Literatuur Jeugdrecht
Inhoud
Literatuur Jeugdrecht.............................................................................................................................1
Week 1................................................................................................................................................3
1.1 Boek H2....................................................................................................................................3
1.2 Boek H7 t/m par. 7.3.................................................................................................................5
1.3 W. Schrama, ‘Het afstammingsrecht’ [uitsluitend par. 10.1 tot 10.9], in: W.M. Schrama, M.V.
Antokolskaia & G.C.A.M. Ruitenberg (red.), Familierecht. Een introductie, Den Haag: Boom
juridische uitgevers 2021, p. 241-260.............................................................................................7
Week 2................................................................................................................................................9
2.1 Boek H3....................................................................................................................................9
2.2 Boek H4..................................................................................................................................13
2.3 M. Aalders, ‘De rechtspraktijk inzake gezagsbeëindiging vanuit kinderrechtelijk perspectief’,
Tijdschrift voor Familie en Jeugdrecht, 2018/63 (online te raadplegen).......................................16
2.4 J. Huijer & I. Weijers, ‘De aanvaardbare termijn in jeugdbeschermingszaken’, Tijdschrift
voor Familie en Jeugdrecht, 2016/40 (online te raadplegen).........................................................17
2.5 EHRM Uitspraken..................................................................................................................19
2.6 Kennisclip 1............................................................................................................................21
2.7 Kennisclip 2............................................................................................................................22
Week 3..............................................................................................................................................23
3.1 Boek H6..................................................................................................................................23
3.2 Boek H7 (7.4 t/m 7.7, rest in Week 1)....................................................................................24
3.3 Boek H8..................................................................................................................................28
3.4 Boek H10................................................................................................................................31
3.5 Boek H12................................................................................................................................33
3.6 Boek H13................................................................................................................................35
3.7 Boek H14................................................................................................................................36
3.8 Boek H15................................................................................................................................38
3.9 K.E. Hepping & J. Huigen, 'Volwassenensancties voor jeugdige daders', Tijdschrift voor
Jeugdrecht 2022-1, p. 27-34. TvJr 2022 Hepping en Huigen.pdf (jimdo-
storage.global.ssl.fastly.net)..........................................................................................................41
3.10 Kennisclip 3..........................................................................................................................43
Week 5..............................................................................................................................................45
5.1 Weijers, Parens patriae en prudentie: grondslagen van jeugdbescherming, 2012, Utrecht
University Repository (Open Access);..........................................................................................45
5.2 K. van der Zon, M.R. Bruning, D. Smeets, D. van Boven, ‘De Wet herziening
kinderbeschermingsmaatregelen geëvalueerd; een overzicht van de belangrijkste bevindingen’,
Tijdschrift voor Familie- en Jeugdrecht 2022/62..........................................................................46
, 5.3 M.P. de Jong-de Kruijf, ‘Gesloten jeugdhulp vaak laatste redmiddel’, De Pedagoog 2019/2
(online te raadplegen)...................................................................................................................47
5.4 M.R. Bruning, Y.N. van den Brink & E.C.C. Punselie, Jeugdrecht en jeugdhulp, Den Haag:
SDU 2020, p. 383-407. (online te raadplegen)..............................................................................48
5.5 M.R. Bruning e.a., Kind in proces: van communicatie naar effectieve participatie, Meijers-
reeks nr. 335, Nijmegen: Wolf Legal Publishers 2020, p. 1-16 (alleen de samenvatting, via de site
van het WODC)............................................................................................................................50
5.6 K.E. Hepping, ‘Het betrekken van ouders in de jeugdbeschermings- en jeugdstrafprocedure’,
Tijdschrift voor Familie- en Jeugdrecht 2022/3. Alleen de paragrafen 1 t/m 3. (online te
raadplegen)...................................................................................................................................53
5.7 Kennisclip 4 Het systeem van jeugdhulp en de legitimatie van jeugdbescherming.................55
Week 6..............................................................................................................................................56
6.1 Boek H9..................................................................................................................................56
6.2 Boek H11................................................................................................................................59
6.3 De samenvatting (p. 6 t/m 16) van Van der Laan e.a., Evaluatie van het
adolescentenstrafrecht. Een multicriteria evaluatie, WODC 2021................................................61
6.4 De samenvatting (p. 8 t/m 15) en par. 4.5 (p. 79 t/m 87) van Huls e.a., Strafmaat en
strafdoelen in ernstige jeugd- en adolescentenstrafzaken, WODC 2022.......................................62
6.5 Y.N. van den Brink, 'Voorlopige hechtenis van jeugdigen in Nederland. Een kinder- en
mensenrechtenperspectief op wet, praktijk en recente ontwikkelingen', FJR 2019/19, afl. 4, p. 80-
90..................................................................................................................................................64
Week 7..............................................................................................................................................67
7.1 Boek H20................................................................................................................................67
7.2 Boek H21................................................................................................................................70
7.3 Boek H16................................................................................................................................73
7.4 Boek H17................................................................................................................................76
7.5 Boek H18................................................................................................................................78
7.6 Boek H19................................................................................................................................79
7.7 Boek H22 (par. 22.1, 22.4, 22.5).............................................................................................80
7.8 Kennisclip 5 VOG en DNA....................................................................................................81
,Week 1
1.1 Boek H2
Het afstammingsrecht is ‘dwingend recht’. Enerzijds hebben ouders (en voogden) in principe
volledige vrijheid wat betreft de invulling van de opvoeding en verzorging van hun kind, wat betreft
kwesties als de bepaling van de verblijfplaats, school, etc. Anderzijds wordt de autonomie van de
ouders (en voogden) aan banden gelegd door publiekrechtelijke bepalingen, zoals de Leerplichtwet,
bepalingen op het gebied van medische behandelingen en kinderbeschermingsmaatregelen. Dit
betekent echter allerminst dat het afstammingsrecht een statisch gegeven is. De Staatscommissie
adviseert om een regeling van juridisch meerouderschap (maximaal vier juridische ouders) te
faciliteren. Nu moeten er minimaal een en maximaal 2 ouders zijn. Daarnaast gold tot voor kort het
beginsel van biologische afstamming als simpele en solide grondslag voor juridisch ouderschap,
kortom de afstamming van een kind van een man en een vrouw. Sinds 2014 is het ook mogelijk dat
twee moeders als juridische ouders kunnen worden beschouwd. Het internationale recht speelt bij de
ontwikkeling van het Nederlandse afstammingsrecht een belangrijke rol net als dat ook voor de
ontwikkeling van de opvatting van het begrip minderjarigheid het geval is. Het EVRM en de IVRK
zijn hierbij belangrijk.
Juridische gevolgen ouderschap:
- Ouders oefenen in principe gezamenlijk het gezag over hun kind uit
- Garandeert een recht op omgang met het kind
- Onderhoudsplicht van het kind (dragen van kosten voor opvoeding en verzorging van kind)
- Familienaam, nationaliteit, fiscaal opzicht (erf- en schenkbelasting), sociale zekerheid
Ouderlijk gezag is uitsluitend van betekenis voor de opvoedingsrelatie en eindigt ook op het 18 e jaar
van de jeugdige. Het gezagsrecht heeft een ontwikkeling doorgemaakt door drie ingrijpende
veranderingen:
1. De gedachte van toenemende autonomie van minderjarigen is versterkt.
2. Het gezagsrecht is stapsgewijs losgekoppeld van het huwelijk: gescheiden ouders mogen ook
beide gezag hebben.
3. De kring van personen die gezag over het kind kunnen krijgen is uitgebreid.
Wat het eerste punt betreft wordt vervolgens gesteld dat gezag in de eerste plaats de opvoeding en
verzorging van het kind betreft (art. 1:247 lid 1 BW). Ten tweede heeft ouderlijk gezag te maken met
financiële bewindvoering. De ouder met gezag moet het bewind over het vermogen van de
minderjarige voeren. Ten derde is de ouder met gezag ook de wettelijk vertegenwoordiger van de
minderjarige.
Wie heeft gezag?
- Ten eerste worden enkele categorieën in het belang van het kind uitgesloten van gezag:
personen die zelf nog minderjarig zijn, personen die onder curatele staan en personen van wie
de geestvermogens zodanig zijn verstoord dat ze niet in staat zijn om het gezag uit te oefenen.
- Ten tweede is in Nederland het aantal ouders met gezag beperkt tot twee.
Soms lopen minderjarigen een of meer dagen van huis weg. Een wegloper onttrekt zich aan het
ouderlijk gezag, aangezien de ouders (of voogd) de verblijfplaats van de minderjarige bepalen.
Daarom kunnen de ouders de politie vragen hun kind op te sporen, aan te houden en terug te geleiden
, naar huis (een OAT-verzoek). Als de politie vanwege een OAT-verzoek zonder toestemming van de
bewoner een woning moet betreden, moet dat op basis van een rechterlijk bevel tot afgifte van de
minderjarige. Actieve opsporing doet de politie overigens vrijwel alleen bij jonge kinderen. De politie
is over het algemeen alleen bereid om een minderjarige van 12 jaar of ouder op te sporen als er
mogelijk sprake lijkt van een ongeval of misdrijf. Hulpverlening aan weglopers kan strafbaar zijn.
Maar zorgvuldige hulpverlening aan een wegloper wordt niet bestraft. Dat wil zeggen dat degene die
hulp verleent en het kind verbergt voor zijn ouders of voogd zich onmiddellijk dient te melden bij de
Raad voor de Kinderbescherming of bij de ouders.
Scheiding en gezag
In Nederland wordt het gezamenlijk gezag in beginsel voortgezet na scheiding. Ouders die samen het
gezag hebben en uit elkaar gaan, moeten een zogeheten ‘ouderschapsplan’ opstellen. Een variant
betreft het zogeheten co-ouderschap. Dat wil zeggen dat in de uitoefening van het gezamenlijk gezag
beide ouders een evenredig deel van de verzorging en opvoeding van hun kinderen op zich nemen. Als
het voor de betrokkenen na een scheiding lastig blijkt om tot een gemeenschappelijk ouderschapsplan
te komen, wordt vaak mediation ingezet. Ingeval de echtgenoten er met of zonder mediation niet
uitkomen, dan kunnen de ouders hun meningsverschillen omtrent het gezag voorleggen aan de rechter.
Hoewel gezamenlijk gezag na scheiding uitgangspunt is, kan een ouder de rechtbank verzoeken om
het gezag over de jeugdige alleen aan deze ouder toe te wijzen. Een dergelijk verzoek om ‘eenhoofdig
gezag’ kan worden toegewezen op grond van het zogeheten ‘klemcriterium’ of als wijziging van het
gezag anderszins in het belang van het kind is. Daarnaast is het mogelijk dat wijziging van voortgezet
gezag naar eenhoofdig gezag in het belang van de minderjarige door de rechter noodzakelijk wordt
geacht vanwege ernstige ziekte of stoornis van een van de ouders of vanwege een geschiedenis van
mishandeling.
Minderjarigheid
Het jeugdrecht hanteert met het oog op rechtszekerheid vaste leeftijdsgrenzen, onafhankelijk van de
persoonlijke ontwikkeling van de jeugdige. Met dergelijke onderscheidingen naar leeftijd wordt in
algemene zin tegemoetgekomen aan het inzicht dat kinderen in toenemende mate in staat zijn om een
eigen mening te vormen en tot uitdrukking te brengen. Voorbeelden zijn de
handelingsonbekwaamheid van jongeren onder de 16 en dat 18- tot 23-jarigen nog tot het
adolescentenstrafrecht berecht kunnen worden. Het dynamisch kindbeeld en het principe van
toenemende eigen verantwoordelijkheid is onder meer fraai uitgewerkt in de wetgeving betreffende de
aansprakelijkheid van ouders als hun kinderen anderen schade toebrengen. De Nederlandse wet stelt
dat schade toegebracht door kinderen onder de 14 jaar niet aan hen kan worden toegerekend. Daarvoor
zijn de ouders aansprakelijk. Bij 14- en 15-jarigen ligt de verantwoordelijkheid iets minder eenzijdig
bij de ouders. Zij zijn in principe aansprakelijk, tenzij ze kunnen aantonen dat hen niet kan worden
verweten dat zij de gedraging van het kind niet hebben verhinderd. Vanaf 16 jaar zijn kinderen zelf
aansprakelijk voor gedragingen die anderen schade toebrengen.
Minderjarigheid en ouderlijk gezag
De meest opvallende wettelijke leeftijdsgrens betreft het onderscheid tussen minderjarigheid en
meerderjarigheid. Minderjarigen zijn nog niet volledig zelfstandig voor het recht. Ze hebben niet
volledige zeggenschap over hun doen en laten. Dit is onder de 18 jaar.
Handelingsonbekwaam
Artikel 1:234 lid 1 BW luidt nu als volgt: ‘een minderjarige is bekwaam rechtshandelingen te
verrichten, mits hij met toestemming van zijn wettelijke vertegenwoordiger handelt’. Deze
toestemming wordt voorondersteld te zijn verleend aan de minderjarige ‘indien het een
rechtshandeling betreft ten aanzien waarvan in het maatschappelijk verkeer gebruikelijk is dat
minderjarigen van zijn leeftijd deze zelfstandig verrichten’ (art. 1:234 lid 3 BW). In dezelfde lijn van
