Dit document is een samenvatting van het boek Praktische Psychologie voor Sociaal Werk (1e druk). In deze samenvattingen staan alle onderwerpen die in het boek worden besproken en daarnaast ook aantekeningen uit hoorcollege's. Dit boek wordt onder andere gebruikt voor Social Work op NHL Stenden in ...
Lichaamstaal: overbrengen door gebaren, uitdrukking, houding, geluid en oogcontact
Het is onmogelijk om niet te communiceren niet communiceren is ook communiceren
- Boodschappen afgeven die anderen interpreteren
- Verbaal en non-verbaal (basisaanname 1 van Watzlawick)
Inhouds- en betrekkingsniveau (2)
- Inhoudsniveau is het onderwerp van het gesprek, wat er wordt gezegd
Letterlijke verbale boodschap
- Betrekkingsniveau zegt iets over relatie die wordt voorgesteld
Hoe bedoelt die persoon een vraag of opmerking interpretatie
Door de manier waarop iemand iets zegt, achterhalen hoe iets is bedoeld
Congruent: lichaamstaal is in overeenstemming met de inhoud van de boodschap
We kijken altijd of verbale en non-verbale signalen met elkaar kloppen congruent zijn
- Binnen non-verbale signalen kan boodschap incongruent zijn (nep, onoprecht)
7 basisemoties (gezichtsuitdrukkingen) die wereldwijd worden herkend door mensen en op elkaar lijken
- Biologische basis;
Speelde rol bij overleving; communiceren van gevaar en groepsprocessen
- Verdriet, angst, woede, afkeer, verrassing, geluk en minachting
- Verschillen in culturen door aangeleerde expressies misverstanden in communicatie
Nadeel: westerse man als standaard genomen
Interpersoonlijke ruimte
Persoonlijke ruimte 45 cm – 120 cm ruimte om aan- en weg te kijken vergroten afstand = afstandelijk
- Intieme zone <45 cm alleen mensen die we vertrouwen (aanraking mogelijk)
- Sociale zone >45 cm – 360 cm gesprekken voeren (onderling betrokken zonder aanraking)
- Publieke zone >360 cm toespreken of gezelschap
Overwinnaarshouding en status
- Leider van de groep heeft hoger testosteron gehalte en minder stress
- Onderzoek: stressvol sollicitatiegesprek met ‘still face’. De groep die eerst overwinnaarshouding had
aangenomen lieten 3 effecten zien
Zelfverzekerdheid
Hoger testosteronleven en lager cortisol
Vaker aangenomen
Praktisch
- Bewustzijn van eigen lichaamshouding in situaties waarin je zelfvertrouwen nodig hebt, moet de-
escaleren of iemand zich veilig wil laten voelen
- Bewustzijn van mogelijkheid dat jij of de ander op betrekkingsniveau de relatieboodschap verkeerd
interpreteert navragen
Vooroordelen, stereotypen en discriminatie
Schema’s: denkcategorieën waarmee wij de wereld begrijpen mensen in hokjes plaatsen
- Hieronder vallen overtuigingen, verwachtingen en stereotyperingen en vooroordelen
- Werkt tijdbesparend: in nieuwe situaties niet afvragen wat we van die situatie vinden door
kennis en ervaring snelle aanpassing sociale gedrag
Stereotypen: algemene ideeën die wij hebben over een groep als geheel
- Bepaalt verwachtingen over individuele leven van deze groep
- Verwachtingen kleuren onze waarneming; zien wat je wilt zien
- Kenmerken van individuen binnen groepen op basis van eigen beeld van de groep
,Vooroordelen: wanneer de stereotypering een negatief karakter heeft
- Negatieve houdingen, overtuigingen en gevoelens tegen individu door lidmaatschap groep
- Niet meer met open blik kunnen kijken
Discriminatie: vooroordelen leiden tot andere behandeling van een individu
- Lastiger voor de gediscrimineerde om mee te doen en te laten zien wie hij werkelijk is
- Rechtvaardiging door stereotypen en vooroordelen (opvattingen leiden tot gedrag)
Dehumanisering: ontmenselijking
- Door vooroordelen en discriminatie ervoor zorgen dat een bepaalde groep als vijand wordt gezien
- Mensen worden gezien als ongedierte of als vervangbare productiemiddelen waardoor het
beschadigen van die groep niet voelt als verkeerd
- Bepaalde woorden dragen bij aan angst voor die groep; tsunami aan ouderen/vluchtelingen/…
Selffulfilling prophecies
- Verwachtingen van anderen in je gedrag opnemen
- Zelfwaardering, zelfrespect reflecteert de waardering en verwachtingen van de buitenwereld
Praktisch
- Bestrijden van vooroordelen en discriminatie en bevorderen van participatie en inclusie
- Effectieve methode: exposure; blootstelling aan elkaar
- Jig Saw; groepen hebben elkaar nodig om samen te werken en doel te bereiken puzzelstukjes
Emoties: signalen die aangeven wat belangrijk is en feedback geven aan behoeften en handelen
2 factor theorie; uit 1 lichamelijke sensatie kunnen meerdere emoties ontstaan
- Fysieke processen (als spanning) in het lichaam sturen voor een deel emoties
- Sensatie en daarmee emoties hangt af van eigen interpretatie
- VB: vlinders in buik presentatie: nerveus + aantrekking tot ander: verliefd
4 componenten emoties van Frijda
1) Fysiologische arousal: lichamelijke sensaties die je voelt
2) Cognitieve interpretatie: overtuigingen en gedachten bij situatie
3) Subjectieve gevoelens: persoonlijke beleving
4) Gedragsmatige expressie: getoonde emotie
Fysiologische arousal - James
- Gebeurtenissen en prikkels geven lichamelijke reacties
- De lichamelijke reacties leiden tot emoties
- VB: man in steeg hartkloppingen en zweet angst
- Somatische marker: lichamelijke toestand van herinneringen toepassen in vergelijkbare situatie
Cognitieve interpretatie - Cannon
- Wat je denkt stuurt je gevoel rationele reden voor emoties
- Interpretatie is het startpunt van de emotie
- Tussen prikkel en fysieke reactie vindt een cognitieve interpretatie plaats
- Loslopende tijger ‘’die is gevaarlijk’’ zweet angst
Valideren van gevoel – subjectieve gevoelens
- (On)bewustheid welke emoties spelen woorden geven aan gevoel
- Door bevestiging van anderen leren om emoties te labelen en benoemen
- Leren door opvoeding en omgeving; speelt door op het kind
Expressie van basisemoties – gedragsmatige expressie
- Gezichtsuitdrukkingen maken vaak duidelijk hoe iemand zich voelt
- Primaire emoties: blijdschap, verdriet, walging, boosheid, angst en verbazing te herkennen in
uitdrukking universeel
- Secundaire emoties: jaloezie, spijt, verwarring, compassie vaak een mix en lastiger af te lezen
, Emotieregulatie
- Aanwezige emoties herkennen, ervaren en constructief mee omgaan
- Problemen met emotieregulatie komen voor; uitingsvormen als agressie, minachting, verslaving
Omgaan met emoties die je liever niet hebt
- Vermogen om emoties te reguleren is aan te leren
1) Herkennen; inzicht krijgen in triggers en eigen patronen
- Snel interpreteren door eerdere ervaringen
2) Toestaan
- Observeren van eigen emotie tegen de angst van controleverlies in; leren om emoties te valideren
- Holding/Containment toepassen: in hier en nu houden en overweldiging voorkomen
3) Bewust handelen
- Bewustzijn en tijd vergroten van moment tussen emotie en reactie
- Leren dat in dat moment keuzes kunnen worden gemaakt voor afleiding en bewustzijn
Zelfdeterminatie theorie 3 basisbehoeften
- Emoties wijzen op onvervulde behoeften;
1) Behoefte aan verbondenheid relaties aangaan en onderhouden
2) Behoefte aan competentie voelen dat we iets kunnen
3) Behoefte aan autonomie vrijheid in keuzes maken
Gevoelsreflectie
- Teruggeven van te zien emoties en checken of de ander het herkent
- Stappen van herkenning, toestaan en omzetten naar constructieve handelwijze
- Uitwerking in geweldloze communicatie; neutraal noemen wat je nodig hebt
Eigen gevoelens
- Als gesprekspartner van uiteenlopende mensen in diverse situaties zelf bewust zijn van eigen emoties
Ergernis, verveling, angst
- Deze signalen zijn belangrijk om te herkennen, toe te staan en omzetten naar bewuste interventie
Inzetten van de emoties
Overdracht en tegenoverdracht
Overdracht: ervaring irrationele gevoelens van cliënt op SW’er; ervaren van emoties in brede zin ten aanzien
van de ander, terwijl deze niet het object is van deze gevoelens en reacties
- Herinneringen oproepen en onbewust toepassen op de gesprekspartner
- Wat je zegt wordt op deze manier geïnterpreteerd en roept zelfde weerstand op als in herinnering
- Herhalen van emoties bij relatie uit verleden in het hier-en-nu door zelfde kenmerk vroeger
- Nieuwe kans om herinneringen te verwerken door bovenhalen van bedreigende gevoelens
Tegenoverdracht: ervaring irrationele gevoelens van SW’er op cliënt
- Kan zowel positief als negatief zijn door houding cliënt
Projectie: neiging om eigen verwachtingen te zien in gedrag van een ander
- Gebaseerd op jeugdervaringen
Verschil overdracht en projectie
- Projectie kán te maken hebben met vroegere relatiepatronen
- Overdracht gaat om onbewust herhalen van relatie uit verleden
Reflectie als basisactiviteit
- Observatie: kijken naar wat opvalt aan gesprekspartner
- Registratie: kijken naar wat het doet met jou
- Evaluatie: kijken naar acceptatie van eigen emoties
- Navigatie: kijken naar consequenties hiervan voor handelwijze en doelen
- Interventie: acties die je concreet onderneemt
Mogelijk om persoonlijk leiderschap en verantwoordelijkheid te tonen; eigen reacties gebruiken in
hulpverleningsrelatie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper melissabeukema. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,00. Je zit daarna nergens aan vast.
