§1 DIERENWELZIJN
Gedrag:
✯ Alle waarneembare activiteiten van een dier of mens
✯ Komt tot stand door de werking van spieren of klieren
✯ Is een reactie van een dier of mens op prikkels
↳ Is een aanpassing op de leefomgeving
input output
PRIKKELS → BLACK BOX → REACTIE
Ethologie = de studie van gedrag
✯ Gedrag wordt bestudeerd door het op te splitsen in afzonderlijke handelingen
Gedrag is georganiseerd in gedragssystemen
↳ Groepen van samenhangende handelingen.
✯ Hebben een gemeenschappelijk doel.
✯ Handelingen volgen elkaar op in een vaste volgorde: gedragsketen: opeenvolgende
handelingen waarbij het effect van de ene handeling leidt tot een volgende handeling.
effect effect
HANDELING → HANDELING → HANDELING
✯ Inwendige prikkels: prikkels van binnenuit
Motivatie (drang): bereidheid tot het verrichten van een bepaald gedrag.
↳ Hormoonstelsel en het zenuwstelsel beïnvloeden de motivatie.
✯ Uitwendige prikkels: prikkels van buitenaf
↳ Alleen de belangrijkste prikkels worden geselecteerd en kunnen gedrag veroorzaken
Sleutelprikkel: prikkel die een doorslaggevende rol speelt bij het veroorzaken van bepaald
gedrag.
Supranormale prikkel: prikkel die effectiever is bij het veroorzaken van bepaald gedrag dan
de normale sleutelprikkel.
✯ Gedragseenheden: verschillende aparte handelingen
✯ Gedragsketen: vaste volgorde van gedragseenheden
✯ Gedragssystemen: aantal samenhangende gedragsketens
↳ prikkel + motivatie = gedrag
,§2 GEDRAG BESTUDEREN
Gedrag wordt bepaald door:
✯ Erfelijke eigenschappen: gedrag dat (al) bij pasgeboren jongeren aanneembaar is.
✯ Door leerprocessen: hierdoor ontwikkeld het gedrag zich tijdens het leven. Hierdoor
ontstaan aangepast gedrag dat de overlevingskans van individuen vergroot.
↳ Antropomorf: subjectieve benadering van diergedrag (sprookjes/fabeltjes)
§3 COMMUNICATIE EN GEDRAG
De manier van communiceren verschilt van diersoort tot diersoort → elke soort -
verschillende ‘taal’.
Signaal: handeling bij sociaal gedrag die als prikkel werkt voor de handeling van een
soortgenoot.
↳ kleuren, geuren, geluiden, houdingen of gebaren.
Rituelen: serie gedragseenheden die van tevoren vaststaan → vriend of vijand
↳ leidt tot paringsgedrag = balts
Conflictgedrag;
✯ Overspronggedrag: past niet bij de situatie
↳ innerlijk gevecht tussen 2 gedragssystemen en vertoont gedrag uit 3e gedragssysteem
✯ Ambivalent gedrag: gedrag dat elementen van twee tegengestelde gedragssystemen
afwisselt.
↳ bijvoorbeeld: aanvallen en vluchten
✯ Omgericht gedrag: agressie gericht op iets anders dan de soortgenoot
↳ agressie nog wel duidelijk te herkennen
§4 AANGEBOREN OF AANGELEERD
Aangeboren gedrag: het gedrag is bij de geboorte al aanwezig
Aangeleerd gedrag: het ontwikkelt zich door een leerproces
Leerprocessen
✯ Inprenting: iets kon alleen worden aangeleerd in een bepaalde korte levensperiode
(de gevoelige periode).
✯ Gewenning: een bepaalde reactie op een prikkel wordt afgeleerd na herhaling van de
prikkel. ↳ alleen afleren, niet aanleren
✯ Imitatie: leren het gedrag van soortgenoten na te doen
, ✯ Conditionering: een bepaald gedrag wordt geleerd door ‘beloning’ of ‘straf’.
↳ dresseren, trial en error
↳ Klassiek conditioneren / = conditionele reflex: een prikkel veroorzaakt een bepaald
gedrag (reflex) dat oorspronkelijk niet door die prikkel werd veroorzaakt.
↳ Operant conditioneren / modern conditioneren: het effect van gedrag heeft invloed op
de frequentie waarmee het gedrag plaatsvindt.
§5 GEDRAG VAN PRIMATEN
Cultuur: verschijnsel dat individuen binnen een groep vergelijkbaar gedrag vertonen.
✯ Inzicht: in een onbekende situatie wordt de oplossing van een probleem gevonden
door verschillende vroeger opgedane ervaringen te combineren.
Inlevingsvermogen: stelt mensen en dieren in staat om samen te werken en sociaal gedrag
te vertonen.
Ethogram: objectieve beschrijving van verschillende type handelingen.
Protocol: een lijst achtereenvolgende waargenomen handelingen van een dier
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper liekebergmans. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.