Bolt, A. (2013) Het gezin centraal. Handboek voor ambulante hulpverleners. Amsterdam: SPW. Hoofdstuk: 2, 4, 5 (en een 3 en een deel van 6 = niet voor tentamen)
Jeugd en gezin (Bolt, A.)
Psychologische Hulpverlening
Hoofdstuk 2, De theorie
§2.1 Inleiding
De meeste vormen van Intensieve Gezinsbegeleiding (IGB) en Pedagogische Thuishulp zijn
gebaseerd op één à twee theorieën. IBG heeft zich sterk ontwikkeld. De vorm was eerst
gebaseerd op de methodiek van Videohometraining (VHT) en daarna op de methodiek van
Directieve Thuisbegeleiding (DT). De methodiek is nog verder aangevuld met aspecten uit het
competentiemodel, vraaggericht werken, structurele gezinstherapie en de oplossingsgerichte
benadering. De cliënten krijgen een steeds centrale positie in het hulpproces. Deze
ontwikkelingen hebben geleid tot het ontstaan van de methodiek Gezin Centraal. Door de visie
hierop, vraaggerichtheid en gezinsgerichtheid, is gekozen voor een aantal theorieën die hieraan
ten grondslag liggen de IGB’er werkt oplossingsgericht met gezinnen (methodische
uitwerking van het denken in vraaggerichtheid). Gezinsgerichtheid systeemtheorie en
contextuele benadering.
§2.2 De oplossingsgerichte benadering
§2.2.1 Paradigmaverschuiving
Tot ongeveer 1980 was er sprake van de traditionelere benaderingen: medisch model of
probleemoplossende benadering. Door onvrede hierover en het idee dat er geen verband
bestaat tussen het probleem en de oplossing kwam er een nieuw paradigma: de
oplossingsgerichte benadering. Hierbij wordt gekeken naar de oplossingen in plaats van de
problemen en heeft de cliënt een meer leidende rol. Cliënten kunnen zelf beslissen over wat wel
en niet goed voor hen (of hun kinderen) is en daarom staat de perceptie van de cliënt centraal
en niet die van de hulpverlener. De belangrijkste uitgangspunten bij de oplossingsgerichte
benadering zijn:
1. De focus ligt op de oplossingen en niet op de problemen van de cliënt.
2. De cliënten zijn in staat eigen oplossingen te kunnen construeren.
3. Er is altijd sprake van veranderingen en deze kunnen benut worden als kansen.
4. Herhaling van geslaagde gedraging vormt de basis voor positieve verandering.
§2.2.2 Welk alternatief biedt de oplossingsgericht benadering?
Eerst wordt er gewerkt aan de oplossing voor het probleem waarvoor de cliënt hulp zocht.
Daarna gaat het om het vermogen van de cliënt om het vinden van oplossingen te versterken.
Oplossingsgericht denken stelt mensen namelijk in staat te anticiperen op schommelingen in
het leven door gebruik te maken van hun eigen krachten en die van hun omgeving. De
hulpverlener moet met de cliënt deze krachten opsporen, benadrukken en versterken aan de
hand van gebeurtenissen die als succesvol worden ervaren (uitzonderingen). Voor het
vaststellen van de stappen die in het proces gezet worden zijn drie regels beschreven (Berg):
1. Als iets niet stuk is, repareer het dan niet.
2. Als je weet wat werkt, doe het dan vaker.
3. Als het niet werkt, doe het dan niet nog een keer. Doe eens iets nieuws.
§2.2.3 Het construeren van oplossingen
Het proces van het construeren van oplossingen verloopt in vijf stappen:
1. Beschrijven van het probleem.
2. Ontwikkelen van duidelijk geformuleerde doelen.
3. Exploreren van uitzonderingen
4. Feedback
5. Evaluatie van de vooruitgang.
Dit is een cyclisch proces.
, §2.2.4 De acht-stappen-dans
Dit zijn de acht belangrijkste oplossingsgerichte technieken. De eerste vijf worden ook in andere
methodieken toegepast. De stappen kennen geen vaste volgorde.
1. Contact leggen
2. Context verhelderen
3. Doelen stellen
4. Opsporen van krachten
5. Complimenteren
6. Zoeken naar uitzonderingen
7. Differentiatie aanbrengen door schaalvragen
8. Toekomstprojecties maken
De keuze voor iedere volgende stap is afhankelijk van de situatie die zich voordoet (de relatie
tussen hulpverlener en cliënt op dat moment). De hulpverlener schenkt dus voortdurend
aandacht aan de samenwerkingsrelatie met de cliënt.
§2.3 De systeembenadering en contextuele benadering
§2.3.1 Systeembenadering
Vanaf de jaren ’50 werd verondersteld dat bij behandeling van personen het van belang was de
personen die de meeste invloed hebben op het gedrag van de ‘cliënt’ mee te behandelen. De
focus werd dus verlegd van het individu naar de interactie tussen individuen. De systeemtheorie
heeft veel raakvlakken met alle wetenschappen en is ontstaan als reactie op de explosie aan
informatie die zich uitbreidde vanaf de jaren ’50 (eerste pc’s op de markt). Deze theorie vormt
voor de gezinstherapie het fundament van de systeembenadering.
De kerngedachte is dat ieder individu een onderdeel is van een groep individuen, een systeem.
Ze hebben interactie, een relatie en samenhang met elkaar.
Circulaire causaliteit: in intermenselijke relaties is nooit te zeggen wat de oorzaak en wat het
gevolg is. Er is sprake van wederzijds beïnvloedend gedrag tussen personen.
Systeemgericht werken: wederzijdse beïnvloeding van gedrag van personen binnen een
systeem wat leidt tot een patroon opmerken en analyseren op basis van feitelijk observaties
vanuit de opvatting dat de causaliteit circulair is.
Vier concepten zijn van belang om systemen te begrijpen:
1. Homeostase
2. De geïdentificeerde patiënt
3. Systemen en subsystemen
4. Het hiërarchisch systeem en coalities
Systeemgericht werken kan met een heel gezin, maar ook individueel of met een aantal
gezinsleden.
§2.3.2 Gezinstherapie
Gedrag van een individu vindt altijd plaats in de context van zijn omgeving. De gezin
therapeutische benadering verplaatst het probleem van het individu naar de interactie en is er
op gericht de interactie in een gezin te veranderen gedragsverandering van de een zal leiden
tot gedragsverandering bij de ander kettingreactie.
§2.3.3 Gezinstherapie en de oplossingsgerichte benadering
Het vinden van oplossingen in een interactiecontext hangt samen met het vertonen van nieuw
succesvol gedrag van een individu, wat leidt tot een positieve verandering. Het individu is niet
meer de drager van het probleem, maar de bron van verandering.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper RoosvanOijen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
