Samenvatting
Samenvatting Tijdvak 10 (Feniks VWO Geschiedenis H10)
Samenvatting tijdvak 10 uit het Feniks VWO Geschiedenis boek: - samenvatting - kenmerkende aspecten - begrippen
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 10 pagina's
Voorbeeld 2 van de 10 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
10.1 De Koude Oorlog (1945-1970)Kapitalisme en communisme
Na WO2 werden Verenigde Naties opgericht met bijna alle landen van de wereld om
wereldvrede te houden. Toch bleef het wederzijdse wantrouwen tussen USA en SU door de
tegengestelde ideologieën.
In het Westen staat vrijheid van het individu gebaseerd op de Verlichting voorop met
democratische besluitvorming, vrije verkiezingen en vrijheid van meningsuiting en kapitalisme.
Ook moesten de mensenrechten worden nageleefd en de staat mocht zich weinig bemoeien met
de economie. In de USA werd het liberalisme in de praktijk goed ingezet.
De staatideologie van de SU was het communisme gebaseerd op Karl Marx. Het kapitalisme zou
door de ontevredenheid van de arbeiders ten on der gaan met een revolutie waarin de
productiemodellen van het proletariaat werd. Russische leiders traden hard op tegen mensen die
tegen deze visie.
Machtstegenstelling
Er ontstond na WWII een conflict tussen USA en de SU over de verdeling van Europa. In de
conferentie van Jalta (feb 1945) kwamen USA, SU en GB samen en kreeg Stalin enkele
Oostbloklanden (Polen, Bulgarije etc.) en hij maakte deze satellietstaten (afhankelijke landen)
waarin een communistische regering kwam. Hij wilde de grenzen van de SU beschermen en ook
de verspreiding van het communisme bevorderen, het bleek al 2x dat de grenzen kwetsbaar
waren.
Churchill vertrouwde dit niet dus maakte hij het IJzeren Gordijn: imaginaire scheidslijn tussen het
Westen en Oosten van Europa. Al snel sprak men van een Koude Oorlog waarin het niet tot het
rechtstreeks gewapend treffen kwam, maar wel allerlei andere conflicten op ideologisch gebied.
In 1949 bleek dat de USA en SU kernwapens hadden waarmee gedreigd werd en een
wapenwedloop ontstond (ze willen meer hebben dan de ander). Veel mensen in Europa waren
bang en emigreerden.
Trumandoctrine en Marshallhulp
In de Trumandoctrine werd gesteld dat: ieder land dat zich bedreigd voelde, voortaan kon
rekenen op de VS. Overal waar de Sovjet-Unie druk uitoefende zou tegendruk worden gegeven.
Dit wordt containmentpolitiek genoemd, inperken van de machtsuitbreiding van de
tegenstander.
In 1947 kwam de VS met het hulpprogramma: het Marshallplan. Hiermee leende men aan
landen geld om de economie weer op te bouwen. Dat deed men om twee redenen:
o Europa zou zo minder kwetsbaar worden voor het communisme;
o Europa werd zo een interessant afzetgebied voor Amerikaanse producten.
De Sovjet-Unie weigerde de hulp en verbood de satellietstaten er gebruik van te maken.
De Sovjetisering van Oost-Europa
In de door de Sovjet-Unie bezette satellietstaten moest men eenzelfde systeem toepassen als in
de Sovjet-Unie gebruikelijk was. Een maatschappelijke omwenteling in een planeconomie waarbij
fabrieken staatseigendom waren, landbouwcollectivisatie werd doorgevoerd en er was geen vrije
pers.
Geheime diensten, zoals in de DDR de Stasi (Staatssicherheitsdienst), hielden de burgers scherp
in de gaten. Net als in de SU onder Stalin werden ook in de satellietstaten 'zuiveringen'
doorgevoerd. Deze showprocessen moesten het volk alleen intimideren.
De Duitse deling
Conferentie van Potsdam (juli 1945): Duitsland en Berlijn opgedeeld in 4 zones voor FR, GB, USA
en SU.
, Al snel viel het gezamenlijke bestuur over Duitsland uiteen. De 3 westerse delen kregen
Amerikaanse hulp terwijl de SU hele fabrieken uit Oost-Duitsland weghaalden en naar SU
brachten als herstelbetaling.
In 1948 besloten de 3 westelijke bezettingsmachten een gemeenschappelijke munt, de D-mark,
in te voeren. SU reageerde erop door een blokkade van Berlijn af te kondigen. West-Berlijn kon
nu niet meer over land worden bevoorraad. De VS begonnen toen met een luchtbrug om West-
Berlijn van de benodigde middelen te voorzien. Uiteindelijk trok Stalin terug en hief in 1949 de
blokkade op.
In 1949 werd onder invloed van de Koude Oorlog de Noord Atlantsche Verdragsorganisatie
(NAVO) opgericht, een militair bondgenootschap van de VS, Canada en een aantal Europse
landen. De 3 westelijke zones werden samengevoegd tot de Bundesrepublik Deutschlands (BRD),
met een democratische grondwet. In de oostzone van de Russen de Deutsche Demokratische
Republik (DDR).
Toen in 1955 de Bondsrepubliek toetrad tot de NAVO, reageerde de SU met de oprichting van
het Warschaupact. Alle satelietstaten en Rusland waren er lid van.
Veel inwoners van Oost-Europa waren ontevreden over het gebrek aan persoonlijke vrijheid en
over de toekomstmogelijkheden en zochten een mogelijkheid naar het westen te vluchten. Door
die migratie kwam het voortbestaan van de DDR in gevaar. Om de leegloop te stoppen werd er in
Oost-Berlijn een muur gebouwd in 1961, waardoor niemand meer naar het westen kon vluchten,
of bij de grens werd neergeschoten. De Berlijnse muur werd het symbool van de Koude Oorlog.
Chinese Revolutie en Koude Oorlog
In China was een burgeroorlog sinds 1945 tussen de communistische partij en de regering.
In 1949 met behulp van de SU stortte de regering in en veroverde de communistische troepen
het vasteland van China. Vanaf 1 oktober werd de Chinese Volksrepubliek communistisch, wat
een bedreiging was voor de USA. Ze namen het economisch model van de SU over in 1949.
Maar in 1958 vonden ze dat ze een eigen weg in moesten slaan. De collectieve boerderijen
werden samengevoegd tot enorme volkscommunes die zelfvoorzienend waren. De industrie
werd gedecentraliseerd en er kwam een soort slavenarbeid.
Het schiereiland Korea werd de 1e echte oorlogsconfrontatie tussen de communistische en
kapitalistische wereld. Korea was sinds 1910 door Japan bezet.
Na de Japanse capitulatie werd het schiereiland opgedeeld. Noord-Korea kwam onder de
invloedssfeer van de Sovjet-Unie en Zuid-Korea onder de Amerikaanse invloedssfeer. Beide
Korea's waren dictaturen, maar Noord-Korea werd een totalitaire dictatuur onder Kim il-Sung.
In juni 1950 trokken troepen uit Noord-Korea de grens van Zuid-Korea over, overschreden de 38e
breedtegraad en bezetten vrijwel geheel Zuid-Korea. In de VS voelde men de inval als een 2e
Pearl Harbour (verrassingsaanval op VS marinebasis). Truman besloot in te grijpen. Gesteund
door een beslissing van de Veiligheidsraad, werd een VN leger naar Korea gestuurd.
Cubacrisis
De leiders van de beide grootmachten waren zich ervan bewust dat een atoomoorlog hen
beiden kon treffen. Er was sprake van een 'balance of terror', een evenwicht door de
afschrikkende werking van de kernwapens. In 1962 echter balanceerde de wereld op de rand van
een atoomoorlog.
In 1959 was op het eiland Cuba Fidel Castro, een communistische guerrillaleider, aan de macht
gekomen via een staatsgreep. President Kennedy gaf in 1961 toestemming aan Cubaanse
ballingen, een invasie uit te voeren in de Varkensbaai op Cuba. Deze invasie mislukte.
De leider van de SU Chroesjtsjov besloot in het geheim midden-lange afstandsraketten met
kernkoppen op Cuba te instaleren. Deze raketinstallaties werden echter ontdekt op Amerikaanse
spionagefoto's.
Kennedy zag dit als verstoring van het machtsevenwicht en stelde een blokkade van Cuba in. De
spanning liep hoog op, maar op het laatste moment bonden de Russen in. De raketten werden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper zenovanesch. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,89. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 60904 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen