Literatuur week 1 (deel 1): Effectiviteit
- Van Yperen, T., Veerman, J. W., & Bijl, B. (2017) Naar meer effect: Resultaatgerichte ontwikkeling
van interventies. (pagina 17-52)
- NJI. (2020) soorten effectonderzoek
- NVO. (2021) Beroepscode raadplegen bij vermoeden van niet-ethisch handelen van professionals
- Van Yperen, T., Veerman, J. W., & Bijl, B. (2017). Wat werkt voor wie? De kracht van N=1 onderzoek
(pagina 331-356)
Van Yperen, T., Veerman, J. W., & Bijl, B. (2017) Naar meer effect: Resultaatgerichte ontwikkeling van
interventies. (Pagina 17-52)
Hoofdstuk 1: Naar meer effect: resultaatgerichte ontwikkeling van interventies
1.1 Inleiding
De belangrijkste overtuiging over behandeling is dat deze ‘evidence-based’ moet zijnwel nog discussie over hoe je
dit aantoont en wat het precies is.
- Vanuit wetenschappelijk perspectief is een interventie bewezen effectief als het effect door onderzoek is
aangetoond, waarbij aannemelijk is gemaakt dat er geen andere factoren in het spel zijn die het effect ook
hadden kunnen veroorzaken.
-
Wat is een interventie?
Het NJi definieert een interventie als een aanpak:
- Voor de bevordering van de ontwikkeling of de opvoeding, of voor de vermindering, de compensatie of het
draaglijk maken van een risico of een probleem in de ontwikkeling of opvoeding van een jeugdige tot 23 jaar.
- Bestemd voor een doelgroep waarvan de ontwikkeling of opvoeding is te bevorderen of die met een of
meerdere van deze risico’s of problemen hebben te maken.
- Gericht op de jeugdige zelf, zijn opvoeders en/of zijn opvoedingsomgeving; die geleid wordt door een
theoretisch en praktisch weldoordacht en doelgericht geheel van veronderstellingen en overtuigingen.
- Die gespecificeerd is in termen van een doelgerichte en systematische handelwijze (methodiek) met een
voorgeschreven fasering, toe te passen technieken, te gebruiken materialen, met een nader omschreven
tijdsduur en frequentie.
Een interventie kan beperkt zijn sociale vaardigheidstraining, of juist ruim residentiële leefgroep.
Een interventie noemen we effectief als deze aan het doel van de inzet beantwoordt.
Een interventie noemen we evidence-based als het beeld over de werkzaamheid is gebaseerd op kennis over wat
werkt. De kennis bestaat uit een mix van bronnen. De bekendste:
1. Bewijs uit een wetenschappelijk onderzoek (research-based kennis)
2. Ervaringskennis van praktijkwerkers (expert-based of practice based)
3. Zogeheten client-based kenniswat werkt wordt mede bepaald door voorkeuren en ervaringen van
cliënten
4. (Extra voor jeugdhulp) Kennis over ethische overwegingen en waarden in het opgroeien en opvoeden van
jeugdigen (value-based)
Kosteneffectiviteit: de mate waarin de interventie en de daarmee gemoeide kosten in een acceptabele verhouding
staan tot de mate van doelbereik. Wat verantwoord is, wordt daarbij niet alleen bepaald door wetenschappelijke
criteria (ook ethisch en politiek).
Het veld van de jeugdhulp is erg breed: van gemeentelijk jeugdbeleid, de jeugdgezondheidszorg tot passend
onderwijs etc.
- Praktijkwerker: mensen die het uitvoerende werk (primaire proces) van
de preventie en jeugdhulp verzorgen
- Instellingsfunctionarissen: teamleiders, afdelingsmanagers en bestuurders
van instellingen
- Beleidsfunctionarissen: personen die in het lokale, bovenregionale en
landelijke bestuur werken
- Cliënten spelen hierin een groot belang: voor iedere partij belangrijk
1.2 Wat weten we uit effectonderzoek?
, Er zijn verschillende databanken met interventies
- Databank Effectieve Jeugdinterventies (www.nji.nl/jeugdinterventies)
- Databank voor justitiële interventies (www.justitieleinterventies.nl)
- Databank Effectieve Sociale Interventies
Experimenteel onderzoek geldt in deze databanken als aanpak om het bewijs voor effectiviteit aan te dragen.
Preventie lijkt over het algemeen te werkenelke geïnvesteerde euro bespaart 13 euro aan kosten.
Kanttekeningen
1. Internationaal is er veel onderzoek, maar Nederlandse studies zijn schaars (effectiviteit is afhankelijk van de
samenleving/armoede/onderwijs etc.)
2. Het onderzoek dat in NL is uitgevoerd voldoet vaak niet aan de onderzoeksopzet die hiervoor is beschreven
3. De kosten van een paar NL-preventieprogramma’s (vb. vaccinaties) zijn helder, maar voor andere activiteiten
geldt dit niet.
Jeugdhulpinterventies zijn veel onderzochtmeestal met een effect size tussen de 0,50 en 0,80 (middelgroot effect).
In NL levert de implementatie een verbetering van de effectiviteit van de gebruikelijke zorgeffect size van 0,30
(kleine verbetering)met de implementatie van evidence-based interventies is dit getal te verhogen.
Kanttekeningen
1. De effectiviteit is vaak onderzocht bij enkelvoudige problemenin de praktijk echter vaak meervoudige
problemenmeer onderzoek naar multiprobleemgezinnen
2. Het aantal in de praktijk uitgevoerde interventies dat effectief is, is veel kleiner dan het aantal interventies
dat niet bewezen effectief ismen is weinig geneigd handelswijzen in de eigen praktijk te gaan volgen
3. De implementatie van evidence-based interventies leidt tot effectievere zorg, maar de winst is niet echt
grootbij ernstigere interventies meer effect.
4. Veel in de praktijk gebruikte interventies zijn nog onvoldoende geëxpliciteerd en uitontwikkeld om
experimenteel onderzoek te verrichten.
1.3 Naar Resultaatgerichte Ontwikkeling van interventies (RGOi)
Interventies moeten bijdragen aan een gezond, veilig en kansrijk opgroeien van jeugdigen: Figuur 1.2
Elementen uit de figuur toegelicht:
1. Gemeente formuleert ambities op basis
van ‘de staat van de jeugd’. Hiermee
wordt richting gegeven aan het
jeugdbeleid van de gemeente.
2. De ambities worden vertaald in concrete
doelen.
3. Hoe spelen de jeugdvoorzieningen een
rol om de ambities waar te maken.
4. Je stelt eisen aan de jeugdvoorzieningen
om de ambities te vervullen
5. Het monitoren en onderzoeken van de
uitkomsten van de diensten.
6. Verbeteracties voor het blijven
ontwikkelen van effectief aanbod
De ontbrekende kennis voor effectieve
interventies is voortdurend in ontwikkeling en zal nooit ‘af’ zijn. Er zijn twee wegen over de kenniskloof op te vullen:
1. Het top-down en breed in de praktijk implementeren van evidence-based interventies, om de werkzaamheid
van de toepassing te toetsen.
2. Het bottom-up ontwikkelen van interventies die de praktijk vandaag gebruiktaansluiten van de situatie op
dit moment.
De wetenschappelijke literatuur beveelt meestal de eerste weg aan bijdragen aan het ontwikkelen van evidence-
based practice dit kan echter lang duren, aangezien de interventies nog niet zo ver zijn dat ze goed onderzocht
kunnen worden (wat moet je dan in de tussentijd doen?)
De tweede weg kan opvulling geven aan de tussentijd ontwikkelen van practice-based evidence. De bewijzen
kunnen zich opstapelen tot harde bewijzen.
De twee benaderingen kunnen elkaar versterken
