Blok 1 – Introductie informatiekunde
1.1 De rol van informatiesystemen in het huidige internationale ondernemen
1.1.2 Nieuwe ontwikkelingen in bedrijfsinformatiesystemen
Er vinden voortdurend ontwikkeling plaats op het gebied informatiesystemen met betrekken tot
technologische, management- en bedrijfsprocessen:
IT-innovaties
Nieuwe businessmodellen: Netflix, Amazon, Apple.
Uitbreiding e-commerce: De verschuiving van het aanbieden van fysieke producten naar het
aanbieden van diensten.
Managementveranderingen: Een bedrijf leiden wordt mobieler. Een manager heeft kortere
lijnen met medewerkers en heeft online toegang tot rijke data waardoor betere beslissingen
genomen kunnen worden.
Veranderingen in bedrijven en organisaties: Een bedrijf is niet langer hierarchisch ingedeeld
en gaat meer uit van de kracht van werknemers. Hierbij zijn competenties en vaardigheden
belangrijk. Daarnaast staan medewerkers in een meer directe lijn met consumenten door
social media.
1.1.4 De opkomst van de digitale onderneming
De digitale onderneming is een onderneming waarbij alle bedrijfsrrelaties van enige betekenis met
klanten, leveranciers en medewerkers op digitale wijze worden mogelijk gemaakt en tot stand
gebracht. De centrale bedrijfsprocessen worden uitgevoerd via digitale netwerken die de gehele
organisatie omspannen of verschillende organisaties aan elkaar koppelen.
Bedrijfsprocessen verwijzen naar de reeks logische verwante taken en werkwijzen die organisaties in
de loop der tijd ontwikkelen om specifieke bedrijfsresultaten te produceren, en naar de unieke
manier waarop deze activiteiten georganiseerd en gecoördineerd zijn.
In de digitale onderneming worden belangrijke bedrijfsmiddelen digitaal beheerd. Daarnaast kunnen
digitale ondernemingen sneller reageren op hun omgeving. In deze ondernemingen loopt de
bedrijfsvoering 24 uur per dag door (Time shifting) en kan het overal in de wereld worden uitgevoerd
(Space shifting).
Strategische bedrijfsdoelstellingen van informatiesystemen
Informatiesystemen zijn essentieel voor het bedenken en realiseren van strategische
bedrijfsdoelstellingen. Steeds vaker worden bedrijven afhankelijker van informatiesystemen, zover
dat het resultaat en groei van een bedrijf kan afhangen van haar gebruikte informatiesystemen.
Ondernemingen investeren in informatiesystemen om zes strategische bedrijfsdoelstellingen te
bereiken:
1. Operationeel excelleren: informatiesystemen zijn een belangrijk middel om een bedrijf
efficiënter en meer productief te laten werken.
2. Nieuwe producten, diensten en bedrijfsmodellen ontwikkelen: Een bedrijfsmodel beschrijft
hoe een bedrijf een product produceert, levert en verkoopt om waarde te creëren. Een
bedrijfsmodel zoals Spotify is zonder een informatiesysteem onmogelijk.
3. Band tussen klant en leverancier verbeteren: Wanneer je deze relaties beter beheert zullen
klanten eerder terugkomen om meer te kopen en kunnen kosten van leveranciers gedrukt
worden door efficiënter bedrijfsvoering.
4. Verbeterde besluitvorming: doordat er meer informatie is op beslissingen op te baseren
, 5. Concurrentievoordeel: Een concurrentievoordeel kan ontstaan omdat een
informatiesysteem een bepaald bedrijfsdoelstelling kan realiseren. Bijvoorbeeld realtime
antwoorden op klanten en leveranciers.
6. Overleven: voor sommige bedrijven is het hebben van een informatiesysteem een
basisvoorziening. Dit kan voorkomen doordat een bedrijf moet voldoen aan bepaalde
wetgeving.
1.2 Perspectieven op informatiesystemen
1.2.1. Wat is een informatiesysteem?
Informatiesysteem: kan worden gedefinieerd als een set aan elkaar gerelateerde componenten die
informatie (zoeken), verwerken, opslaan en verspreiden ter ondersteuning van besluitvorming,
coördinatie en controle binnen een organisatie. Daarnaast kunnen informatiesystemen managers en
werknemers helpen bij het analyseren van problemen, het visualiseren van complexe onderwerpen
en het maken van nieuwe producten.
Informatie: zijn gegevens die in een vorm zijn gegoten die voor mensen begrijpelijk en bruikbaar is.
Gegevens: vertegenwoordigen gebeurtenissen die plaatsvinden binnen organisaties of in de fysieke
omgeving voordat ze worden georganiseerd en geordend in een vorm die mensen kunnen begrijpen
en gebruiken.
Er zijn drie basisactiviteiten binnen een informatiesysteem die samen de informatie produceren:
1. Input: is het verzamelen van onbewerkte gegevens binnen de organisatie of externe
omgeving.
2. Verwerking: giet deze input in een betekenisvolle vorm.
3. Output: geeft de verwerkte informatie door aan mensen die de informatie gebruiken
Informatiesystemen vereisen ook feedback. Dit is output die wordt teruggegeven aan de leden van
de organisatie die de input kunnen evalueren of corrigeren.
1.2.2 Bouwstenen van informatiesystemen
De bouwstenen van een informatiesysteem bestaan uit organisaties, management en de
informatietechnologie. Deze bouwstenen passen in het bredere begrip van informatiesystemen.
Hierin zitten naast de technische kennis van computers ook de gedragsmatige kennis van organisaties
en individuen die de systemen gebruiken.
Organisaties
Binnen een organisatie zijn de medewerkers, de structuur, de bedrijfsprocedures, het beleid en de
cultuur de belangrijkste componenten. De structuur van een organisatie is meestal hiërarchische
opgebouwd. Hierbij staat het hoger management aan de top, deze nemen strategische beslissingen
op lange termijn. Hieronder zit het middenmanagement die de plannen van het hoger management
uitvoert. Daarna volgt het operationeel management die bezig is met de dagelijkse activiteiten. Op
deze niveaus zitten verschillende medewerkers die bezig zijn met kennis en informatie. In het
middenmanagement zitten wetenschappers en kenniswerkers die nieuwe kennis proberen te
vergaren.
Informatiesystemen ondersteunen medewerkers bij het uitvoeren van werkzaamheden. Hierbij
wordt vaak gebruik gemaakt van formele standardprocedures.
Elke organisatie heeft ook een cultuur. Dit is de fundamentele set overtuigingen, waarden en
manieren waarop dingen worden gedaan, die meestal door de meeste werknemers wordt
geaccepteerd.
,Management
Management gebruikt informatiesystemen om beslissingen te nemen, problemen op te lossen en om
de toekomst en visie van een bedrijf te bepalen.
Informatietechnologie
Is alle technologie die een organisatie gebruikt voor bedrijfsvoering. Datamanagementtechnologie
wordt gebruikt om fysieke opslag van gegevens regelt. Ook maken bedrijven gebruik van Netwerk-
en telecommunicatietechnologie. Veel bedrijven maken gebruiken van een intranet waarbij een
intern netwerk is opgezet op basis van de www-technologie en standaarden. Wanneer dit netwerk
ook van buitenaf te bereiken is door gebruikers spreken we van een extranet.
Alle technologieën samen, samen met de mensen die nodig zijn om ze te runnen en te managen,
vertegenwoordigen bedrijfsmiddelen die binnen de organisatie kunnen worden gedeeld. Samen
vormen ze de informatietechnologie-infrastructuur van de onderneming. Deze IT-infrastructuur
biedt de basis, of het platform, waarop de onderneming specifieke informatiesystemen kan bouwen.
1.2.3 Informatiesystemen gezien vanuit een bedrijfsperspectief
Vanuit een bedrijfskundig perspectief is een informatiesysteem een investering waar een bepaald
rendement op behaald kan worden. Dit kan rendement zijn wat ontstaat door een hogere
productiviteit of efficiëntere productie als gevolg van een nieuw informatiesysteem. Ieder bedrijf
heeft een informatiewaardeketen waarin ruwe informatie systematisch wordt verkregen en
vervolgens in verschillende fases die waarde toevoegen wordt getransformeerd. Een
informatiesysteem representeert een organisatorische en bestuurlijke oplossing, gebaseerd op
informatietechnologie, voor een uitdaging of probleem dat naar voren gebracht is door de omgeving.
1.2.4 Aanvullende maatregelen: investeren in de organisatie en het juiste bedrijfsmodel kiezen
De opbrengst van een informatiesystem is afhankelijk van organisatorische en bestuurlijke aspecten.
Een investering in een informatiesysteem moet gepaard gaan met veranderingen in
bedrijfsprocessen, de organisatie en het bestuur om echt de winstgevendheid van een bedrijf te
vergroten. Deze maatregelen worden aanvullende maatregelen genoemd en zijn nodig om waarde
te halen uit een primaire investering.
Naast investeringen in bedrijfsmiddelen zoals een gebouwen en gereedschappen is het succes van
een investering in informatietechnologie afhankelijk van een investering in management en
organisatie. Managers hebben eigenlijk maar twee taken. Ze moeten aandacht schenken aan de
bredere organisatie- en managementaspecten van informatiesystemen zodat ze inzicht krijgen in de
huidige problemen. Daarnaast moeten ze trachten bovengemiddelde opbrengsten uit hun
informatietechnologie-investeringen te halen.
1.3 Moderne benaderingen van informatiesystemen
1.3.1, 1.3.2, Technische en gedragsmatige benadering
In het algemeen kan het werkveld worden verdeeld in technische en gedragsmatige benaderingen.
Informatiesystemen zijn socio-technische systemen; hoewel ze bestaan uit machines en fysieke
technologie, hebben ze veel sociale, organisatorische en intellectuele investeringen nodig om goed te
werken.
Technische benadering: deze benadrukt de wiskundige modellen die kunnen worden
gebruikt om informatiesystemen te bestuderen. De disciplines die horen bij deze technische
benadering zijn:
, o Informatica: focust op het opzetten van theorieën, formules en methoden voor het
efficiënt opslaan en raadplegen van gegevens.
o Managementwetenschappen: benadrukken de ontwikkeling van besluitvormings- en
managementmodellen.
o Operationeel onderzoek: concentreert zich op wiskundige technieken voor het
optimaliseren van de geselecteerde parameters binnen organisaties, zoals transport,
supply chain management en transactiekosten.
Gedragsmatige benadering: dit heeft betrekking op de gedragsvragen die naar voren komen
bij de ontwikkeling en het onderhoud van informatiesystemen op lange termijn.
Gedragsdisciplines leveren hiervoor belangrijke concepten en methoden:
o Sociologie: bestudeerd de manier waarop groepen en organisaties de ontwikkeling
van systemen vormgeven en hoe systemen individuen, groepen en organisaties
beïnvloeden.
o Psychologie: bestudeerd de waarop de menselijke beslissers formele informatica in
zich opnemen en gebruiken.
o Economie: bestudeerd informatiesystemen met een belang in het begrijpen van de
productie van digitale goederen, de dynamica van digitale markten en hoe nieuwe
informatiesystemen het beheer en de kostenstructuren binnen de onderneming
veranderen.
1.3.3 Aanpak van dit boek: socio-technisch systeem
Bedrijfsinformatiesystemen worden geproduceerd door vier actoren:
1. Leveranciers van hardware en software
2. Bedrijven die investeren in technologie
3. Managers en medewerkers die er waarde mee proberen te creëren
4. De huidige wettelijke, sociale en culturele context.
De definitie luidt als volgt: bedrijfsinformatiesystemen zijn informatiesystemen op het
managementniveau binnen een organisatie die de functies van planning, controle en
besluitvormingen ondersteunen door overzichten, en rapportages van afwijkingen te geven.
Het socio-technisch perspectief probeert optimale organisatorische prestatie te bereiken door zowel
de sociale als de technische systemen die in productie worden gebruikt, te optimaliseren. Dus er
wordt niet alleen gekeken naar de technische kant, maar ook naar de verschillende
gedragsdisciplines. Om via technologie de organisatie te verbeteren moet deze aansluiten bij de
organisatorische behoeftes en individuele behoeften.
