Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 1
Het effect van speciaal muziekonderwijs op hetexecutief functioneren bij kinderen
Naam:
Studentnummer:
Cursus: Onderzoekspracticum Experimenteel Onderzoek (PB0412)
Examinator:
Inleverdatum:
,Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 2
Samenvatting
Uit onderzoek blijkt dat muziekles een rol speelt bij de ontwikkeling van het executief
functioneren en tevens zijn er aanwijzingen dat actieve participatie executieve functies
verbetert. De invloed van de frequentie van muzieklessen is niet eerder onderzocht. In deze
studie is muziekonderwijs, waarin participatie een rol speelt, als experimentele manipulatie
opgezet en regulier muziekonderwijs als controlegroep, met als onderzoeksvraag: ‘Leidt
speciaal muziekonderwijs tot een sterkere toename van het executief functioneren dan
regulier muziekonderwijs en is het effect sterker naarmate de frequentie van de lessen
toeneemt?’ Er hebben 443 leerlingen uit groep 4 deelgenomen, met een gemiddeld
gestandaardiseerd IQ van 0.02 (SD = 1.01), waarvan 229 jongens en 214 meisjes.
Bestaande klassen zijn at random toegewezen aan de conditie speciaal muziekonderwijs of
regulier muziekonderwijs, die beide verdeeld zijn in laag- (1x per 2 weken), midden- (1x per
week) en hoogfrequente (2x per week) muzieklessen, binnen een regulier schoolcurriculum.
Er is gebruik gemaakt van een quasi-experimenteel pretest-posttest design, waarbij het
executief functioneren van alle leerlingen een week voor (t0) en na (t1) de interventie is
gemeten met de meetinstrumenten Design Fluency, Verbal Fluency en
Woordlijstinterferentie. Om de vraagstelling te beantwoorden zijn drie hypothesen opgesteld,
die middels een mixed (2x3) ANOVA zijn getoetst. Hieruit blijkt geen significant hoofdeffect
van het type muziekonderwijs of frequentie van de lessen. Er is wel een interactie-effect,
waarbij alleen hoogfrequent aangeboden speciaal muziekonderwijs leidt tot een significante
verbetering van het executief functioneren, hoewel het effect zwak is. Vervolgonderzoek dat
voortbouwt op huidige studie wordt aanbevolen.
, Running head: MUZIEKONDERWIJS BIJ KINDEREN 3
Het effect van speciaal muziekonderwijs op het executief functioneren bij kinderen
Training in muziek speelt een rol bij de ontwikkeling van de executieve functies bij
kinderen (Jaschke, Honing, & Scherder, 2018; Joret, Germeys & Gidron, 2017; Roden,
Kreutz, & Bongard, 2012). Executieve functies hebben betrekking op een palet aan
vaardigheden (zoals plannen en zelfmonitoren), gedragingen en emoties (Diamond & Lee,
2011). Hoewel er nog veel discussie is over de precieze conceptuele definitie van dit begrip,
is er consensus over het belang van dit begrip voor het leren en de ontwikkeling van
kinderen, wat zich uit in een verbeterd cognitief en sociaal functioneren (Blair & Raver, 2015;
Diamond, 2016; Miyake et al., 2000).
Er zijn sterke aanwijzingen dat actieve participatie, zoals bewegen, vragen stellen en
actieve klassendiscussies de leerprestaties bevorderen doordat deze actieve participatie de
executieve functies verbeteren (Cavanaugh, Clemence, Teale, Rule, & Montgomery, 2017).
Dit heeft de afgelopen jaren geleid tot lesvormen waar leerlingen aangemoedigd worden om
meer te bewegen in plaats van stil te zitten, of om actiever bij de les betrokken te worden. Zo
is langzaam de vraag ontstaan in hoeverre muziekonderwijs in het bijzonder geschikt is om
de theorie te toetsen dat actieve participatie de executieve functies verbeteren. De
veronderstelling dat muziekonderwijs veelbelovend is voor de ontwikkeling van executief
functioneren is gebaseerd op het feit dat muziek verschillende relevante gebieden in het
brein activeert, inclusief de prefrontale cortex, die gelinkt is met executief functioneren
(Särkämö et al., 2014). Hoewel veelbelovend, is empirische ondersteuning voor een causaal
verband tussen muziek en executief functioneren nog zeer beperkt. Tevens zijn
generalisaties moeilijk te maken vanwege de grote diversiteit in de eerdere studies. Zo werd
muziektraining bijvoorbeeld geconceptualiseerd als instrumentele lessen (Joret et al., 2017),
vocale training (Bialystok & Depape, 2009), gestructureerd muziekonderwijs in school
(Jaschke et al., 2018) en als luisteren naar muziek (Moreno et al., 2011).
Voor zover bekend is bij studies naar muziektraining en onderwijs niet eerder een
interventie gedaan die plaatsvond in het reguliere schoolcurriculum. Een interventie die in het
