SAMENVATTING BOEK
“DE 7 EIGENSCHAPPEN VAN
EFFECTIEF LEIDERSCHAP”.
Deel 1. Paradigma’s en principes
Van binnen naar buiten
Het pygmalion- effectself: Oftewel ‘fulfilling prophecy’ stelt dat waarnemingen geconditioneerd
zijn. Conditioneren betekend dat je een bepaalde handeling kunt aanleren als reactie op een
waarneming. Waardoor de handeling automatisch volgt op het moment dat de waarneming plaats
vind. Dit betekend dat de lens waardoor we kijken bepalend is voor de interpretatie van wat we
zien.
In een literatuurstudie over succes van de afgelopen 200 jaar is een opmerkelijke tendens zichtbaar.
De laatste 50 jaar, na WO1, vond er in de visie op succes een fundamentele verschuiving plaats van
de principiële levensverhouding naar de pragmatische levensverhouding. Literatuur wordt steeds
oppervlakkiger en wijst voortdurend op het belang van status, snelle oplossingen en
maatschappelijke noodverbanden voor acute problemen maar geen oplossingen voor chronische
kwesties, die dan ook steeds weer terugkomen.
De eerste 150 jaar literatuurstudie werd als basis voor succes de principiële levensverhouding
beschouwd. De principiële levensverhouding gaat er van uit dat ervoor een zinvol bestaan
basisregels zijn en dat echt succes en duurzaam geluk alleen te realiseren zijn door die regels tot
een wezenlijk bestanddeel van je persoonlijkheid te maken. Principiële levensverhouding kent de
volgende succesfactoren: integriteit, nederigheid, trouw, gematigdheid, moed, rechtvaardigheid,
geduld, ijver, eenvoud, bescheidenheid en de gulden regel (bejegen anderen zoals jij door hen
bejegend wilt worden). De principiële levensverhouding is gebaseerd op het idee dat effectief
menselijk gedrag geleid wordt door fundamentele principes.
De laatste 50 jaar literatuurstudie werd als basis voor succes de pragmatische levensverhouding
beschouwd. De pragmatische levensverhouding gaat er van uit dat succes werd afgemeten aan
persoonlijke prestaties, status, attitudes, gedrag en vaardigheden, die smeerolie vormen voor de
omgang met anderen. Er ontwikkelde zich 2 stromingen gaandeweg:
1. Richt zich op relatietechnieken in zowel het persoonlijke als het maatschappelijke leven.
2. Concentreert zich op een positieve mentale instellingen (te denken valt aan; ‘je houding
bepaald je aanzien’, ‘waar een wil is, is een weg’).
Andere onderdelen van de pragmatische benadering zijn manipulatief of misleidend van aard.
De nadruk ligt dus vooral op communicatieve vaardigheden, snelle strategieën om invloed te
verwerven en een positieve instelling.
Het cruciale verschil tussen de 2 benaderingen werd treffend geformuleerd in de bijbel: “behoed je
hart boven al wat te bewaren is, want daaruit zijn de oorsprongen des levens”.
De basis van permanent succes is vertrouwen. Zonder integere, fundamentele principes ben je niet
in staat om duurzame menselijke relaties te onderhouden en zul je het moeten hebben van succes
op korte termijn. Iemand die secundaire grootsheid bezit – iemand die sociale erkenning krijgt voor
zijn talenten – mist vaak van nature primaire grootsheid. Uiteindelijk heeft je persoonlijkheid toch
de grootste zeggingskracht. “Het uniek menselijke vermogen tot goed of kwaad is de stille getuige
van wat iemand is, niet van wat hij beweert te zijn”. Uiteindelijk gaat het erom of we mensen
kunnen vertrouwen.
De 7 eigenschappen van effectief leiderschap zijn gebaseerd op principes die inhoud geven aan je
bestaan. Ons paradigma is ons referentiekader. Voor een goed begrip van deze eigenschappen
,moeten we weten wat onze paradigma’s zijn en hoe we een paradigmaverschuiving kunnen creëren.
Paradigma’s zijn te verdelen in 2 categorieën:
1. De werkelijkheid; hoe de dingen zijn
2. Waarden & normen ; hoe de dingen zouden moeten zijn
Al onze ervaringen interpreteren we aan de hand van deze paradigma’s. ons gedrag is gebaseerd op
dit soort aannames.
Sociale paradigma’s zoals de pragmatische levensverhouding vormen onopgemerkt ons
referentiekader en ons gedrag. Hoe sterker een persoon vasthoudt aan zijn oorspronkelijke
waarneming, hoe schokkender de omslag. Elke belangrijke doorbraak in wetenschappelijk
onderzoek betekend een breuk met traditionele paradigma’s. De overgang van het ene naar het
andere wordt een paradigmaverschuiving genoemd. De meeste mensen maken zo’n schokkende
verandering mee wanneer ze zich in een levensbedreigende situatie bevinden; hun prioriteiten
komen onmiddellijk anders te liggen. Voor kleine verbeteringen in ons gedrag volstaat een
pragmatische aanpak, maar echte veranderingen bereiken we alleen wanneer we met onze
basisparadigma’s aan de slag gaan. Paradigma’s hebben een enorme invloed; ze zijn de lens
waardoor we naar de wereld kijken.
Mensen beoordelen hun gedrag aan de hand van paradigma’s. we proberen op grond van onze
ervaringen de werkelijkheid in kaart te brengen. Hoe nauwkeurig onze kaarten zijn, verandert niets
aan de werkelijkheid die ze weergeven, maar is wel bepalend voor de stabiliteit van onze
samenleving. Een principe is een zelfgekozen regel voor hoe je leeft. Een principe is niet aan een
bepaalde situatie gebonden, het heeft een universele geldigheid. Wie een principe kan omzetten in
een eigenschap, is in staat om het in verschillende situaties toe te passen. Principes zijn geen
waarden. Als we de juiste principes als waarden hanteren, kennen we de waarheid. Principes zijn
richtlijnen voor menselijk gedrag die hun waarden op lange termijn hebben bewezen.
Inhoud krijgt niet meteen vorm. Mensen willen meer weten over de principes die een oplossing
kunnen bieden voor hun chronische problemen. Albert Einstein zei eens: ‘De belangrijkste
problemen kunnen niet worden opgelost binnen hetzelfde kader waarin ze gecreëerd zijn’. De
problemen die door de pragmatische levensverhouding worden veroorzaakt zijn zo fundamenteel,
dat ze niet op een oppervlakkige manier kunnen worden opgelost. Er is een ander niveau van
denken nodig: een paradigma dat gebaseerd is op principes die nauwkeurig het hele gebied van
effectieve menselijke verhoudingen in kaart brengt ‘de 7 eigenschappen van effectief leiderschap’
gaat over dit nieuwe niveau van denken. Het is gebaseerd op fundamentele principes; van binnen
naar buiten. Dit betekent dat je de kern van je identiteit als vertrekpunt neemt: je paradigma’s, je
persoonlijkheid en je motieven. Als je de secundaire grootsheid van erkend talent nastreeft, moet
je je op de primaire grootsheid van het karakter richten. Je moet bij jezelf beginnen wil je je
relaties met anderen verbeteren. Van binnen naar buiten is een continue, natuurlijk groeiproces dat
via een besef van onafhankelijkheid tot het besef van wederzijdse afhankelijkheid leidt. Het van
buiten naar binnen paradigma geeft mensen het gevoel dat ze ergens het slachtoffer van zijn, dat
hun omstandigheden en de tekortkomingen van anderen hen in de weg zitten. Van binnen naar
buiten zou voor veel mensen een schokkende paradigmaverschuiving betekenen, omdat ze zo sterk
geconditioneerd zijn op het sociale paradigma van de pragmatische levensverhouding.
De 7 eigenschappen – een overzicht
Onze persoonlijkheid is in wezen een optelsom van onze eigenschappen. Eigenschappen zijn
consistente patronen, waarvan we ons vaak niet bewust zijn. Elke dag opnieuw geven ze uitdrukking
aan onze persoonlijkheid. Een eigenschap wordt gedefinieerd als het snijpunt van kennis,
vaardigheid en motivatie. Kennis is het theoretische paradigma: wat moet gedaan worden en
waarom. Vaardigheden staan voor: hoe moet het gedaan worden. En motivatie is de wil om het te
doen. We spreken van een eigenschap ais iets aan deze 3 voorwaarden voldoet.
, Een eigenschap ontwikkelen betekent dat je er vanuit deze 3 invalshoeken aan werkt. Geluk wordt
gedefinieerd als het resultaat van de bereidheid om op te offeren wat je nú wilt voor wat je
uiteindelijk wilt. De 7 eigenschappen begeleiden onze voortgang op een groeicontinuüm: van
afhankelijkheid via onafhankelijkheid naar wederzijdse afhankelijkheid. Op het groeicontinuüm is
afhankelijkheid het paradigma voor jij; jij zorgt voor mij; jij zorgt dat ik succes heb; het is jouw
schuld als ik faal. Onafhankelijkheid is het paradigma voor ik; ik doe het; ik ben verantwoordelijk;
ik kan kiezen. Wederzijdse afhankelijkheid is het paradigma voor wij; wij doen het; wij kunnen
samenwerken; als wij onze krachten bundelen, kunnen we iets beters realiseren.
Effectiviteit is een kwestie van evenwicht; ik noem dat de P/PM- balans. De P staat voor de
productie van wat je hebben wilt. PM staat voor het productiemiddel.
Er zijn 3 soorten middelen: materiële, financiële en menselijke middelen. Voor een effectief
gebruik van materiële en financiële middelen maakt het heel wat uit of P en PM met elkaar in
evenwicht zijn. De P/PM balans is de basis van de 7 eigenschappen van effectief leiderschap.
Deel 2. Overwinningen op jezelf
Eigenschap 1. Wees proactief
Principes van persoonlijk inzicht
Het zelfparadigma is het zelfbewustzijn dat ons in staat stelt om afstand te nemen en te
onderzoeken hoe we niet alleen naar onze omgeving maar ook naar onszelf kijken. Het bepaald niet
alleen ons gedrag maar ook hoe wij andere mensen zien. Als niet weet hoe je jezelf (en anderen)
ziet, kun je ook niet begrijpen hoe anderen zichzelf en hun omgeving zien. Het gangbare sociale
paradigma leert ons hoezeer wij geconditioneerd zijn door onze omgeving. Er bestaan 3 algemeen
geaccepteerde, deterministische theorieën die samen of los van elkaar de aard van de mens zouden
verklaren.
Het genetisch determinisme: het is de schuld van het DNA.
Het psychologisch determinisme: je opvoeding heeft je karakter gevormd
Omgevingsdeterminisme: iets of iemand in je omgeving is verantwoordelijk jouw toestand.
Al deze determinanten zijn gebaseerd op de stimulus-responstheorie die we kennen van Pavlovs
experimenten met honden. Het uitgangspunt is dat we zo zijn geconditioneerd dat we op een
bepaalde manier op een stimulus reageren. Tussen stimulus en respons ligt de menselijke vrijheid
om te kiezen. Behalve zelfbewustzijn, hebben wij ook voorstellingsvermogen. Daarmee kunnen we
in onze geest een wereld scheppen dlos van onze huidige situatie. We hebben een geweten, een
