,Lesweek 1: een introductie van de psychiatrie
De student kan…
…Het eigen beeld over psychiatrie weergeven.
Voor jezelf invullen…
…Maatschappelijke opvattingen en (voor)oordelen ten aanzien van psychiatrisch patiënten
benoemen.
Maatschappelijke opvattingen en (voor)oordelen over psychiatrische patiënten zijn:
• Mensen met een psychiatrische aandoening zijn gewelddadig en gevaarlijk
• Mensen met een psychiatrische aandoening zijn minder intelligent
• Hun psychische problemen komen door persoonlijke zwakte
• Eens ziek betekent altijd ziek
• Het komt weinig voor
• Eigen schuld
• Mensen met een psychiatrische aandoening zijn dom of ontoerekeningsvatbaar
• Mensen met een psychiatrische aandoening kunnen niet meer deelnemen aan de
maatschappij
…Het werkveld van de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) beschrijven en de rol van de
verpleegkundige binnen het multidisciplinaire team.
Werk terreinen psychiatrie als verpleegkundige
• Kinder- en jeugdpsychiatrie.
- Specifieke benadering bij een kind
- Ouders betrokken
- Andere ziektebeelden (Autisme, ADHD)
• Volwassenen psychiatrie
- Verschillende afdelingen o.b.v. hoofddiagnose
• Ouderen psychiatrie
- Vaker lichamelijke oorzaak
- Meer co-morbiditeit
- Andere omstandigheden
- Levensfase problematiek
• Klinische psychiatrie
- Acute opname afdeling
- Dagbehandeling
- Langdurige opname afdeling
• Ambulante psychiatrie
• Thuiszorg
• Bemoeizorg = als zorgverlener neem je alles over, jij beslist over medicatie, met wie
de zorgvrager contact heeft, enzovoort.
• Verslavingszorg
- Dubbeldiagnose
• Forensische psychiatrie (opname ter observatie of tbs)
• Ziekenhuis psychiatrie (combinatie met lichamelijke ziekten)
- PMU (Psychiatrisch Medische Unit)
2
,Multidisciplinair werken in psychiatrie
• Psychiater
• Psycholoog
• Psychotherapeut
• Psychiatrisch verpleegkundige
• Sociaal psychiatrisch verpleegkundige (post HBO)
• Maatschappelijk werk
• Vaktherapeut
- Creatieve therapie (kunst, muziek of dans)
- Psycho motorische therapie
• Maar ook:
- Politie, huisarts, woningbouw, vrijwilligerswerk, gemeente
…Omschrijven wat inleidende termen als psychiatrie, psychische stoornis en
psychopathologie betekenen.
• Psychiatrie = Psychiatrie is een medisch specialisme dat zich bezighoudt met
psychische ziektebeelden en soms ook wel met de psychische gezondheid in het
algemeen. Het gaat daarbij zowel om diagnostiek en behandeling als om preventie en
wetenschappelijk onderzoek naar de epidemiologie en werkingsmechanismen van
deze aandoeningen.
• Psychische stoornis = circa 1 op de 2 mensen krijgt op een bepaald moment in zijn
leven rechtstreeks te maken met een diagnosticeerbare psychische stoornis.
• Psychopathologie = Diverse uitingsvormen van afwijkende emoties en gedachten en
afwijkend gedrag.
…Criteria benoemen die professionals gebruiken bij het bepalen of gedrag afwijkend is.
Professionals op het gebied van de geestelijke gezondheid gebruiken verschillende criteria
om te beoordelen of emoties, gedachten en gedrag afwijkend zijn. Hieronder staan de meest
gebruikte criteria:
1. Uitzonderlijk – Uitzonderlijk gedrag wordt dikwijls als afwijkend beschouwd. Slechts
weinig mensen bewegen bijvoorbeeld dat ze dingen zien of horen die er in
werkelijkheid niet zijn. ‘Dingen zien’ en ‘dingen horen’ wordt daarom in onze cultuur
bijna altijd als afwijkend beschouwd, echter is dit in andere culturen weer niet zo. Let
op: op zichzelf zeldzaam gedrag is niet afwijkend.
3
, Een iemand kan ten slotte maar een bepaald wereldrecord bezitten. De
recordhouder wijkt af van alle andere mensen, maar we vinden hem niet afwijkend.
2. Sociaal afwijkend – Gedrag dat mensen in de ene cultuur normaal vinden, kan door
mensen in een andere cultuur als afwijkend worden aangemerkt. Normen
ontwikkelen zich uit de gewoonten en opvattingen van een specifieke cultuur; het
zijn relatieve maatstaven, geen universele waarheden. Als behandelaars zich
afvragen of gedrag normaal of afwijkend is, moeten ze rekening houden met
culturele verschillen.
3. Foute perceptie of interpretatie van de realiteit – Als iemand dingen ziet of
stemmen hoort die er niet zijn, zeggen we dat hij hallucineert. In de westerse cultuur
wordt dit gewoonlijk opgevat als teken van een onderliggende psychische stoornis. In
grote delen van de wereld is dit wel weer normaal.
4. Aanzienlijk emotioneel lijden van de persoon – persoonlijk lijden als gevolg van
problematische emoties als angst, vrees en depressie kan afwijkend zijn. Maar soms
zijn angst en depressie normale reacties op een situatie. Soms raak je mensen kwijt
die je dierbaar zijn. In dat geval zou de afwezigheid van een emotionele reactie juist
als afwijkend kunnen worden aangemerkt. Heftige emoties zijn in principe niet
afwijkend, alleen als ze lang aanhouden of als de betrokkene niet goed meer kan
functioneren.
5. Ongepast of contraproductief gedrag – gedrag dat onprettige gevoelens oproept in
plaats van bevrediging vinden we over het algemeen afwijkend. Volgens deze criteria
is zwaar alcoholgebruik, dat de gezondheid ondermijnt en het sociale en
beroepsmatige functioneren verstoort, afwijkend. Agorafobie, een intense angst om
zich in openbare ruimten te bevinden, noemen we afwijkend omdat deze angst zowel
zeldzaam als ongepast is.
6. Gevaar – gedrag dat gevaar oplevert voor de betrokkene zelf of voor anderen wordt
gewoonlijk ook afwijkend genoemd. Ook hier is de sociale context echter van groot
belang. Mensen die proberen zelfdoding te plegen omdat ze de druk van het
dagelijks leven niet aankunnen, worden gewoonlijk als afwijkend beschouwd. Elke
vorm van extremisme waarbij mensen worden vervolgd of vermoord kan, los van
cultuur, geloof of politieke overtuiging, als abnormaal worden beschouwd.
In de meeste gevallen wordt een combinatie van de hiervoor genoemde criteria gebruikt. De
uitdaging is om objectief te zijn.
Sommige moderne visies zijn voornamelijk biologisch van aard, andere meer psychologisch
of sociologisch. Bij de diverse invalshoeken (modellen), moet goed onderscheiden worden:
• Welke gedrag wel of niet als afwijkend beschouwd wordt en welke karakteristieken
het dan heeft;
• Wat beschouwd wordt als de oorzaak van het afwijkende gedrag;
• Hoe wordt omgegaan met de persoon die afwijkend is en hoe diegene wordt
behandeld;
• Of, en zo ja hoe, de cultuur bijdraagt aan afwijkend gedrag
4
