Duidelijke samenvatting van de aantekeningen van mijn docent die heeft meegeschreven aan het lesboek: meneer Van Groningen. Combinatie van boek & powerpoints die alles op een rijtje zetten over wereld, aarde & het Middellandse Zeegebied. Het is mogelijk dat de plaatjes niet goed op de pagina's staa...
Hoofdstuk 5: Herhaling Aarde
Paragraaf 5.1: Circulatiesysteem
Stralingsbalans van de aarde dynamische evenwicht tussen in- en uitstraling
Hoeveelheid straling die aardoppervlak bereikt hangt af van:
1. Dichtheid wolkendek
2. Breedteligging op aarde
3. Lengte dag & zonnestand gedurende de dag
Verschillen in opwarming aardoppervlak zorgen voor atmosferische circulatie
systeem van luchtstromen op aarde & daarbij behorende lage- en
hogedrukgebieden
Kenmerken:
1. Wind waait van hogedrukgebied (overschot) naar lagedrukgebied (tekort)
Op NH afwijking naar rechts
Wet van Buys Ballot
Op ZH afwijking naar links
- Afwijking is een gevolg van draaiing & bolvorm van aarde
corioliseffect
2. Passaat stabiele, stevige wind vanaf subtropische hogedrukgebied naar
evenaar
3. Door schuine stand aarde verschuift loodrechte zonnestand van
Kreeftskeerkring (23,5 NB) naar Steenbokskeerkring (23,5 ZB) en terug
ITCZ (intertropische convergentiezone) beweegt (vooral boven landmassa)
mee
met loodrechte zonnestand
4. Moesson halfjaarlijks wisselende wind
ontstaan door verschuiving ITCZ tussen keerkringen
NH opschuiving sterkst vanwege invloed van grote landmassa’s
- Land warmt sneller op dan oceaan
- Tussen april en september waait zuidoostpassaat over evenaar naar NH.
Wind krijgt afwijking naar rechts waait uit zuidwesten
- In Zuid(oost)-Azië zuidwestenwind een zeewind natte moesson
- In wintermaanden draait wind naar noordoosten: noordoostpassaat is
landwind droge seizoen
5. Op onze breedten stijgt warme lucht uit subtropen op tegen koude lucht van
polen lagedrukgebieden
Wind, verschillen in temperatuur & zoutgehalte zeewater leiden tot oceanische
circulatie alle oceaan- en zeestromen
Kenmerken van circulatie:
1. Koude & warme zeestromen veroorzaakt door wind
koude zeestroom afkomstig van hoge breedte
warme zeestroom afkomstig van lage breedte
2. Thermohaliene circulatie veroorzaakt door verschillen in temperatuur (thermo)
& zoutgehalte (halien)
thermohaliene circulatie stroming van zeewater op enige tot grote diepte
Diepwaterpomp in noordelijke Atlantische Oceaan speelt belangrijke rol
proces waarbij koud en zout water zinkt (drijft thermohaliene circulatie
aan)
, Atmosferische &
oceanische circulatie
Paragraaf
zorgen voor5.2: Klimaten
warmte-
Klimaatgebieden grote gebieden die qua klimaat ongeveer hetzelfde zijn
uitwisseling tussen
Landschapszones
koude & warme gebieden die overeenkomsten hebben in vegetatie & landschap
gebieden transport
Klimaatverschillen verklaren kan met klimaatfactoren oorzaken van
van warmte richting
klimaatverschillen
de polen
Drie factoren:
1. Geografische breedteligging
hoe verder van de evenaar, hoe schuiner de zonnestralen invallen
temperatuur
neemt af richting de polen
koude lucht houdt minder vocht vast afname neerslag richting polen
uitzondering: woestijnen rond keerkringen atmosferische circulatie zorgt
voor
hogedrukgebieden. Door dalende lucht kan hier weinig neerslag vallen
bepaalt de overheersende windrichting
2. Gebergten & hoogte
Aan de lijzijde van een gebergte licht vaak een droog gebied vochtige
lucht uit
overheersende windrichting stijgt op tegen bergen. Lucht koelt af,
waterdamp
condenseert & regen ontstaat lucht verliest veel vocht, waardoor achter
berg
weinig neerslag meer kan ontstaan
3. Type oppervlak
Opwarming & afkoeling oceanen langzamer en minder sterk
dan continenten gebieden aan zee kleiner verschil in temp.
tussen zomer en winter Loef- en lijzijde
ITCZ ’s zomers boven India veel verder naar het noorden dan in Zuid-
Amerika
Lucht boven oceaan veel vocht opnemen gebieden aan zee meer neerslag
warme zeestroom of oppervlaktestroom versterkt effecten, koude
zeestroom of
opwelling van diepzeewater verzwakt effecten
Koud water koelt lucht erboven af aangrenzend land relatief koele
zeewind
Koude lucht houdt minder vocht vast droger klimaat
Bijzondere klimaten:
1. Woestijnklimaten in westen van VS Steppeklimaat
Gebergten aan de kust houden vochtige lucht van Grote Oceaan tegen &
koude
zeestroom voor kust LA
2. Hokkaido (eiland Japan) landklimaat
klimaat gebaseerd op overheersende westenwind, afkomstig uit Siberië
3. Aantal gebieden in Afrika gematigd klimaat
lucht vanaf omringende oceanen stijgt op tegen bergen valt veel regen
, Vooral veel regenval in zomer land wordt door intense opwarming zo heet
dat
er lagedrukgebieden ontstaan
Ethiopië: droog polair klimaat hoge bergen waar stijgende lucht niet over
de
berg heen gaat
Paragraaf 5.3: landschapszones
Tropische zone
gekenmerkt door: tropisch regenwoud rond evenaar met daaromheen savanne
hele jaar warm & vochtig planten groeien goed & plantenresten snel afgebroken
(dienen voor nieuwe planten)
onvruchtbare bodem snelle afbraak van voedingsstoffen & bodemdeeltjes die
voedingsstoffen kunnen vasthouden (door warmte & vochtigheid)
Akkers tijdelijk gebruikt oerwoud & bodem konden herstellen
Door enorme bevolkingsgroep niet meer mogelijk
rondom gebieden met regenwoud heeft klimaat droge periode (meestal in winter)
oerwoud minder dicht: ontstaat savanne
Aride zone
Richting noorden & zuiden savanne steeds droger ontstaat steppe als er geen
bomen
meer zijn. Helemaal geen vegetatie meer woestijn: aride zone
weinig leven voedingsstoffen in bodem nauwelijks afgebroken
via irrigatiewater (Nijl, Egypte) goed te boeren
merendeel woestijn rotsen & grind weinig mogelijk
Subtropische zone
gebieden met een relatief warm gematigd klimaat
Middellands Zeegebied droge, hete zomers & milde, regenachtige winters
hogedrukgebied van nabijgelegen woestijn schuift ’s zomers over gebied heen
China & hoogvlakten Oost-Afrika vochtige, warme zomers & droge winters
gebieden
met een klimaat dat sterk lijkt op savanneklimaat, maar door N of Z-ligging &
hoogteligging net te koud zijn voor tropische zone
droge zomer harde, leerachtige bladeren om vochtverlies te beperken
(olijfbomen
& kurkeiken)
droge winters planten minder aangepast: koudere winter (minder
vochtverlies)
Gematigde zone
niet bijzonder warm of koud, droog of nat (voorbeeld: Nederland)
Veel loofbossen verliezen in herfst hun bladeren
Drogere delen gematigde zone: grassteppen & koudere delen: naaldbossen
Grassteppen zeer vruchtbare bodem humus & grasresten opgehoopt die
door
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jasmijnschneider. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,92. Je zit daarna nergens aan vast.
