Geschiedenis samenvatting
Steden en Burgers in de
Lage Landen VWO
Thijmen Wind thijmenwind@gmail.com
Steden en burgers in de Lage Landen 1050-1700
2.1 De opkomst van de stedelijke burgerij in de Nederlandse
gewesten
In de late middeleeuwen deden er zich vier veranderingen voor in Europa.
Verandering en vernieuwing in de landbouw:
- Ontginning bos en heide
- Droogleggen van overstroomde gebieden
- Verbetering van landbouwwerktuigen
- Invoering van drieslagstelsel
Groei van de bevolking:
- Toename van productie in de landbouw zorgt voor meer en beter voedsel
Opbloeiende handel en groei van nijverheid:
- Groei van internationale handel
- Verbetering van transport (kogge)
- Meer soorten grondstoffen en groei van bevolking zorgen voor meer nijverheid
Het ontstaan van een nieuwe grote monetaire economie:
- Door toename van internationale handel
- Uitvinding van de wisselbrief: geld werd in iemands thuisstad ingeleverd voor een wisselbrief
en kon elders weer ingewisseld worden voor geld.
In de Lage Landen ontwikkelde zich, eerst in Vlaanderen, één van de meest verstedelijkte
gebieden van Europa. Er zijn drie oorzaken voor deze ontwikkeling.
1. Gunstige geografische omstandigheden (bevaarbare rivieren, havens, land- waterweg
kruisingen, vroegere landwegen)
2. Meer bescherming van landsheren, hoge edelen, geestelijken en stadsbesturen. (door
bescherming van de handel steeg de welvaart en dus ook hun eigen inkomsten)
3. Meer samenwerking tussen steden (Hanze)
Steden in Noord-Europa kregen zelfbestuur in de vorm van stadsrechten. Dit deden zij om
hun economische belangen te beschermen. Landheren verleenden deze rechten in ruil voor
erkenning, belasting en militaire hulp. De stadsrechten hielden in:
- Geen verplichtingen meer tegenover grootgrondbezitter
- Zelf bestuur en rechtspraak regelen
- Zelf bepalen wie poorter (stadsburger) is.
Een voorbeeld van verzet van een stad tegen hun landsheer is de Guldensporenslag.
, Elke stad had haar verzorgingsgebied, ze bewoners van de stad en de bewoners van het
land daaromheen waren van elkaar afhankelijk. In grote steden werd ieder jaar een
jaarmarkt gehouden, deze zorgden ervoor dat steden nog meer verbonden met elkaar
raakten. Doordat de stad veel meer kansen bood dan het platteland was er constante
toestroom van kapitaalkrachtige en kundige aspirant-poorters. Dit was nodig omdat de
levensverwachting in de steden veel lager was dan op het platteland.
2.2 Opkomst van Vlaanderen en Brabant in de Late
Middeleeuwen
Atrecht werd het startpunt van de stedelijke dynamiek in de Nederlanden, dit kwam door de
hoge landbouwproductiviteit en schapenhouderij in de regio. Ook had de stad een centrale
positie in de lakennijverheid. De stad maakte deel uit van uitgestrekte Franse en Italiaanse
handelsnetwerken.
Door leningen te verstrekken en zich te verenigen in koopliedengilden kregen de kooplieden
het stadsbestuur van Atrecht in handen. Deze leningen sloten zij ook met andere Vlaamse
steden, zoals Brugge en Gent.
Uiteindelijk werd Atrecht overvleugeld door steden als Brugge doordat deze onderdeel
uitmaakten van de Hanze en handelsnetwerken tussen Noord- en Zuid-Europa.
Spanningen tussen de bestuurders en de burgers liepen steeds verder op. De patriciërs
kwamen tegenover het gemeen te staan.
Patriciërs: Hadden de macht in de steden, waren meestal rijke kooplieden. Hadden banden
met de adel en maten zich steeds meer een adellijke levensstijl aan.
Het gemeen: de rest van de stedelijke bevolking (ambachtslieden, dagloners, werklozen)
werd geleid door de ambachtslieden.
De spanningen tussen de twee groepen ontstonden doordat alleen patriciërs deel
uitmaakten van het stadsbestuur. De dagloners waren vooral ontevreden, in tijden van
tegenspoed kwamen velen van de honger om.
Met de Guldensporenslag in 1302 liet het gemeen zien dat ze opgewassen waren tegen de
patriciërs en adel. De slag kwam nadat de Franse koning Vlaanderen bij zijn grondgebied
wilde voegen, de patriciërs steunden de koning hierin en het gemeen stond daar lijnrecht
tegenover met de Graaf van Vlaanderen.
Vlaanderen en Brabant werden het zwaartepunt van de Nederlandse gewesten, dit bleek uit:
- De sterke verstedelijking van de gewesten
- De handelssteden maakten deel uit van internationale handelsnetwerken
- Antwerpen groeide uit (16e eeuw) tot het grootste handelscentrum van West-Europa
- Vlaanderen en Brabant betaalden samen 62% van de belastingen
Brugge wordt het handelscentrum in de lage landen, haar positie werd versterkt door:
- Innovatie (kogge, arbeidsverdeling en lakennijverheid)
- Schaalvergroting (toename bevolking toename handel = grotere schepen, nieuwe wegen,
grotere havens)
- Stadsbesturen investeren in de schaalvergroting waarna werk toenam en immigratie
aantrekkelijk werd
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper thijmenwind1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,98. Je zit daarna nergens aan vast.