Een zeer uitgebreide samenvatting op basis van Lister et al en de hoor- en werkcolleges van de cursus Inleiding Nieuwe Media en Digitale Cultuur. Inclusief nadrukken, overzichtstabel technologisch determinisme / sociaal constructivisme, voorbeelden en mindmaps.
Samenvatting Inleiding Nieuw Media
Deel 1: geschiedschrijving van media, technologisch imaginair,
technologisch determinisme, sociaal constructivisme en Actor Network
Theory.
Teleologische geschiedschrijving van media
→
belangrijke denker: Howard Rheingold
De teleologische geschiedschrijving is een concept in de geschiedenis van media. Er wordt uitgegaan van
causale progressieve geschiedschrijving: het verleden is een voorbereiding op de toekomst; er zijn
voorbestemde doelen. Deze
geschiedenissen zijn progressief: iedere stap is logisch en alle stappen
volgen elkaar logischerwijs op
; je gaat van een punt A naar een punt B. Het verleden is dan dus een
voorbereiding op het heden. Uitvinders lossen hierbij dan in feite de problemen op van hun voorgangers.
Een kritiekpunt van de teleologische geschiedschrijving is dat het toeval en tegenstrijdigheid over het hoofd
ziet en dat het doel niet altijd van tevoren kan worden gezien of ontworpen kan worden. Ook gaan ze niet in
op hoe en waarom bepaalde media na elkaar komen.
Voorbeeld Howard Rheingold: VR
Virtual reality wordt gezien als het ‘einde’ van iets waar de filmkunst naar streefde in een lang
historisch proces om perfecte illusies van de realiteit te creëren. Dit begint bij de grottekeningen van
Lascaux en loopt tot de virtuele realiteit van nu.
Het begrip is belangrijk omdat het bestuderen van nieuwe media niet kan zonder historische dimensie: het
vergelijken met ‘oude’ media. Maar hierdoor kan een medium onterecht nieuw overkomen, vergeten we
vaak vragen te stellen over de toepassing van het medium door de vanzelfsprekendheid (alledaagsheid) en
maken we verkeerde inschattingen over de impact het medium (hype).
Genealogische geschiedschrijving van media
→ belangrijke denker: Michel Foucault
De grondlegger van de genealogische geschiedenistheorie is Michel Foucault. Hij probeert niet zo zeer de
oorsprong van discours te achterhalen, maar hij ziet discours als een
web van verbindingen tussen
1
,processen, invalshoeken, invloeden en waarheden
. Het is niet gericht op het begin of eindpunt, maar
op verbindingen binnen de geschiedenis. Bij genealogische geschiedschrijving wordt dus niet alleen naar de
technologische aspecten gekeken, maar ook naar andere invloeden op een ontwikkeling. De methode van
de genealogie maakt het mogelijk om na te denken over de relatie tussen media en het verleden zonder de
problemen die komen kijken bij het teleologisch denken.
Genealogische geschiedschrijving & remediation
Jay Bolter en Richard Grusin introduceerden een boek over nieuwe media, die Remediation werd
genoemd. Bolter en Grusin zijn evenals Foucault niet geïnteresseerd in de oorsprong van dingen.
Ze vinden het niet interessant waar dingen beginnen of waar dingen eindigen, maar ze interesseren
zich voor ‘affiliations’ (de aanhechtingen en verbindingen tussen dingen) en ‘resonances’ (de
aanwezige trillingen tussen dingen). Ze willen meer weten over de voors en tegens van dingen in
plaats van dat ze zich richten op lineaire processen.
Discursieve constructie van media
Bij discursieve constructie van media wordt iets geconstrueerd doordat mensen er over praten en schrijven.
Discursieve constructie van de media gaat over de rol die een medium speelt in onze samenleving.
Discursief verwijst naar de manier waarop mensen binnen een cultuur nadenken over, doel geven
aan en praten en schrijven over nieuwe communicatietechnologieën.
Discursieve constructie van media & technologisch imaginair
Kevin Robins (1996): nieuwe technologieën hebben de ultieme verlangens en angsten nieuw leven
in geblazen.
Men heeft het gevoel dat bijna alles mogelijk is binnen de ‘cyber revolutie’.
Deze utopie is volgens Robins het technologisch imaginaire; het idee dat bijna binnen de “nieuwe
technocultuur” alles mogelijk is nu of in de toekomst. Het verlangen naar betere cyberplekken
wordt gedreven door een angst voor het onbekende en betekenisloze. Deze
angst wordt
gefaciliteerd, gevoed, door de continue ontwikkeling van nieuwe technologieën.
Waar het
technologisch imaginaire vroeger werd gezocht in de vorm van tours, panorama’s en de eerste
bioscopen, zoeken we het nu in IMAX bioscopen en Virtual Reality.
Carolyn Marvin (1988): het technologisch imaginaire is cruciaal voor de voortgang van het sociale
leven. Ze stelt dat naast de duidelijke functionele betekenissen
nieuwe media onderling
verschillende sociale en culturele betekenissen en voordelen ontwikkelen.
2
, eeuw onderzocht hoe een technologisch
William Boddy: heeft op basis van Marvins idee begin 20e
imaginair van invloed is op onze ideeën over nieuwe media. Hierbij keek hij naar radiofans en de
hackerscultuur. Na de enthousiaste berichten over de radio kwam de angst dat radio een
antisociaal effect had op het leven van de luisteraars. Dit zie je nu ook terug bij nieuwe media.
Na
enthousiasme over nieuwe media volgt angst voor de effecten.
Patrice Flichy: volgens Flichy speelt de technologische imaginaire een rol in het creëren van een
nieuw medium. Het technologisch imaginaire is een onderdeel van specifieke ideologieën en
verlangens binnen een cultuur waarbinnen de technologie past.
Welke media we krijgen wordt
niet alleen bepaald door de economie en techniek, maar ook door het discursieve kader
dat wordt gevormd door het technologisch imaginair.
Technologisch imaginair
Het technologisch imaginaire verwijst naar
het idee van volmaaktheid dat we projecteren op nieuwe
media
, waarbij de consument/gebruiker niet meer passief is, maar kan bijdragen. Het technologisch
imaginaire legt aandacht op de wijze waarop hoop en ontevredenheid op nieuwe media worden
geprojecteerd. . Hierbij komt ook een
Het draait om het verlangen naar het betere angst voor het
nieuwe
, angst dat het menselijke handelingsvermogen door techniek wordt overgenomen. Het concept is
prominent aanwezig in het populair en academisch discours over nieuwe media.
De processen die bepalen met welke media wij te maken krijgen zijn niet puur economisch of technologisch,
maar vele beslissingen worden binnen discursieve kaders (de taal die wij gebruiken om dingen te
omschrijven en die wij beschikbaar hebben hiervoor) genomen, waarin het ‘technologische imaginair’ een
grote rol speelt. De centrale vraag luidt bij de opkomst van nieuwe media: hebben mediatechnologieën het
vermogen om culturen te transformeren? Listers et. al grijpen terug naar een debat in de jaren ‘60 en ‘70:
technologisch determinisme (revolutionair: McLuhan) vs. sociaal constructivisme (‘business as usual’:
Williams). Ze zijn belangrijk wanneer wij nadenken over de impact van bepaalde technologieën.
Voorbeeld technologisch imaginair: social media
Social media is een voorbeeld van het technologische imaginaire, omdat het mensen helpt om
completer te worden en het helpt mensen die niet erg sociaal zijn om toch sociale contacten te
onderhouden.
Technologisch determinisme
3
, → belangrijke denker: Marshall McLuhan
Technologie wordt bij het technologisch determinisme gezien als
‘revolutionair’
: de ontwikkeling van de
technologie bepaalt de geschiedenis. Een belangrijke uitspraak van McLuhanis
“medium is the
message”
: de boodschap zelf is niet belangrijk, de techniek of het medium is de boodschap. Het draait niet
om de voetbalwedstrijd maar om de lichten die de wedstrijd belichten.
Agency komt vanuit de
technologie
: de technologie heeft het handelingsvermogen om iets te doen.
Technologisch determinisme & technologisch imaginair
Techniek maakt de wereld beter. Technologie zorgt ervoor dat de wereld steeds dichter tot elkaar
komt te staan waardoor we één grote gemeenschap worden. Dit hangt samen met het
technologisch imaginair.
Het technologisch determinisme hangt samen met de denkbeelden (theses) van Marshall McLuhan:
1. De extension thesis
De extension thesis gaat ervan uit dat dat media verlengstukken van het lichaam en onze
zintuigen zijn.
Media doen dit in een dialectisch/cyclisch proces met andere media (zoals remediation: elk
medium is gebaseerd op een ander ‘ouder’ medium). Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen media en
technologie.
Media bepalen/veranderen onze perceptie van de wereld
. Media transformeren het
traditionele en authentieke ‘menszijn’; technologie is een verlenging van de mens. Televisie kun je zien als
een verlenging van het zicht kunnen zijn, een hamer als verlening van de hand.
→ Fysicalisme
: technologie kunnen het lichaam (de fysicaliteit) uitbreiden/ verreiken/verlengen. Techniek
heeft een impact op de fysiekheid en lichamelijkheid van de mens.
2. De environmental thesis
McLuhan ziet technologie als ‘environmental’: onze leefwereld is doordrongen met media uitingen waardoor
we geen onderscheid meer kunnen maken tussen cultuur en technologie.
De technologie is onze cultuur
en natuur geworden.
3. De anticontent thesis
De inhoud van het medium is voor McLuhan irrelevant bij het analyseren van media, het gaat om de natuur
van het medium zelf en wat het met het publiek doet; vandaar “the medium is the message”. Het begrijpen
van de invloed van media heeft niets te maken met hun inhoud. Er is een analyse nodig van de technische
eigenschappen van de media.
De manier waarop wij media consumeren is specifiek voor de
mediumvorm.
Het publiek is zich onbewust van wat het betekent om televisie te kijken en hoe je
zintuigelijke ervaring wordt gestuurd door het medium. Als je een video op de televisie bekijkt, kijk je anders
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper feyonavanmiddelaar. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,44. Je zit daarna nergens aan vast.
