De staat is het belangrijkste internationale rechtssubject. Alle andere zijn voor hun
rechtspersoonlijkheid afhankelijk van de staat.
Staten kenmerken zich door een met grenzen afgebakend grondgebied waarop een bevolking woont
die de nationaliteit van die staat heeft waarover door een regering effectief gezag wordt
uitgeoefend.
Staten zijn soevereinen hoeven daarom niets boven zich te dulden.
Jurisdictie = Staten zijn soeverein en hebben op hun grondgebied het hoogste gezag; zowel wat
betreft het maken van wet- en regelgeving voor dat grondgebied als het vervolgen van personen op
dat grondgebied.
Synoniem = rechtsmacht.
Uitoefenen van staatsgezag = jurisdictie / rechtsmacht.
Nederland is een democratische rechtsstaat.
De kenmerken van een rechtsstaat zijn:
- Legaliteitsbeginsel
- Burgers hebben grondrechten
- Machtenscheiding
- Onafhankelijke en onpartijdige rechter
Legaliteitsbeginsel = geen feit is strafbaar zonder een daaraan voorafgaande wettelijke strafbepaling
en het houdt in dat de overheid zich niet mag mengen in de rechten en plichten van burgers zonder
dat daarvoor een wettelijke grondslag bestaat.
Machtenscheiding Nederland:
- Controlerende macht = Eerste & Tweede Kamer
- Uitvoerende macht = de regering
- Rechterlijke macht = rechter & Openbaar Ministerie
De wetgever is alleen bevoegd om wetten te maken voor het Nederlandse grondgebied en de
regering mag die regels alleen handhaven op het Nederlands grondgebied.
Voor de rechtspraak ligt dat net iets anders.
In beginsel is de rechtsprekende macht bevoegd om te oordelen over geschillen of over personen
waarop de regels van toepassing zijn die een wetgevende macht heeft gemaakt.
,3.2
Territoriale jurisdictie = term die wordt gebruikt voor de regels die een staat kan stellen op zijn
grondgebied. Deze regels omvatten de bevoegdheid voor de wetgevende, uitvoerende en
rechterlijke macht om voor het grondgebied van een staat regels te maken, deze te handhaven en
erover recht te spreken.
Territoriale jurisdictie omvat het luchtruim en het grondgebied van een staat. Over deze gebieden
kan de nationale overheid zelfstandig besluiten nemen.
Zo heeft de douane de bevoegdheid om namaakartikelen op te sporen en in beslag te nemen.
Tot de territoriale jurisdictie behoren ook de maritieme binnenwateren (Waddenzee, IJsselmeer,
rivieren als de Rijn en de Maas).
Als het een staat betreft die gelegen is aan zee, behoort ook het aangrenzende gedeelte van de zee
tot het grondgebied. De breedte van de territoriale zee is max 12 zeemijl (22 km).
Functionele jurisdictie = de staat ten behoeve van een bepaalde functie (doel) heeft een beperkte
mate van rechtsmacht over bepaalde gebieden van het nabijgelegen zeegebied.
Dit gebied omvat:
- De aansluitende zone
- Het continentaal plat
- De exclusieve economische zee
Aansluitende zone = De kuststaat mag alleen toezicht uitoefenen om te voorkomen dat inbreuk
wordt gemaakt op nationale wetten en voorschriften over douane, belastingen, immigratie of
volksgezondheid.
Max 24 zeemijl, ofwel het dubbele van de territoriale zee.
, Continentaal plat = de kuststaat heeft de soevereine rechten over de exploratie en exploitatie van de
natuurlijke rijkdommen, zoals de mineralen en andere niet-levende rijkdommen van de zeebodem en
ondergronds (olie, aardgas).
Max. 200 zeemijl zeebodem en de ondergrond van de onder water gelegen gebieden na de
territoriale zee.
Exclusieve economische zone = De kuststaat heeft een eigen beslissingsbevoegdheid over de
exploratie, exploitatie, het behoud en het beheer van de natuurlijke rijkdommen (levend en niet-
levend) van de wateren boven de zeebodem. Dit geldt ook voor de zeebodem zelf en de ondergrond
daarvan. Activiteiten zoals de opwekking van energie uit het water, de stromen en de winden
worden ook hiertoe gerekend. Daarnaast mag de kuststaat kunstmatige eilanden bouwen,
wetenschappelijk zeeonderzoek verrichten en activiteiten verrichten tot behoud van het maritieme
milieu.
Max 200 zeemijl.
Deze gebieden zijn bepaald door het Zeerechtverdrag (UNCLOS).
Kortom, een staat kan zijn eigenrechtsmacht uitoefenen op zijn territoir, maar dit kan worden
beperkt op grond van internationale afspraken, zoals UNCLOS.
Dit geldt ook voor de aansluitende gebieden van de zee, zoals de territoriale zee, het continentaal
plat en de exclusieve economische zone.
3.4
Personele jurisdictie = staat kan zijn bevoegdheden ook uitoefenen ten aanzien van personen.
Strafrechtelijke / criminele jurisdictie.
De burger en de staat zijn met elkaar verbonden via de nationaliteit.
Omdat elke staat soeverein is, kan de nationaliteitswetgeving per staat verschillen.
2 beginselen op grond waarvan men deze wetgeving kan baseren:
- Ius-solibeginsel
- Ius-sanguinisbeginsel
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annevanderlem. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,14. Je zit daarna nergens aan vast.