In deze samenvatting (Nectar hoofdstuk 19: Sport, vwo 6) staat alles wat je moet weten over het onderwerp sport (pezen/spieren en energieproductie). In deze samenvatting staat alle noodzakelijke informatie voor een proefwerk en/of examen. Veel succes met leren!
H19 Sport
19.1 Bouw van pezen en spieren
Pezen
Pezen bestaan uit bindweefsel → weefsel dat andere weefsels aan elkaar koppelt
en organen op hun plaats houdt. Dankzij de tussencelstof kan bindweefsel aan
andere bindweefsels binden.
Cellen van bindweefsel zijn door hun tussencelstof verder van elkaar verwijderd.
Via gap junction (eiwitkanalen) wordt contact gehouden. Door dit eiwitkanaal
bewegen ionen en kleien moleculen.
Bewegen
Door skeletspieren samen te trekken, bewegen de botten rond hun draaipunt in de
gewrichten. De spieracties zetten je botten in beweging, soepele gewrichten dragen
bij aan topprestaties. Pezen verbinden de skeletspieren met de botten, banden
verbinden de botten.
Bouw van pezen
Bij elke beweging trekken de langgerekte vezels (opgebouwd uit het eiwit
callogeen) in de pezen aan de botten. De collageenvezels zijn opgebouwd uit
fibrillen, die uit collageen moleculen bestaan. Een collageenmolecuul is een
drievoudige helix van 3 collageenstrengen. De pees zelf is nauwelijks uittrekbaar,
gebeurt dit toch dan scheurt hij. De gedraaide collageenstrengen slaan veerenergie
op in de pees, bij beweging komt deze energie vrij.
Bouw van skeletspieren
Beenspieren zijn skeletspieren, opgebouwd uit bundels lange spiervezels. Rond elke
bundel spiervezels bevindt zich bindweefsel met bloedvaten voor de doorbloeding
van de spier. De spiervezels bevatten bundels langgerekte eiwitfilamenten →
myofibrillen, hierdoor kunnen spieren samentrekken. Er zijn dikke en dunne
filamenten:
Dunne filamenten bestaan uit twee gedraaide ketens van eiwit actine
Dikke filamenten bestaan uit een groot aantal ketens van het eiwit myosine
Deze banden vormen dwarsgestreept spierweefsel. In het midden van elke band
bevind zich een membraan, de Z-lijn, het deel hiertussen heet een sacromeer,
kleinste eenheid van een spier die kan samentrekken.
, Gecoördineerd samentrekken
Via het ruggenmerg gaan impulsen richting de spieren om aan te sturen.
Motorneuronen vertakken en eindigen in neuromusculaire synapsen. Op deze plek
worden de spieren geactiveerd. De bundels myosine en actine schuiven in elkaar
waardoor de sacromeren verkorten, dit gebeurt met honderden spiervezels
tegelijkertijd. Een groep spiervezels die op een axon reageren → motorische
eenheid.
Hart
Hartspierweefsel is net als skeletspierweefsel dwarsgestreept. De celen vormen een
netwerk van onderlinge verbonden spiervezels. Gap junctions tussen de
hartspiercellen zorgen ervoor dat de spier gecoördineerd samentrekt. Glad
spierweefsel komt voor in bloedvaten, bronchiën, maag, darmen, baarmoeder en
blaas, er is geen streeppatroon, de myofibrillen liggen minder geordend.
19.2 Beweging in spiervezels
Bouw en werking spiervezels
Rond elke bundel myofibrillen van een spiervezel bevindt zich het sacroplasmatisch
reticulum (SR) → netwerk van membranen. SR bevat veel Ca2+-ionen, dat na een
impuls van neuronen vrijkomt in de spiervezel. Onder invloed van Ca 2+ schuiven
myosinemoleculen verder tussen de actinemoleculen → lengte sacromeren
verkort.
Verkorting sacromeer
In rust kunnen myosine en actinefilamenten van een spiervezel niet aan elkaar
koppelen, doordat hun bindingsplaatsen zijn geblokkeerd. Deze blokkade komt
door een ander eiwit, tropomyosine. Door Ca2+, verschuift tropomyosine en komen
de bindingsplaatsen vrij en kan myosine (= motoreiwit wat ATP gebruikt) aan actine
koppelen. Een myosinemolecuul kan ATP omzetten in ADP en P i.
1. Onder invloed van een impuls van een motorische zenuw komen Ca2+-ionen
vrij uit een spiervezel, door de Ca2+-ionen schuift tropomyosine opzij, de
geactiveerde myosinekop kan aan actine binden.
2. Door het contact met actine laat ADP de myosinekop los en veert de
myosinekop terug in zijn niet geactiveerde toestand, daarbij trekt hij het
actinefilament mee.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Faxri. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
