Hoofdstuk 16: Toward a New Worldview
16.1: The Scientific Revolution: What revolutionary discoveries were made in
the 16th and 17th centuries, and why did they occur in Europe?
16.1.1: Why Europe?
• Groot islamitisch rijk: moslims bestudeerden oud-Griekse teksten & bouwden hierop
voort met eigen ontdekkingen, veel uitwisseling van kennis & info (allemaal in het
Arabisch); oprichting eerste universiteiten
• China: centrum van wetenschappelijke activiteit & nieuwe uitvindingen (buskruit,
papier, etc.)
• Niet vanzelfsprekend dat wetenschappelijke revolutie in Europa plaatsvindt,
maar gebeurt toch:
o Groeiende handel + kruistochten + val Constantinopel 1453 → meer kennis
over oude teksten naar Europa (al tijdens de renaissance)
o Humanistische traditie, kritische blik
o Ontdekkingsreizen → nieuwsgierigheid geprikkeld; meer kennis over andere
culturen; meer aandacht voor cartografie & navigatie → bevordering techniek
o Opkomst drukpers faciliteert verspreiding informatie & kennis
o Europa was gefragmenteerd (o.a. door reformatie) → veel verdeeldheid &
competitie → vorsten konden niet één vaste ideeënleer opleggen →
mogelijkheid tot twijfel & scepsis
16.1.2: Scientific Thought to 1500
• Natuurfilosofie: studie naar natuur & universum, met Bijbel, Aristoteles &
Ptolemaeus als uitgangspunt:
o Geocentrisch wereldbeeld: planeten, zon, sterren draaien om de aarde elk
in hun eigen ‘sfeer’
o De Hemel ligt buiten deze sferen
o Planeten, zon, sterren waren perfect, rond; alleen aarde is gecorrumpeerd
door mensen & imperfect
o Ptolemaeus voegde hier ‘hulpcirkels’ aan toe, zag nl. dat planeten soms
achteruit leken te gaan, probeerde het hiermee te verklaren
• Kaart Ptolemaeus werd ook veel gebruikt in de zeevaart, zaten echter ook fouten in
• Wetenschappelijke revolutie bouwt voort op kennis uit oudheid & verbetert dit
16.1.3: The Copernican Hypothesis
• Copernicus stelt heliocentrisch wereldbeeld voor & onderbouwt dit wiskundig
• Wiskunde als wetenschap kreeg meer aanzien
• Onderscheid tussen aparte hemel & aarde verdween; hemel & aarde liggen allebei
in dezelfde ‘sfeer’
• Sommige protestanten namen ideeën over, katholieken wijzen ze af
• 1572: exploderende ster waargenomen → besef: ‘sferen’ zijn niet perfect &
onveranderlijk
16.1.4: Brahe, Kepler, and Galileo: Proving Copernicus Right
• Tycho Brahe:
o bouwde meerdere observatoria met geld van rijke koningen
o verzamelde veel data over sterren & planeten
o geloofde dat planeten rond zon draaien & dat zon rond aarde draait
• Johannes Kepler:
o Assistent van Brahe
o Formuleert 3 wetten, weer wiskundig onderbouwd:
▪ Planeten hebben elliptische baan
, ▪ Planeten bewegen niet allemaal even snel
▪ Hoe dichter bij de zon, hoe sneller planeet beweegt
• Galileo Galilei:
o Onderzocht beweging & mechanica → ‘law of inertia’: stelt dat beweging, niet
rust, natuurlijke staat is van een object
o Bouwde eigen telescoop, deed astronomisch onderzoek
16.1.5: Newton’s Synthesis
• Bouwde voort op werk Brahe, Kepler & Galileo; wilde beweging van planeten
verklaren → ontwikkelde wet van de zwaartekracht
• Onderbouwde theorieën wiskundig
16.1.6: Natural History and Empire
• Ook vonden er ontwikkelingen plaats o.g.v. geografie, biologie, botanie, etc.; Spanje
(en later andere landen) organiseerde wetenschappelijke expedities naar koloniale
gebieden
• Vooral interesse in (geneeskrachtige) planten & kruiden
• Carl Linnaeus ontwikkelde systeem om alle nieuwe informatie over dier – en
plantsoorten te ordenen en te classificeren
16.1.7: Magic and Alchemy
• Veel toenmalige wetenschappers geloofden in astrologie & alchemie en dingen als
‘kosmische harmonie’ en ‘verborgen connecties’
• Kon prima samengaan met geloof in God
• Voorbeeld: Kepler, Newton
16.2: Important Changes in Scientific Thinking and Practice: What intellectual
and social changes occured as a result of the Scientific revolution?
16.2.1: The Methods of Science: Bacon and Descartes
• Francis Bacon:
o Propageerde empirisme & experimentele methode; eigen waarneming leidt
tot ware kennis
o Werd vooral populair in Engeland
• René Descartes:
o Gebruik van verstand, logica, rede (volgens Descartes gegeven door God) leidt
tot ware kennis: rationalisme
o Eigen waarneming is niet altijd betrouwbaar
o → theorie: Cartesiaans dualisme: er bestaan slechts twee soorten substanties:
mentaal & materieel
• Moderne wetenschap gebruikt methoden van zowel Bacon als Descartes
16.2.2: Medicine, the Body and Chemistry
• Oude visie (gebaseerd op Romeinse arts Galenus): 4 lichaamssappen uit balans →
ziekte
• Ontwikkeling nieuwe visie:
o Zwitserse arts & alchemist Paracelsus propageerde experimentele methode,
scheikundige Robert Boyle bouwt hierop voort → Boyle ’s law
o Vesalius deed ontdekkingen o.g.v. menselijke anatomie → weerlegt theorie
Galenus
16.2.3: Science and Religion
• Wetenschap en religie konden gewoon samengaan; onderzoek naar natuurlijke
processen om complexiteit & schoonheid van Gods schepping zichtbaar te maken
• Katholieke kerk accepteerde heliocentrisch wereldbeeld niet (andere religies hadden
er ook moeite mee); ging lijnrecht tegen Bijbel in → wetenschappers zijn voorzichtig;
Galileo wordt gedwongen uitspraken terug te nemen
• Wetenschap succesvoller in protestantse landen zonder sterke religieuze autoriteit
