In deze scriptie onderzoek ik eenzaamheid onder nieuwkomers en de intermediaire rol van maatschappelijke initiatieven. Hierbij maak ik gebruik van kwalitatieve onderzoeksmethoden.
Eenzaamheid onder nieuwkomers:
De tussenkomst van maatschappelijke initiatieven
Noura Ibrahim (2700341)
Masterscriptie Sociologie
Faculteit der Sociale Wetenschappen
Vrije Universiteit Amsterdam
nouracibrahim@hotmail.com
Begeleider: Prof. Dr. Maurice Crul
Tweede beoordelaar: Dr. Inge Melchior
Woordaantal: 18146
Datum: 8 juli 2022
1
,Voorwoord
Voor u ligt mijn master thesis ter afronding van de opleiding Sociologie aan de Vrije
Universiteit te Amsterdam. De keuze voor het onderwerp ‘eenzaamheid onder nieuwkomers’
kwam voort uit mijn persoonlijke interesse voor dit sociaal vraagstuk. Daarbij hoopte ik om op
mijn eigen manier iets te kunnen bijdragen aan de aanpak van eenzaamheid en het perspectief
van nieuwkomers in Amsterdam.
Ik wil allereerst mijn docenten en met name mijn begeleider Maurice Crul bedanken voor alle
feedback en ondersteuning tijdens het schrijven van mijn thesis. Ook wil ik Linde Lamboo van
BOOST bedanken voor het meedenken en voor de ruimte die ik heb gekregen voor zowel het
onderzoek als voor deelname aan het programma bij BOOST. Daarnaast ben ik alle deelnemers
uit dit onderzoek dankbaar voor de input en bijdrage die zij hebben geleverd.
Verder wil ik iedereen bedanken die mij in het onderzoeksproces hebben bijgestaan. Niet alleen
vrienden en familieleden maar ook mijn studiegenoten die mij hebben weten te motiveren en
die mij hebben ondersteund.
Tot slot wil ik in het bijzonder mijn ouders en mijn zusje bedanken die altijd in mij hebben
geloofd, en mij onvoorwaardelijk hebben gesteund. Tot mijn spijt heeft mijn vader ons in dit
proces moeten verlaten. Ondanks de emotioneel zware periode waren zijn trots en vertrouwen
een aanmoediging en bron van kracht voor mij om mijn thesis af te ronden.
Ik wens u veel leesplezier toe.
Noura Ibrahim
Amsterdam, 8 juli 2022
2
,Samenvatting
Met het groeiend aantal nieuwkomers in Nederland stijgt de vraag naar maatschappelijke hulp
en begeleiding voor met name vluchtelingen en statushouders. Vanuit maatschappelijke
betrokkenheid ontstaan er verschillende maatschappelijke organisaties en (burger)initiatieven
met als doel om de belangen van nieuwkomers te behartigen. Een groot aandachtspunt is het
sociale netwerk van nieuwkomers. Vooral in de periode van de Covid-19 uitbraak is veel van
de (fysieke) hulpverlening stil te komen liggen. Terwijl het voor nieuwkomers al lastig kan zijn
om zelfstandig een sociaal netwerk op te bouwen, hebben de maatregelen en omstandigheden
het integratieproces verder bemoeilijkt. Hierdoor is de kans op eenzaamheid en isolatie van
nieuwkomers aanzienlijk vergroot. Daarnaast kunnen er meerdere oorzaken en belemmeringen
ten grondslag liggen aan eenzaamheid onder nieuwkomers.
Het doel van dit onderzoek is om de rol en mogelijke bijdrage van maatschappelijke initiatieven
ten aanzien van eenzaamheid onder nieuwkomers in kaart te brengen. Hiervoor is de volgende
hoofdvraag opgesteld: “Welke rol speelt de tussenkomst van maatschappelijke initiatieven voor
nieuwkomers in Amsterdam bij het vormen van een sociaal netwerk?” Onder nieuwkomers
worden vluchtelingen, statushouders en immigranten verstaan. Om een antwoord op de
hoofdvraag te geven zijn twee onderzoeksmethoden gebruikt, namelijk participerende
observaties en semi-gestructureerde interviews. De onderzoeker heeft deelgenomen aan een
aantal activiteiten bij opdrachtgever BOOST, waaronder het taal café en een brieventafel. Op
deze manier is laagdrempelig contact gemaakt met de doelgroep nieuwkomers en tevens
participanten voor het onderzoek. Ook buiten de opdrachtgever om zijn een aantal nieuwkomers
benaderd om deel te nemen aan de interviews. Uit zowel de observaties als uit de interviews
kwamen een aantal behoeften en belemmeringen naar voren met betrekking tot het sociale
netwerk van nieuwkomers.
Uit dit onderzoek blijkt dat eenzaamheid een bekend begrip is onder nieuwkomers. Er is niet
alleen sprake van sociale eenzaamheid, maar ook van emotionele eenzaamheid vanwege het
oppervlakkig contact binnen de beperkte sociale kring. De grootste behoefte waarin
maatschappelijke initiatieven kunnen voorzien volgens nieuwkomers, is het leren van de
Nederlandse taal en het verkrijgen van kennis over de Nederlandse cultuur en samenleving.
Volgens nieuwkomers vormen de taalbarrière en cultuurverschillen de grootste belemmeringen
tot het aangaan en onderhouden van sociaal contact met Nederlanders. Daarnaast kunnen ook
factoren als mentale gezondheid, persoonlijke problemen en gebrek aan financiële middelen de
kans op eenzaamheid veroorzaken of versterken.
Maatschappelijke initiatieven kunnen nieuwkomers op meerdere manieren helpen bij het
tegengaan van eenzaamheid. Ten eerste kunnen zij in hun persoonlijke behoeften omtrent
sociale integratie voorzien, zoals het aanbieden van Nederlandse taalcursussen en sociale
activiteiten. Ten tweede kunnen maatschappelijke initiatieven naast ontmoetingsplek ook als
‘safe space’ fungeren om inclusie te bevorderen. Binnen deze ruimten kunnen nieuwkomers
zonder tussenkomst of beïnvloeding van organisatorische machtsstructuren nieuwe relaties
ontwikkelen. In de aanpak van eenzaamheid onder nieuwkomers is het voor initiatieven van
belang om werkzame elementen van eenzaamheidsinterventies in acht te nemen: bezigheden,
ontmoeten, praktische ondersteuning, betekenisvol contact, sociale vaardigheden, realistische
verwachtingen en een betekenisvolle rol. Maatschappelijke hulp kent echter haar grenzen;
eenzaamheid kan alleen worden tegengegaan wanneer de betrokkene zelf iets wil en kan
veranderen aan het eigen sociale netwerk. Een andere mogelijke oplossingsrichting voor
initiatieven is daarom hulp bieden bij het leren omgaan met eenzaamheidsgevoelens.
2. Theoretisch kader ................................................................................................................. 8
2.1 Maatschappelijke initiatieven ten aanzien van nieuwkomers .......................................... 8
2.1.1 Nieuwkomers in Nederland ....................................................................................... 8
2.1.2 Het belang van maatschappelijke begeleiding voor nieuwkomers ........................... 9
2.1.3 Bottom-up initiatieven............................................................................................. 10
2.1.4 Tussen systeem en leefwereld in ............................................................................. 10
2.2 Eenzaamheid onder nieuwkomers en de intermediaire rol van maatschappelijke
initiatieven ............................................................................................................................ 11
2.2.1 Eenzaamheid ........................................................................................................... 11
2.2.2 Eenzaamheid onder nieuwkomers ........................................................................... 13
2.2.3 De rol van initiatieven bij eenzaamheid onder nieuwkomers ................................. 13
2.3 Belemmeringen en behoeften tot sociale integratie van nieuwkomers .......................... 14
Psychologische problematiek ........................................................................................... 14
Praktische en financiële zaken ......................................................................................... 14
Taalbarrière ...................................................................................................................... 15
Eenzaamheid als belemmering ......................................................................................... 15
Exclusie van nieuwkomers door initiatieven en organisaties........................................... 15
2.4 Eenzaamheidsinterventies .............................................................................................. 17
2.4.1 Werkzame elementen in eenzaamheidsinterventies ................................................ 17
2.4.2 Eenzaamheidsinterventies bieden geen gegarandeerd succes ................................. 18
3. Methodologie....................................................................................................................... 19
3.1 Onderzoeksmethoden ..................................................................................................... 19
Participanten ..................................................................................................................... 19
Dataverzameling en -analyse ........................................................................................... 19
Ethische verantwoording .................................................................................................. 20
Betrouwbaarheid, validiteit en representativiteit ............................................................. 20
Beperkingen van het onderzoek en reflectie .................................................................... 21
3.2 Datamanagement ........................................................................................................... 21
4. Resultaten ............................................................................................................................ 22
4.1 Sociale contacten en Eenzaamheid ................................................................................ 22
4.2 De rol van maatschappelijke organisaties ..................................................................... 23
4.3 Het sociale netwerk naast de belangenorganisaties ...................................................... 24
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nouracibrahim. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,89. Je zit daarna nergens aan vast.
