Samenvatting Bestuurs(proces)recht
Week 1 Bestuursrecht
Bestuursrecht boek
Hoofdstuk 13 De bestuurlijke voorprocedure
Ontvankelijkheid van het bezwaar
Als je bezwaar hebt gemaakt, gaat het bestuursorgaan eerst onderzoeken of het bezwaar ontvankelijk is. Als
het bezwaar ontvankelijk is, dan kan het bezwaar daarna inhoudelijk worden behandeld. Om de
ontvankelijkheid te toetsen zal het bestuursorgaan de volgende vragen stellen:
1. Voldoet het bezwaarschrift aan de vereisten van artikel 6:5 Awb?
2. Is het bezwaar tijdig ingediend?
3. Is de bezwaarmaker belanghebbende
4. Betreft het een appellabel (voor bezwaar/beroep vatbaar) besluit?
5. Heeft de bezwaarmaker procesbelang?
De formele vereisten van het bezwaarschrift
Het maken van bezwaar moet schriftelijk gebeuren (art. 6:4 Awb). Er worden eisen gesteld aan de vorm van het
bezwaarschrift. Zo is het van belang dat het besluit waartegen je bezwaar maakt, wordt genoemd, en ook je
naam en adres, de dagtekening en de redenen (de wet noemt dit ‘gronden’) waarom je het niet met het besluit
eens bent (6:5 Awb)
Voldoet je bezwaarschrift niet aan de eisen zoals deze in artikel 6:5 Awb worden gesteld, dan krijg je de
gelegenheid om het verzuim, te herstellen (art. 6:6 Awb).
LET OP: als je het verzuim niet hebt hersteld of te laat bent met het herstellen van het verzuim, loop je het
risico dat je bezwaar niet wordt behandeld (= het niet-ontvankelijk verklaren van het bezwaar). Niet-
ontvankelijk verklaren wil niet zeggen dat je bezwaar ongegrond is. Bij een niet-ontvankelijkverklaring komt het
bestuursorgaan niet (meer) tot een inhoudelijke behandeling van de zaak. Er wordt dan niet meer besloten of
je bezwaar gegrond of ongegrond is.
De termijn
De wet stelt dat de termijnen om een bezwaarschrift in te dienen zes weken bedraagt (art. 6:7 Awb).
Om te berekenen op welk moment de termijn afloopt, moet je eerst weten wanneer de termijn begint te lopen
de dag na de dag dat het besluit is bekendgemaakt (art. 6:8 lid 1 Awb).
Als een besluit zich richt tot een of meer belanghebbende(n), bijvoorbeeld bij beschikkingen, is dat de dag na
de dag van verzending (art. 3:40 en art. 3:41 Awb). De termijn eindigt zes weken later. Het bezwaarschrift moet
het poststempel op de laatste dag zijn afgestempeld en het bezwaarschrift niet later dan een week na afloop
van de termijn zijn ontvangen (art. 6:9 Awb). Bezwaar kan ook per fax en soms, als het bestuursorgaan dat
toestaat (art. 2:15 Awb), per mail worden verzonden. In die gevallen komt het niet aankomen van de fax of
mail voor risico van de indiener.
Als je te laat bent met het maken van bezwaar, moet je bezwaar niet-ontvankelijk worden verklaard. Daar is
wel uitzondering op. Als je redelijkerwijze niet kan worden verweten dat je niet tijdig bezwaar hebt gemaakt,
dan kan het bezwaar toch nog in behandeling worden genomen. Je moet dan wel een goede reden hebben
waarom je niet binnen de termijn bezwaar hebt genaakt (art. 6:11 Awb). Dat je op vakantie was is geen goede
reden. Als het bestuursorgaan geen melding heeft gemaakt van de mogelijkheid dat tegen het besluit bezwaar
openstaat (art. 6:23 Awb), heeft de bezwaarmaker meer kans dat zijn bezwaarschrift toch nog, ondanks
termijnoverschrijding, wordt behandeld.
De Centrale Raad van Beroep kijkt heel goed naar de persoonlijke omstandigheden. In geval van een
gehandicapten. Je moet op tijd zijn met inschakeling van familie of een instelling om een bezwaar in te dienen.
Maar soms zijn de omstandigheden zo dat dit niet kan. In dat geval is het te laat indienen van bezwaar
,verschoonbaar. Dan moet het bestuursorgaan het bezwaar wel inhoudelijk behandelen en kan het niet
volstaan met niet-ontvankelijkverklaring van het bezwaar.
Je kunt ook binnen de termijn van zes weken een ‘pro-forma’ bezwaarschrift indienen en de gronden (de
motivering van je bezwaar) later opsturen. Je krijgt daarvoor van het bestuursorgaan een termijn. Deze staat in
de ontvangstbevestiging die je van het bestuursorgaan krijgt.
Bezwaar maken tegen het niet tijdig nemen van een besluit of het niet tijdig bekendmaken van een van
rechtswege verleende beschikking (art. 4:20b Awb) is niet aan een termijn gebonden, zij het dat je dan niet
onredelijk laat bezwaar moet maken (art. 6:12 Awb).
Appellabel besluit
Het bestuursorgaan onderzoekt of de wetgever tegen het ‘besluit’ de procedure van bezwaar van toepassing
heeft verklaard. Met andere woorden: onderzocht wordt of tegen het besluit bezwaar kan worden gemaakt.
De volgende vragen moeten worden beantwoord:
1. Is het een besluit in de zin van artikel 1:3 Awb?
Voldoet het besluit aan alle vereisten van artikel 1:3 Awb, dan wordt onderzocht wat voor een soort besluit het
betreft. De weigering een besluit op aanvraag te nemen wordt gelijkgesteld met een besluit (art. 1:3 lid 2 Awb).
2. Is het besluit een beschikking, plan met rechtsgevolg, algemeen verbindend voorschrift, beleidsregel
of een bestuurlijke maategel?
3. Is sprake van een met een besluit gelijkgestelde handeling waartegen beroep openstaat?
Soms heeft de wetgever beroep opengesteld tegen handelingen die geen besluiten zijn. De Awb zelf kent in
artikel 8:2 lid 1 onder a een voorbeeld daarvan: als je ambtenaar bent, kun je soms ook tegen een feitelijke
handeling in beroep gaan. Die handeling wordt dan met een besluit gelijkgesteld.
Tegen een beleidsregel en een algemeen verbindend voorschrift staat gen beroep (en dus ook geen bezwaar)
open (art. 8:3 sub 1 onder a Awb). Tegen sommige feitelijke handelingen staat wel beroep open, bijvoorbeeld
in geval van artikel 8:2 lid 1 onder A1 Awb.
In de artikelen 8:3 tot en met 8:5 Awb is, naast de beleidsregel en het algemeen verbindend voorschrift, een
aantal besluiten opgenomen waartegen geen beroep is opengesteld. Als tegen een dergelijk besluit geen
beroep kan worden ingesteld, kan ook geen ontvankelijk bezwaar worden ingediend.
Procesbelang
Als je bezwaar maakt tegen een besluit, wil je dat het besluit of een deel van het besluit wordt gewijzigd. Stel
dat je bezwaar hebt gemaakt tegen de weigering van het college om een vergunning voor de bouw van een
dakkapel te verlenen en tijdens de bezwaarprocedure wordt door een wetswijziging de bouw van dakkapellen
vergunningsvrij gemaakt. Dan is het niet meer nodig om een besluit op het bezwaar te krijgen. Je hebt geen
belang meer bij een beslissing op het bezwaar (tenzij je schade hebt geleden, dan wordt het anders). Het
probleem is al opgelost. Je mag de dakkapel bouwen. Het ontbreken van procesbelang leidt tot niet-
ontvankelijkheid van je bezwaar.
Doorzendverplichting
Artikel 6:15 Awb regelt dat een bezwaarschrift dat is ingediend bij een onbevoegd (bestuurs)orgaan door dat
orgaan wordt doorgezonden aan het bevoegde orgaan. Als het bezwaarschrift vervolgens te laat door het
bevoegde orgaan wordt ontvangen, wordt het bezwaar in beginsel alleen dan niet-ontvankelijk verklaard als
het ook te laat was ingediend bij het onbevoegde orgaan.
Horen van partijen
Zorgvuldigheid, voordat op het bezwaar wordt beslist, de belanghebbenden in de gelegenheid moet worden
gesteld gehoord te worden (art. 7:2 Awb).
Er geldt een hoorplicht. Dat wil zeggen dat het bestuursorgaan belanghebbenden moet uitnodigen om gehoord
te worden over het bezwaar. Als het bezwaar kennelijk (kennelijk wil zeggen: zonder twijfel) niet-ontvankelijk
, of kennelijk ongegrond is, geldt echter geen hoorplicht. Belanghebbenden kunnen ook verklaren niet te willen
worden gehoord (art. 7:3 Awb): er geldt dus geen opkomstplicht. Het bestuursorgaan kan de bezwaarmaker
ook vragen of hij gehoord wil worden. Daarbij kan het bestuursorgaan een termijn stellen voor het geven van
een antwoord. Als de bezwaarmaker niet binnen die termijn antwoord geeft, hoeft het bestuursorgaan niet te
horen.
Bestuursorgaan hebben de mogelijkheid om in bezwaarschriftprocedure de zogenoemde
‘antwoordkaartmethode’ te hanteren. Dat betekent dat zij bezwaarmakers kunnen verzoeken om binnen een
termijn te melden of zij prijs stellen op een hoorzitting of niet. Wanneer het bestuursorgaan geen reactie
ontvangt kan de hoorzitting achterwege worden gelaten.
Het horen kan plaatsvinden door het bestuursorgaan dat de beslissing heeft genomen of door een
adviescommissie (art. 7:13 Awb). Met inachtneming van het tijdens het horen gestelde en het schriftelijke
bezwaar neemt het bestuursorgaan vervolgens een beslissing op bezwaar. De adviescommissie kan slechts een
advies geven aan het beslissingsbevoegde bestuursorgaan.
Het bestuursorgaan kan van het advies afwijken. Het bestuursorgaan moet dat afwijken dan wel goed kunnen
motiveren (art. 3:50 Awb).
De toetsing van het bezwaar
Het bestuursorgaan toetst het bezwaar ex nunc. Dat wil zeggen met inachtneming van de op dat moment
geldende wettelijke bepalingen en omstandigheden.
Er vindt een volledige heroverweging plaats. Het bestuursorgaan toetst de rechtmatigheid en de doelmatigheid
van het besluit (art. 7: 11 Awb). Rechtmatig wil zeggen dat er wordt gekeken naar de wet en het ongeschreven
recht. Doelmatig wil zeggen dat (ook) gekeken wordt naar de maatschappelijke en politieke wenselijkheid van
een besluit.
De bezwaarprocedure is bedoeld voor een volledige heroverweging van het besluit. Dat betekent ook dat het
bestuursorgaan niet is gebonden aan de argumenten die in het bezwaarschrift aan de orde zijn gesteld. Het
besluit kan dus ook worden gewijzigd, los van de argumenten die in het bezwaar zijn aangevoerd.
Een belangrijke regel bij de heroverweging is dat de bezwaarde door het maken van bezwaar er niet op
achteruit mag gaan. Dat wordt het verbod op reformatio in peius genoemd. Het verbod op reformatio in peius
gaat overigens niet zover dat een derde-belanghebbende niet met succes bezwaar kan maken tegen de
vergunning. Anders zal bezwaar maken door derden een volstrekt zinloze actie zijn. Als het bestuursorgaan los
van het bezwaar het besluit kan wijzigen of intrekken, geldt het verbod op reformatio in peius niet.
De beslistermijn op bezwaar
Er geldt een beslistermijn van zes weken. Die termijn vangt aan op het tijdstip dat de bezwaartermijn afloopt
(art. 7:10 lid 1 Awb). Als er een bezwarende-commissie is, geldt een beslistermijn van twaalf weken.
Verlengen van termijn
Het bestuursorgaan kan de beslistermijn verlengen met maximaal zes weken (art. 7:10 lid 3 Awb). Wel moet
zo’n besluit schriftelijk aan de burger worden gemeld (art. 7:10 lid 5 Awb).
Lagere verlenging is daarna mogelijk als de indiener van het bezwaar daarmee instemt en andere
belanghebbenden niet in hun belangen worden geschaad of als dat nodig is in verband met de naleving van
wettelijke procedurevoorschriften (art. 7:10 lid 4 Awb).
Herstel verzuim
Als er sprake is van verzuim van de zijde van de bezwaarmaker, wordt de beslistermijn opgeschort met de
periode die het de bezwaarmaker kost om het verzuim (bijv. de motivering) te herstellen (art. 7:10 lid 2 Awb).
De belanghebbende kan tegen het niet (tijdig) beslissen op bezwaar, beroep bij de bestuursrechter instellen
(art. 7:14 Awb).
