Mondgezondheid en Beïnvloedende factoren
08-09-21
CLL1.1A
College 1
Dr jan- Jaap Reinders
https://nestor.rug.nl/bbcswebdav/pid-11462371-dt-content-rid-35773820_2/courses/
MZK.JAAR1.2021-2022/CLL%201.1%20College%201%20%20Mondgezondh.%20beinvloed.
%20factor.%20%288%20sept.%29DEF.pdf
Mondproblemen weerspiegelen ook algehele gezondheid.
Sommige dingen zijn een uiting van andere problemen.
Je hebt een signalerende en behandelende functie.
klinische en sociale kant.
Meer preventief dan curatief
Medische visie op gezondheid = afwezigheid van ziekte of lichaamsgebrek. klassieke
benadering
Biologische visie op gezondheid = aanpassing van lichaam aan externe opstandigheden (meer
interactie).(zo zijn interne milieu constant houden)
Psychologische visie op gezondheid = eigen gewenste doelen en behoeften behalen.
Sociale visie op gezondheid = sociale rol in maatschappij kunnen vervullen.
mensen missen deelname en het actief zijn -> dit kan lijden tot gezondheidsproblemen.
Multicausale visie op gezondheid = multicausaal en multifactorieel. bind biologische,
psychologische en sociale gezondheid->moderne benadering. breder en positiever
Dynamische visie op gezondheid = dynamische aanpassing en eigen regie (kan zelf vorm
geven aan het leven)
(zie ook pag. 8; Preventie door paramedici)
Patiënt beslist mee. soms alleen optimaal uitkomen ipv maximaal uitkomen
Positieve gezondheid = benadering binnen gezondheidszorg die niet ziekte, maar betekenisvol
leven centraal stelt
ICF wisselwerking op bepaalde factoren (ziekte/gezondheid)
ICF als denkkader (interprofessionele “taal”)
(zie ook pag. 7 en 8; Preventie door paramedici)
Betere gezondheids- vaardigheden = beter eigen aanpassings- vermogen en regie
Leerstof behorende bij dit college
• Sassen, B. (2019). Preventie door paramedici. Gezondheidsbevordering
en zelfmanagement. Houten: Bohn Sta eu van Loghum (zelf aan te schaffen)
- Hoofdstuk 1 (blz. 1 t/m blz. 28)
• Deze powerpoint (via nestor te verkrijgen)
fl
, Bewustzijn van (mond) gezondheidsvaardigheden
CLL1.1A
College 2
13-09-21
Leerdoelen:
1. je weet wat gezondheidsvaardigheden zijn en hoe dit de (mond) gezondheid kan beïnvloeden
2. je weet welke handvaten en instrumenten er zijn om beperkte gezondheidsvaardigheden te
herkennen
Gezondheidsvaardigheden zijn:
“de vaardigheden van mensen om informatie over gezondheid te verkrijgen, te begrijpen, te
beoordelen en te gebruiken bij het nemen van gezondheidsgerelateerde beslissingen”.*
De Engelse term voor gezondheidsvaardigheden is “Health Literacy”
3 op de 10 nederlanders ervaren problemen met het:
- begrijpen
- communiceren
- toepassen
- het analyseren van informatie
over hun gezondheid.
Mond gezondheidsvaardigheden zijn:
“de vaardigheden om informatie over speci ek het orale en craniofaciale gebied en bijbehorende
diensten te verkrijgen, te begrijpen en te verwerken om daarmee de juiste keuzes voor de
mondgezondheid te maken” (Aanzicht schedel en de rest van het gebit)
Zie video
Wat is de impact van beperkte gezondheidsvaardigheden?
Gezondheidsvaardigheden worden wereldwijd gezien als één van de belangrijkste
determinanten van gezondheid en sociaaleconomische gezondheidsverschillen*
Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden:
• hebben meer moeite om hun weg te vinden binnen de zorg;
• zijn minder goed in staat om zelf thuis om te gaan met gezondheid en ziekte;
• vinden het moeilijker om in een consult met een zorgverlener een actieve
gesprekspartner te zijn;
•maken meer gebruik van zorg;
•hebben over het algemeen slechtere gezondheidsuitkomsten en gaan eerder dood.
Korte termijn consequenties zien patiënten vaak wel maar lange termijn consequenties niet.
Patienten met beperkte mond gezondheidsvaardigheden hebben:
• Minder gebruik van preventieve zorg >
– Meer missende elementen
– Minder gevulde elementen
• Hoger risico op:
– Cariës
– Parodontitis
– En andere problemen op het gebied van mondgezondheid.
Dit heeft te maken met opleiding niveau. Lager opleiding niveau is vaak een lagere
mondgezondheid.
fi
, Geslacht, opleidingsniveau, leeftijd, ervaren gezondheid, heeft invloed op de mate van
mondgezondheid.
Functionele gezondheidsvaardigheden gaat over het begrijpen van informatie, lezen,schrijven,
rekenen.
Communicatieve gezondheidsvaardigheden: Interactief of communicatief (zoals begrijpend
lezen, abstract denken, hoofd- van bijzaken scheiden,
Kritische gezondheidsvaardigheden: Kritisch (zoals toepassen van informatie, ordenen,
vooruitdenken, prioriteiten stellen)
Herkennen van lage gezondheidsvaardigheden:
• Registratieformulieren onvolledig invullen
• Niet op afspraken verschijnen of verwijzingen niet opvolgen
• Herhaaldelijk zeggen: "Ik ben mijn leesbril vergeten”, “ik lees dit thuis wel door“, bij de vraag om
schriftelijk materiaal te bespreken
• Hun medicijnen niet kunnen benoemen of dosering uitleggen
• Tabletten herkennen aan hoe ze eruit zien en niet aan het etiket
• Geen coherente opeenvolgende ziekte historie kunnen geven
• Instructies bij mondzorg niet goed opvolgen
Voorbeeld vragen bij herkenning:
“INLEIDING: medische termen zijn lastig en veel mensen vinden dit moeilijk om te
begrijpen.
VRAAG: Krijgt u wel eens hulp van anderen bij het lezen van recepten, of het
invullen van formulieren?”
“INLEIDING: Veel mensen hebben problemen met het lezen en herinneren van
informatie over gezondheid omdat dit moeilijk is.
VRAAG: Is dit wel eens een probleem voor u?”
Evidence-based instrumenten voor herkenen van
gezondheidsvaardigheden. Tabel
Set of Brief Screening Questions (prestatie).
1. Hoe vaak helpt iemand u met het lezen van brieven en
folders van uw huisarts, het
ziekenhuis of andere zorginstellingen? (Antwoorden: 1.
Nooit, 2. af en toe, 3. soms, 4.
vaak, 5. altijd)
2. Hoe vaak is het moeilijk voor u om meer te weten te komen over uw gezondheid
omdat u geschreven informatie niet goed begrijpt?
(Antwoorden: 1. Nooit, 2. af en toe, 3. soms, 4. vaak, 5. altijd)
3. Hoe zeker bent u ervan dat u medische formulieren zelf goed invult?
(Antwoorden: 1. Heel erg, 2. behoorlijk, 3. enigszins, 4. een klein beetje, 5. helemaal
niet)
Conclusie
3 op de 10 Nederlanders hebben beperkte
gezondheidsvaardigheden.
Ze ervaren problemen met het: begrijpen, communiceren, toepassen en het analyseren van
informatie over hun gezondheid*. Dit heeft gevolgen hun gezondheid.
Herkennen? Gebruik een combinatie van signalen, vragen en evidence-based instrumenten.
Voorkom dat pati nten zich ongemakkelijk of minderwaardig gaan voelen. Zorg voor respect,
privacy en een rustige setting.
ë
