Onderwijssociologie
en diversiteit
Vak: Onderwijssociologie en diversiteit
Cursuscode: LEROSD04X
Datum: 28-01-2020
Inhoud
Onderwijssociologie en diversiteit..........................................................................................................1
Dossieropdracht 1 Foto-essay................................................................................................................2
Foto’s..................................................................................................................................................2
1 Toelichting beeld.............................................................................................................................3
2 Interpretatie beeld in het kader van sociale ongelijkheid of straatcultuur......................................4
3 Theoretische koppeling...................................................................................................................4
4 Conclusie.........................................................................................................................................5
Dossieropdracht 2 Interview..................................................................................................................5
, 1 Introductie studenten......................................................................................................................5
2 Beschrijving van de methode van het interview..............................................................................6
3 Uitwerking van de bevraagde thema’s............................................................................................6
3.1: Ervaringen met de omgang van studenten met een andere culturele achtergrond....................6
3.2: Verschil school- en thuiscultuur...................................................................................................7
3.3: Uitsluitingsmechanismen.............................................................................................................8
3.4: Conclusie.....................................................................................................................................8
Literatuurlijst..........................................................................................................................................9
Voorblad.............................................................................................................................................9
Essaybronnen.....................................................................................................................................9
Interviewbronnen.............................................................................................................................10
Bijlage 1 Interviewvragen.....................................................................................................................10
Introductie........................................................................................................................................10
Thema 1: Ervaringen met de omgang van studenten met een andere culturele achtergrond.........11
Thema 2: Verschil school- en thuiscultuur........................................................................................12
Thema 3: Uitsluitingsmechanismen..................................................................................................13
Dossieropdracht 1 Foto-essay
Foto’s
Foto
2
,Foto 1.1 (ingezoomd) Foto 1.2 (ingezoomd)
1 Toelichting beeld
Op de foto is een jongen te zien, hij heeft een boek in zijn handen. Hij leest het boek, het is een
Arabisch boek (foto 1.1). Naast het boek dat hij is zijn handen heeft, ligt een ander boek (foto 1.2). De
titel van dit boek is: ‘Nu Nederlands’, niveau 2F, deel A. Dit is een Nederlandse lesmethode, een
schoolboek. Het boek ligt op een schooltafeltje, de foto is op een schooldag gemaakt. Hij zit in de les
Nederlands, maar zijn boek is gesloten en hij leest een Arabisch boek. De foto is gemaakt in
Rotterdam-Zuid. Hij doet een mbo 2 opleiding en zit in een ‘taalklas’. In ‘taalklassen’ zitten studenten
met een taalachterstand. Dit komt, omdat in dit soort klassen voornamelijk vluchtelingen zitten, zij
zijn nog maar een aantal jaar in Nederland. Een voorwaarde om in zo’n klas te komen, is dat de
moedertaal een andere taal dan Nederlands moet zijn. Alle studenten in deze klas, spreken
Nederlands als ‘tweede taal’.
3
, 2 Interpretatie beeld in het kader van sociale ongelijkheid of
straatcultuur
De jongen op de foto is een Arabisch boek aan het lezen, zijn Nederlandse lesboek ligt er gesloten
naast. Hij zit in een les Nederlands, maar leest een Arabisch boek. Het lijkt mij dat hij zijn
Nederlandse taal minder ontwikkelt als hij Arabisch leest tijdens de Nederlandse les. Daarnaast zit hij
in een ‘taalklas’, in dit soort klassen zitten studenten met een taalachterstand. Deze studenten
hebben een andere moedertaal en spreken Nederlands als ‘tweede taal’. Het kan zo zijn dat de
studenten dus moeite hebben met de Nederlandse taal. Dit betekent voor mij dat er sociale
ongelijkheid op de foto te zien is. Als er minder aandacht wordt besteed aan de Nederlandse taal,
dus er Arabisch wordt gelezen tijdens de Nederlands les, terwijl Nederlands als niet de moedertaal is,
kan dit leiden tot taalachterstand en dit kan leiden tot minder kansen in de Nederlandse
maatschappij (De Jager, Mok & Berkens, 2014).
3 Theoretische koppeling
Sociale ongelijkheid heeft betrekking op de verschillen in sociale waardering voor de posities die
mensen in de samenleving innemen. Het is een dynamisch proces, want de waardering die men voor
bepaalde posities heeft, kan in de loop van tijd wijzigen, maar ook omdat de criteria die men daarbij
hanteert aan veranderingen onderhevig zijn. Waardering kan in concrete (geld) en in abstracte
(aanzien) ‘opbrengsten’ worden uitgedrukt. Op die manier is sociale ongelijkheid een belangrijke
voorbeeld van nauwe samenhang tussen structuur en cultuur. De posities zijn ingebed in de structuur
van de samenleving, maar ze krijgen pas een ‘gezicht’ door de betekenis die mensen eraan geven.
Hoe zichtbaarder verschillen zijn, des te gemakkelijker worden ze aangegrepen om onderscheid te
maken. Onderscheid kan gemaakt worden met betrekking tot verschillende onderwerpen: sekse,
leeftijd, huidskleur, religie, opleiding, baan, kleding, taal, dialect of het land waar iemand woont. Al
deze factoren bepalen de levenskansen van iemand. Kansongelijkheid is het verschil in
mogelijkheden die mensen met bepaalde kenmerken vanuit hun positie kunnen realiseren. Iemand
heeft grotere kansen als hij man is, een opleiding heeft genoten en deze afgesloten heeft met een
diploma en opgegroeid is in een gezin met een goede maatschappelijke klasse (De Jager, Mok &
Berkens, 2014).
Daarnaast zijn er studenten die tweetalig zijn opgevoed. Iemand is tweetalig wanneer diegene tijdens
zijn ontwikkeling in aanraking komt met meer dan één taal (Dongen). Iemand kan hierdoor
taalachterstand oplopen. Er zijn twee soorten taalachterstand, de functionele en symbolische. De
functionele definitie is dat iemand een taalachterstand heeft, als die persoon op taalvlak niet goed
functioneert in de Nederlandse maatschappij. Een anderstalige, die niet perfect Nederlands spreekt,
maar zich wel goed kan redden in situaties waarin hij/zij Nederlands moet spreken, heeft volgens
deze definitie geen taalachterstand. De symbolische definitie heeft het uitgangspunt dat iemands
positie in de Nederlandse maatschappij voor een groot gedeelte bepaald wordt door zijn
onderwijskapitaal. Dit betekent: wie niet vaardig genoeg is in Nederlands, komt op school niet tot
leren, zo verzamelt diegene dus minder schoolkapitaal dan andere leerlingen en komt zo in een
achterstandspositie terecht. Hier wordt achterstand dus niet rechtstreeks in verband gebracht met
het functioneren in de Nederlandse maatschappij, maar met het functioneren in het onderwijs
(Taaluniversum, 2020).
Vervolgens zijn er twee manieren om taalachterstand te bepalen: relatief en absoluut. Wanneer een
taalachterstand relatief bepaald wordt, vergelijkt de school taalscores van studenten met het
gemiddelde: studenten die te ver onder het gemiddelde zitten, hebben een taalachterstand. Als men
eerst onderzoekt over welke taalvaardigheid studenten minimaal moeten beschikken om hun
4
