Wonen in Nederland Aardrijkskunde Havo
Hoofdstuk 1: Nederland rivierenland
1.1
In Nederland zijn er 2 grote rivieren: de Maas en de Rijn. De Rijn is de grootste van de
twee.
Verwijde, trechtervormige riviermonding waarin de waterbeweging wordt beïnvloed
door rivierafvoer en getijdenwerking = estuarium
Gebied dat afwatert op een bepaalde rivier en zijn zijrivieren = stroomgebied
Grens tussen twee stroomgebieden. Wordt gevormd door hogere delen in het landschap
(door bijv. een heuvelrug of bergketen) = Waterscheiding
Rivier met alle zijrivieren en vertakkingen die in hetzelfde stroomgebied liggen =
stroomstelsel
In de Neder-Rijn zijn 3 stuwen gebouwd.
De stuw bij Driel is aangelegd om de watervoorziening van de IJssel veilig te stellen.
De andere 2 stuwen maken scheepvaart mogelijk op de Neder-Rijn.
Dam in een rivier of beek om de waterafvoer te beïnvloeden = stuw
1.2
Hoeveelheid water (in m3) die per seconde op een bepaald punt door een rivier of beek
stroomt = debiet/ waterafvoer
Tijdelijke extra hoge waterafvoer (hoogwater) van een rivier in een jaar =
Piekafvoer
Jaarlijkse schommelingen in de waterafvoer van een rivier of beek = regiem
Het regiem is afhankelijk van een aantal factoren:
- Klimaatomstandigheden: veel sneeuw? veel regen? hoge/lage
temperaturen? windsnelheid?
- Aanvoer van smeltwater en/of regenwater
- Eigenschappen van stroomgebied: eigenschappen van de bodem, ondergrond en
reliëf. (VB: rotsachtige bodem neemt geen water op dus meer water stroomt naar
beneden. Zandbodems nemen veel water op dus minder water stroomt naar
beneden)
- Ingrepen van de mens (VB: ontbossing. Door ontbossing ontbreekt het bladerdek dat
bij regen als een soort paraplu dient. De neerslag komt nu direct op de bodem. Het
water neemt los materiaal mee (bodemerosie) en meer water stroomt nu direct over
de bodem.)
Bekijk figuur 1.10 op p. 21 voor: Dwarsdoorsnede van de rivier
, lOMoARcPSD|12798044
Deel van een rivier of beek vanaf de bron/oorsprong tot de middenloop =
Bovenloop
- Verval, stroomsnelheid en erosie zijn over het algemeen groot
Deel van een rivier of beek vanaf de bovenloop tot de benedenloop =
Middenloop
- Helling is niet zo groot dus de rivier gaat meanderen
Deel van een rivier of beek vanaf de middenloop tot de monding =
Benedenloop
- Verval en stroomsnelheid zijn gering, sedimentatie is groot
Gebied tussen de zomerdijken = Zomerbed
Gebied tussen de winterdijken = Winterbed (=zomerbed + uiterwaarden)
Hoogteverschil tussen twee plaatsen in de loop van een rivier of beek = verval
Verval per km = Verhang
1.3
Wijziging in de gemiddelde weersomstandigheden op lange termijn =
Klimaatverandering
Schommelingen in de hoeveelheid neerslag over een jaar = neerslagregiem
Veranderingen in neerslagregiem zorgen voor:
- Grote hoeveelheid neerslag in combinatie met meer kans op perioden met extreme
neerslag
- Meer kans op natte jaren.
- Temperaturen stijgen dus meer regen dan sneeuw.
Opwarming van de dampkring als gevolg van door de mens uitgestoten
broeikasgassen = versterkt broeikaseffect
Verhoging van de gemiddelde stand van het zeewater = zeespiegelstijging
Zeespiegelstijging als gevolg van:
- Opwarming van oceaanwater
- Afsmelten van gletsjers en landijs + smelten van ijs op Groenland
Verlaging van de hoogte van het maaiveld of een rivierbodem ten opzichte van het
Normaal Amsterdams Peil (NAP) = Bodemdaling
Het dalen van de Nederlandse bodem heeft verschillende oorzaken:
- Scandinavië daalde in de ijstijd door landijs. Hierdoor steeg Nederland. (wipwap
effect) Het evenwicht, ook wel isostasie, werd verstoord door het landijs. Nu het ijs
aan het smelten is, stijgt Scandinavië weer en daalt NL.
- Gewicht van afzettingen/sediment zorgde voor een daling in een deel van
NL.
- Grondwater in de aanwezige polders wordt weggepompt om landbouw en
verstedelijking mogelijk te maken. Door verlaging van de waterstand zakt het klei- en
veengebied in.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper meesbesselink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.