Aardrijkskunde samenvatting basisboeknummers
B3 – Beschrijven en verklaren
Gebied beschrijven:
o Belangrijke vragen: Wat en waar?
Gebied verklaren: je gaat uitleggen hoe iets komt. Je legt verbanden.
o Belangrijke vragen beginnen vaak met waarom: Waarom is de stad daar
gebouwd
Er spelen natuurlijke en menselijke factoren.
B4 – Regio in beeld
Met dit schema kun je een gebied beschrijven (hiernaast of
Figuur 1.6 blz. 13).
B4 – Gebiedskenmerken
Absolute ligging → in een rechte lijn van punt naar punt (kan
niet veranderen).
Relatieve ligging → de tijd, de kosten en de moeite om
andere gebieden te bereiken (kan veranderen).
Bij de natuurlijke omgeving (fysisch milieu) gaat het om een
beschrijving van klimaat, natuurlandschap, reliëf en grond-
en delfstoffen.
Ingerichte landschap in beeld brengen → bebouwing,
bodemgebruik en infrastructuur.
B6 – Bevolkingskenmerken
Bevolkingskenmerken → eigenschappen van de bevolking (in
4 groepen).
Demografische kenmerken → omvang, groei en verandering
van de bevolking (bv. hoeveel kinderen er worden geboren of de herkomstlanden
van immigranten).
Economische kenmerken → manier waarop mensen geld verdienen.
Werkloosheid, het aantal mensen dat in de landbouw, industrie of dienstensector
werkt, het inkomen, enz.
Culturele kenmerken → kunst, taal, godsdienst en geschiedenis.
Politieke kenmerken → wetten en regels hebben invloed op de inrichting van een
gebied.
B11 – Absolute en relatieve afstand
Absolute afstand → afstand in kilometers in een rechte lijn gemeten (verandert
nooit)
Relatieve afstand → afstand uitgedrukt in tijd, kosten en moeite (is voor iedereen
anders)
B19 – Geografische breedte
Als je wilt weten waar een plaats ligt op aarde, dan moet je kijken naar de
absolute ligging. Daarvoor ben je de breedte en de lengte van die plaats nodig.
Evenaar → verdeelt de aardbol in twee helften → noordelijk halfrond en zuidelijk
halfrond
De twee halfronden kun je weer opdelen in breedtegraden, de evenaar is 0, bij de
twee polen is 90. Op elke breedtegraad kun je een denkbeeldige cirkel tekenen
→ de breedtecirkel / parallel.
, Met de breedtegraden kun je precies meten hoe ver een plaats van de evenaar
ligt → breedteligging.
Op het noordelijk halfrond: Noorderbreedte (=
N.B.)
Op het zuidelijk halfrond: Zuiderbreedte ( = Z.B.)
Plaats ligt dicht bij de evenaar → lage breedte
Plaats ligt ver weg van de evenaar → hoge breedte
B20 – Geografische lengte
Bij plaatsbepaling zijn twee vaste punten nodig om
te kunnen bepalen waar iets ligt.
Daarom gebruik je als tweede punt een meridiaan
→ loopt van de Noordpool naar de Zuidpool in de
vorm van een halve cirkel.
Nulmeridiaan → loopt bij Greenwich (Londen)
Geografische lengte → afstand van een plaats tot de nulmeridiaan
Je kunt naar het oosten (O.L.) en naar het westen (W.L.)
B35 – Draaiing van de aarde
De aarde maakt in één jaar een baan rond de zon, op
haar tocht rond de zon draait ze dagelijks rond een as, de
aardas.
Door de schuine stand van de aarde vallen de
zonnestralen bijna nooit loodrecht op de evenaar, maar
erboven of eronder.
21 juni → altijd licht op de Noordpool (midzomernacht)
22 december → altijd donker op de Noordpool (poolnacht)
Keerkringen → 231/2° Z.B. en N.B. (er tussen is het altijd
warm, daar liggen de tropen.
B36 – Samenstelling van de dampkring
Dampkring / atmosfeer → de lucht om ons heen, die is
belangrijk voor 3 dingen:
o Zuurstof: hebben mensen, dieren en planten nodig.
o Beschermende laag tegen inslag van meteorieten (verbranden) en
schadelijke stralen (worden gefilterd door de ozonlaag).
o Temperatuur regelen: de zon verwarmt de aarde maar de dampkring
regelt de temperatuur. Zonder bepaalde gassen in de dampkring zou de
temperatuur overdag stijgen tot +82 °C en ’s nachts dalen tot -140 °C .
De onderste laag van de dampkring (troposfeer) is bij de polen 9km dik en bij de
evenaar 12km. Met elke 100m die je in de troposfeer stijgt, neemt de
temperatuur af met 0,6 °C.
B37 – Temperatuurfactoren
De gemiddelde temperatuur op aarde is 15 °C. Maar er zijn grote verschillen. In
de poolgebieden is het koud, in de tropen warm. Temperatuurfactoren hebben
daar invloed op:
o Breedteligging: hoe verder van de evenaar, hoe kouder.
o Hoogteligging: hoe hoger, hoe kouder.
o Ligging ten opzichte van zee: hoe verder van zee, hoe warmer in de zomer
en hoe kouder in de winter.
o Aanvoer van koude of warmte door wind of zeestromen.
o Ligging van gebergte: wel of geen beschutte ligging.
