Samenvatting publiekrecht
Hoofdstuk 1 Terreinverkenning
De vier functies van recht
1. Normatieve functie
Er zijn gedragsregels waarvan iedereen in de samenleving vindt dat zij moeten worden
nageleefd en opgevolgd. Die gedragsregels (normen) vinden we in moreel opzicht zo
belangrijk dat we ze schriftelijk vastleggen, met een straf als zij worden overtreden,
2. Geschiloplossende functie
Eigenrichting (het heft in eigen handen nemen) is verboden en in de Westerse culturen
kennen we een rechterlijke organisatie (rechterlijke macht) die bij uitsluiting oordeelt of
iemand moet worden gestraft.
3. Additionele functie
Als partijen vergeten zijn op een bepaald punt afspraken te maken, geeft het recht aan welke
regel geldt. Hebben zij dit wel gedaan, dan gaat die afspraak voor en is de wettelijke regeling
niet meer van toepassing.
4. Instrumentele functie
De wetgever hakt op tal van onderwerpen de knoop door: zo doen we het en niet anders.
Vraag 1.1 Enkele jaren geleden heeft de Hoge Raad geoordeeld dat thuistelers maximaal vijf
wietplanten mogen hebben, zonder te worden vervolgd en ongeacht het resultaat van de oogst.
Voorwaarde is wel dat de planten direct worden afgegeven als de politie daar bij aanbellen om
vraagt. Welke functie(s) van recht zijn/is hier aan de orde?
Antwoord 1.1 Normatieve en geschiloplossende functie
Rechtsbronnen: plekken waar we het recht kunnen vinden.
De belangrijkste rechtsbronnen
1. De wet
2. Het verdrag
3. De jurisprudentie
4. De gewoonte
De wet
Privaatrecht
Personen- en Burgerlijk
Vermogensrecht Ondernemingsrecht
familierecht procesrecht
Privaatrecht wordt ook wel het civiele recht of burgerrecht genoemd en het valt uiteen in drie
deelgebieden: personen- en familierecht, vermogensrecht en ondernemingsrecht.
PERSONEN- EN FAMILIERECHT
- Regelt alle zaken als geboorte, huwelijk, geregistreerd partnerschap, echtscheiding,
adoptie, ondercuratelestelling en de regeling van het vermogen tussen echtgenoten.
- Veel van dit recht staat in het BW (Burgerlijk Wetboek) boek 1.
,VERMOGENSRECHT
- Onder dit rechtsgebied vallen alle op geld waardeerbare handelingen tussen burgers
onderling, waaraan juridische gevolgen verbonden zijn.
- Bij geschillen op het terrein van vermogensrecht wordt vaak schade geleden, die via de
rechter wordt verhaald op degene die de schade heeft toegebracht.
- Veel van dit recht staat in het BW (Burgerlijk Wetboek) boek 3, 5 en 6.
- Vermogensrecht kan ook worden gevonden in andere, niet grote, wetten die met betrekking
tot een specifieke materie zijn uitgevaardigd.
Vraag 1.2 Familie ter Linden heeft voor hun huwelijk via de notaris huwelijkse voorwaarden
opgemaakt: tijdens hun huwelijk blijven de beide vermogens strikt gescheiden. Tot welk rechtsgebied
behoort een degelijke regeling?
Antwoord 1.2 Aan de ene kant tot het personen- en familierecht (huwelijk), aan de andere kant tot
het vermogensrecht (het betreft op geld waardeerbare handelingen).
Vraag 1.3 Beargumenteer waarom het huurrecht tot het vermogensrecht wordt gerekend.
Antwoord 1.3 De huurder moet geld (huurprijs) betalen, de verhuurder verhuurt een woning of
bedrijfspand (op geld waardeerbaar).
ONDERNEMINGSRECHT
- Het rechtsgebied dat alles regelt wat ondernemingen en bedrijven betreft.
- Veel van dit recht staat in het BW (Burgerlijk Wetboek) boek 2
- Enkele losse wetten behoren tot dit rechtsgebied, zoals de handelsnaamwet, de
handelsregisterwet en de faillissementswet.
- Traditioneel wordt het ondernemersrecht tot privaatrecht gerekend, maar als vak heeft
ondernemingsrecht een zelfstandige ontwikkeling doorgemaakt.
Vraag 1.5 Leg uit dat de Wet op de ondernemingsraden onder het ondernemingsrecht moet worden
geschaard.
Antwoord 1.5 De Wet op de ondernemingsraden (WOR) heeft als doel dat ondernemingsraden
worden opgericht in het ondernemingsplan. Het ondernemingsrecht richt zich op deze categorie.
BURGERLIJK PROCESRECHT
- Wanneer iemand een privaatrechtelijk verschil heeft met een ander, dan moet die persoon
naar de rechter stappen om zijn gelijk te krijgen.
- Er is geen derde persoon (onafhankelijk persoon) die in actie komt, dat moet de burger zelf
doen.
- Naar de rechter stappen om het geschil te laten beslechten noemen we procederen.
- Dit recht heet burgerlijk procesrecht en is te vinden in het Wetboek van Burgerlijke
Rechtsverordening
, Publiekrecht
Straf(proces)recht Staatsrecht Bestuur(proces)recht
STRAFRECHT
- Kenmerkend voor dit deel van recht is dat de staat door middel van het Openbaar
Ministerie (OM) actief optreedt om sancties te eisen bij overtreding van de normen.
- Dit is anders dan bij privaatrecht, omdat daar een burger zelf actie moet ondernemen en de
staat zich er verder niet mee bemoeit.
- Monopoliepositie: alleen het OM kan tot vervolging van strafbare feiten overgaan
- Wettelijke bepalingen op het terrein van strafrecht staan in: het Wetboek van Strafrecht, het
Wetboek van strafvordering
- Losse wetten: Opiumwet, Wet op de economische delicten, Wet wapens en munitie
Strafrecht en privaatrecht (vermogensrecht) zijn met elkaar verbonden. Wanneer er bijvoorbeeld
een ongeval plaatsvindt is er schade aan een voertuig (vermogensrecht). Echter is een foutieve
handeling, zoals het niet verlenen van voorrang, strafrechtelijk.
Vraag 1.6 Geef beargumenteerd aan dat ondernemingen die bepalingen van milieurecht schenden,
zowel met het privaatrecht als met het strafrecht in aanraking kunnen komen.
Antwoord 1.6 Schending van milieubepalingen zal leiden tot schade aan burgers/bedrijven
(privaatrecht). Deze schending heeft als gevolg dat een bepaling van strafrecht wordt geschonden en
dit kan bijv. leiden tot het moeten betalen van een boete.
Vraag 1.7 In een krantenbericht staat dat een automobilist een meisje van haar scooter heeft
gereden. Zij raakte daarbij gewond en daarna maakte de automobilist nog een ongeluk, maar die
persoon raakte niet gewond. De man reed onder invloed. Speelt dit bericht in het strafrecht,
privaatrecht of beide?
Antwoord 1.7 Beide. Beide vrouwen hebben schade geleden die zij van de man vergoed willen zien:
privaatrecht. De man nam onder invloed deel aan het verkeer en heeft verkeersdelicten gepleegd:
strafrecht.
STAATSRECHT
- Het staatsrecht regelt de wijze waarop het Nederlandse staatsbestel wordt vormgegeven
en de invloed die de burgers daarop kunnen uitoefenen.
- De Eerste en Tweede Kamer, de regering, verkiezingen, totstandkoming van wetten spelen
een rol.
- In de Grondwet staan de basisregels van ons staatsbestel (democratische rechtsstaat). De
wetten die tot stand komen vanuit de Grondwet noemen we organieke wetten (vb. Raad van
State, Kieswet, Wet op rechterlijke organisatie).