Filosofie colleges
College 1 (hoofdstuk 1 de Brabander)
Praktische filosofie
Sociale en politieke filosofie
- Hoe moeten we met elkaar omgaan?
- Waar ligt de grens van onze vrijheid?
- Wat maakt een samenleving rechtvaardig?
- Mag de overheid zich met ons leven bemoeien?
Ethiek:
- Hoe kunnen we goed van kwaad onderscheiden?
Verwonder je over het alledaagse – breek met heersende opinies
Plato we gaan er zo vaak van uit dat we denken dat dingen zijn zoals ze zijn en
daar moeten we een stap verder in gaan.
Opleiden is socialiseren
Student voegen naar bestaande orde en manieren op een bepaalde manier lessen
nemen en je op een bepaalde manier te gedragen.
Student op een bepaalde manier leren nadenken
- Stilzwijgende censuur- en zijn ook andere manieren
Margaret Mead (1901-1978)
Is iemand die begon met het studeren van de puberteit in Samoa. Children must be
taught how to think, not what to think.
Filosofie als opening voor nieuwe perspectieven
Geen wetenschap die de werkelijkheid wil verklaren je leert op nieuwe manieren
naar zaken te kijken. Filosofie wilt voortdurend kijken welke grenzen hebben en
waarom en hoe is dat zo.
Stel heersende manier van denken en de heersende opvattingen in de samenleving
ter discussie
- Heersende opvattingen sluiten andere perspectieven uit – filosofie schudt wakker
Verschil tussen filosofie en wetenschap
Menswetenschappen zijn empirische wetenschappen we proberen het hard te
maken met cijfers
- Psychologie
- Sociologie
- Antropologie
- Pedagogiek
Gaan uit van definities in filosofie kan je het er ook over hebben hoe zo definieer
jij zo of zo.
Filosofie onderzoekt definities, stelt fundamentele vragen. Wat is het? Bestaat het?
Men filosofeert al eeuwenlang, wereldwijd
Westerse filosofie gebaseerd op klassieke griekse filosofie
, Oosterse filosofie niet gescheiden van religie daar is niet heel duidelijk een
onderscheidt in.
- Boeddhistische filosofie
- Confucianisme
- Hindoeïstische filosofie
- Taoïsme
Er is altijd gefilosofeerd over opvoeding
Oudheid: Socrates, Plato, Aristoteles, Augustinus van Hippo
Middeleeuwen: Thomas van Aquino
Humanisme: Erasmus, Melanchton, de Montaigne
Verlichting: Comenius, Locke, Rousseau, Kant
Hedendaags: Dewey
Socrates en Plato – Socratische methode
Kan deugd aangeleerd worden?
Wat is kennis?
Is het aanleren van kennis mogelijk en zo ja, op welke manier?
Is de mens aangeboren goed of slecht?
Wat is deugd?
Plato had het geleerd van Socrates. Socratische methode is heel veel vragen stellen
dat zou hij vroeger hebben gedaan. Om de leerlingen op het spoor te zetten om zelf
na te denken.
Tot na de middeleeuwen: meer verklaringen dan alleen zintuigelijk bewijs of rede
Geloof
Gevoel
‘Instinct’
Religie
Ging veel vertrouwen naartoe want de bijbel daar stond het in uitgelacht of je kon
naar de kerk toe gaan waar je mogelijke verklaringen kon krijgen
Copernicaanse wending: de mens is niet langer het middelpunt van het universum
De zon draait niet om de aarde maar de aarde draait om de zon dus wij zijn niet het
middelpunt van het universum
Verklaringen van wetenschappers in plaats van antwoorden van theologen
Copernicus (1473-1543), Galilei (1564-1642), Kepler (1571-1630), Newton (1642-
1727)
Gevolg: mens ontdekt zichzelf als autonoom subject, fundament van werkelijkheid en
weten mens kan zelf dingen ontdekken die niet in een bijbel staan of in je instinct.
De verlichting: optimistisch geloof in menselijke rede
, Kennis en wetenschap laten mens betere wereld creëren als we al die dingen
uitvinden kunnen we in een hele wereld leven waar we niet overgedragen zijn aan
religie
Wantrouwen tegenover religie idee dat niet alles klopte en dat je verder kon
komen door onderzoeken
‘Durf te denken!’ (Kant, 1724-1804) we zijn te bang om zelf tot conclusies te
komen, wees niet bang om zelf na te denken.
Vroege opvoedingshandleidingen
Vóór de verlichting voornamelijk door
- Dichters: romantische ideeën
- Dokters: theoretisch (al dan niet onderbouwd)
- Verloskundigen – praktisch die schreven ook boeken over hoe je kinderen
moest opvoeden
De eerste complete opvoedings-theorieën kwamen tijdens verlichting, van filosofen
het waren niet meer kleine stukjes informatie
De eerste pedagogen waren filosofen
John Locke (1632-1704) Tabula rasa, kind wordt ter wereld van ongeschreven blad
Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) Emile, zei dat je een kind het beste kon
opvoeden weg van de stad en weg van alle slechte invloeden. Als je het weg zou
nemen dan zou het kind niet anders kunnen dan het kunnen opgroeien als een goed
kind als het niet in contact komt met het kwaad.
Verlichting zorgde voor wetenschappelijk wereldbeeld
Kritiek: mechanistisch wereldbeeld we vonden uit hoe het best konden, dus
gingen we mensen ook zo vormen dat het meeliep in de ideeen die we hadden over
de wereld. Zo voed je het kind meteen helemaal op in de geindustrialiseerde
samenleving door rond dezelfde tijden bijvoorbeeld mee te draaien.
Mens en omgeving worden beheerst en gerationaliseerd
- Mensen draaien mee als geoliede onderdelen in scholen, ziekenhuizen,
gevangenissen etc.
Opvoeden met als doel: meedraaien
Is de mens autonoom?
Meesters van het wantrouwen:
- Freud: we worden door onbewuste drijfveren beïnvloed dus dat zit in ons zelf
dan
- Nietzsche: menselijke autonomie is hoogmoed
- Marx: we worden door maatschappelijke verhoudingen bepaald dus je zit in
een bepaald stramien en je hebt het niet helemaal door maar je hebt bepaalde
touwtjes en krachten die zorgen dat je doet wat je doet en dat heb je niet
helemaal door
Moderne kritiek
- Foucalt
- Latour, Nussbaum, Sandel
Zijn wij autonoom?
, Verlichting: vrije wil tegenover Gods wil
Is er nu sprake van vrije wil? definieer eerst wat je verstaat onder vrije wil
Filosofische vragen
- Heeft de mens een vrije wil?
- Hoe autonoom zijn wij?
- Worden we (onbewust) ingeperkt?
Onderdeel van machine?
Beschikken wij over technische middelen of beschikken zij over ons?
- Kunnen wij zonder smartphone, internet?
- Kan economie zonder moderne middelen?
Robotisering
- Ten koste van autonomie, zorg, geluk, welzijn, verantwoordelijkheid,
menselijkheid?
In wiens belang?
Gezondheidsapps
- Autonome hulp?
- Informatie naar verzekeraars?
Is intelligentie een uniek menselijk mechanisme?
Intelligentie kan voortkomen uit de interactie van niet-intelligente onderdelen -
Marvin Lee Minsky (1927-2016), wetenschapper en filosoof intelligentie is zelf tot
oplossingen kunnen komen. dat betekent dat je dat dus moet kunnen creeeren door
een machine dan ook.
Maand van de filosofie
2010: Vrijheid, 2011: het echte leven, 2012: de ziel, 2013: schuld en boete, 2014:
mens en techniek, 2015: ongelijkheid, 2016: de grens, 2017: rust, 2018: verbeelding
aan de macht, 2019: ik stuntel, dus ik ben, 2020: het uur van de waarheid, 2021: de
natuur was hier, 2022: intieme vreemden
Denker des vaderlands
2011: Hans Achterhuis, 2013: René Gude, 2015: Marli Huijer, 2017: René ten Bos,
2019: Daan Roovers, 2021: Paul van Tongeren
Van Tongeren: ‘Filosofie gaat over betekenis’
Pedagogische interventies zijn (gedeeltelijk) normatief
Opvattingen niet persé wetenschappelijk dat beginpunt is niet wetenschappelijk
maar eigenlijk wat we normatief vinden dus dat degene zich niet normaal gedraagt.
Bevatten ethisch, moreel of politiek oordeel over wat normaal is en wat niet, wat
maatschappelijk gewenst is en wat mens(on)waardig is
Afhankelijk van wetten en beleid
Eigen visie
- Persoonlijke opvattingen over vrijheid, rechtvaardigheid
Onderzoeksresultaten zijn geen objectieve waarheden
