Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 1
Het effect van speciaal muziekonderwijs op de executive functioning bij kinderen
Naam: Johan Geneugelijk
Studentnummer: 852543246
Cursus: Onderzoekspracticum Experimenteel Onderzoek (PB0412)
Examinator: dr. R. Pat El
Inleverdatum: 29 oktober 2022
,Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 2
Samenvatting
Jaschke et al. (2018) stellen dat training in muziek een belangrijke rol speelt bij het
ontwikkelen van executieve vaardigheden. Zij baseren zich hierbij op onderzoek naar de
werking van het brein. Uit dat onderzoek bleek dat muziek ervoor zorgdraagt dat
verschillende gebieden in het brein geactiveerd worden die gelinkt zijn aan het executief
functioneren (Särkämö et al., 2014). Echter, empirisch bewijs hiervoor is er nauwelijks. Er is,
zover bekend, nog nooit een interventie gedaan binnen het reguliere schoolcurriculum.
In deze studie willen we onderzoek doen naar de vraag of het geven van een hogere frequentie
muzieklessen tot betere executieve vaardigheden leidt en of dit effect groter is bij speciaal
muziekonderwijs ten opzichte van regulier muziekonderwijs. Voor de uitvoer van dit
onderzoek maken we gebruik van 700 leerlingen, waar we voor de analyse een steekproef van
60 % uit trokken. De respondenten zijn leerlingen die in groep 4 zitten, verspreid over
meerdere basisscholen. De klassen zijn random verdeeld over twee condities: Regulier- en
speciaal muziekonderwijs. Vervolgens zijn ze nogmaals onderverdeeld in een bepaalde
frequente muziekonderwijs per week: laag-, gemiddeld-, of hoogfrequent.
In dit quasi-experimenteel onderzoek maken we voor de analyse gebruik van een Repeated
Measures Anova. De analyse liet ons zien dat er in deze studie slechts ten dele ondersteuning
gevonden kon worden voor de theorie dat muziekonderwijs bij kan dragen aan de executieve
vaardigheden. In deze studie blijkt dat een hogere frequentie muziekonderwijs in combinatie
met speciaal muziekonderwijs leidt tot een hogere score op executieve vaardigheden. Er is
geen significant effect gevonden voor regulier muziekonderwijs. Scholen die
muziekonderwijs willen inzetten om executieve vaardigheden in groep 4 te verbeteren worden
geadviseerd om hoogfrequent (2x per week), speciaal muziekonderwijs te verzorgen.
, Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 3
Het effect van speciaal muziekonderwijs op de executive functioning bij kinderen
Training in muziek speelt een rol bij de ontwikkeling van de executieve functies bij
kinderen (Jaschke, Honing, & Scherder, 2018; Joret, Germeys & Gidron, 2017; Roden,
Kreutz, & Bongard, 2012). Executieve functies hebben betrekking op een palet aan
vaardigheden (zoals plannen en zelfmonitoren), gedragingen en emoties (Diamond & Lee,
2011). Hoewel er nog veel discussie is over de precieze conceptuele definitie van dit begrip, is
er consensus over het belang van dit begrip voor het leren en de ontwikkeling van kinderen,
wat zich uit in een verbeterd cognitief en sociaal functioneren (Blair & Raver, 2015;
Diamond, 2016; Miyake et al., 2000).
Er zijn sterke aanwijzingen dat actieve participatie, zoals bewegen, vragen stellen en
actieve klassendiscussies de leerprestaties bevorderen doordat deze actieve participatie de
executieve functies verbeteren (Cavanaugh, Clemence, Teale, Rule, & Montgomery, 2017).
Dit heeft de afgelopen jaren geleid tot lesvormen waar leerlingen aangemoedigd worden om
meer te bewegen in plaats van stil te zitten, of om actiever bij de les betrokken te worden. Zo
is langzaam de vraag ontstaan in hoeverre muziekonderwijs in het bijzonder geschikt is om de
theorie te toetsen dat actieve participatie de executieve functies verbeteren. De
veronderstelling dat muziekonderwijs veelbelovend is voor de ontwikkeling van executief
functioneren is gebaseerd op het feit dat muziek verschillende relevante gebieden in het brein
activeert, inclusief de prefrontale cortex, die gelinkt is met executief functioneren (Särkämö et
al., 2014). Hoewel veelbelovend, is empirische ondersteuning voor een causaal verband
tussen muziek en executief functioneren nog zeer beperkt. Tevens zijn generalisaties moeilijk
te maken vanwege de grote diversiteit in de eerdere studies. Zo werd muziektraining
bijvoorbeeld geconceptualiseerd als instrumentele lessen (Joret et al., 2017), vocale training
