VOEDINGSLEER 1.3
STOFWISSELING EN
WELVAARTSZIEKTEN
INHOUD
Benoemen hoe de status in het lichaam kan worden vastgesteld.........................................................2
Benoemen wat de wetenschappelijk naam is, de lettercodering is en de Nederlandse aanbevolen
dagelijkse hoeveelheid (ADH) voor volwassenen zijn + benoemen welke producten uit de dagelijkse
voeding een belangrijke bijdrage leveren aan de ADH + benoemen en verklaren wat de gevolgen zijn
voor het lichaam van een deficiëntie of intoxicatie ..............................................................................2
Benoemen wat de functies zijn in het lichaam......................................................................................4
Verklaren waarom bepaalde doelgroepen/voedingswijzen/ziekten een groter risico is op tekorten of
sprake is van een verhoogde behoefte.................................................................................................. 5
Praktische voedingsadviezen geven ter optimaliseren (rekening houdend met invloed van
voedselbereiding, biobeschikbaarheid, factoren die absorptie beïnvloeden).........................................6
Uitleggen hoe de normale verdeling van water over het lichaam en de functie van water in het
lichaam................................................................................................................................................. 6
Benoemen waar kalium en natrium in het lichaam voorkomen.............................................................8
Benoemen welke factoren invloed hebben op de absorptie en uitscheiding van natrium en kalium.....8
Uitleggen hoe de vochtbalans in ons lichaam werkt en welke factoren dit beïnvloeden........................8
Verklaren welke oorzaken en gevolgen er zijn van de verschillende vormen van dehydratie,
waterintoxicatie en oedeem.................................................................................................................. 9
Benoemen welke verschillende producten dehydratie kunnen voorkomen of behandelen..................10
Uitleggen welke invloed natrium en kalium hebben op de waterbalans, zuur-base evenwicht,
koolhydraat- en aminozuurstofwisseling en op de prikkelgeleiding/spierwerking................................10
Uitleggen welke effecten alcohol, thee/koffie op de waterhuishouding hebben...................................10
1
,BENOEMEN HOE DE STATUS IN HET LICHAAM KAN WORDEN VASTGESTELD.
De vitaminestatus is de hoeveelheid van een vitamine die in het lichaam beschikbaar is om de normale
functies van de organen en weefsels te laten plaatsvinden.
Om de vitaminestatus te bepalen, meet men het gehalte aan de biologische actieve vorm van de
vitamine in bloed, bloedplasma, bloedcellen en/of urine. Soms wordt ook een bepaalde functie in het
lichaam gemeten waarbij de vitamine betrokken is.
BENOEMEN WAT DE WETENSCHAPPELIJK NAAM IS, DE LETTERCODERING IS EN DE
NEDERL ANDSE AANBEVOLEN DAGELIJKSE HOEVEELHEID (ADH) VOOR VOLWASSENEN ZIJN +
BENOEMEN WELKE PRODUCTEN UIT DE DAGELIJKSE VOEDING EEN BEL ANGRIJKE BIJDRAGE
LEVEREN AAN DE ADH + BENOEMEN EN VERKL AREN WAT DE GEVOLGEN ZIJN VOOR HET
LICHAAM VAN EEN DEFICIËNTIE OF INTOXICATIE .
Wetenschap ADH Producten Tekort Intoxicatie
pelijke
Naam en
codering
IJzer Ferrum (Fe) Man: 9 Rund- en vermoeidheid Vermoeidheid
mg/dag lamsvlees, duizeligheid Schade
volkorenbrood,
Vrouw: 15 leverweefsel
broccoli en hartkloppingen
mg/dag
sperziebonen Infecties
kortademigheid
Diabetes
hoofdpijn
Leverkanker
bleekheid
Hartziekten
concentratieproble
men
neiging tot
flauwvallen
geen mentale
weerstand
gevoelens van
fysieke slapheid en
futloosheid
verzwakte fysieke
weerstand en dus
verhoging van de
kans op infecties
Zink Zink (Zn) Man: 9 vlees, kaas, Diarree Diarree
mg/dag graanproducten, Het achterblijven Hoofdpijn’
noten en schaal-
Vrouw: van geslachtelijke
en schelpdieren Vermoeidheid
ontwikkeling en
7 mg/dag zoals garnalen groei
en mosselen.
Verminderde afweer
Verminderde eetlust
Wonden langzaam
genezen
2
,Seleen Selenium Man: 60 Seleen zit in veel Hartziekten Verlies haar,
(Se) mcg/dag voedingsmiddele nagels en tanden
Spierpijn
n, zowel dierlijke
Vrouw: 50 Knoflook adem
(vis en vlees) als spierzwakte
mcg/dag
in plantaardige Schade
producten. zenuwstelsel
Koper Cuprum 0,9 mg/dag Koper zit in Bloedarmoede Buikpijn
(Cu) groente, fruit,
Zwanger: 1 Verminderde afweer Overmaat
vlees, brood en
mg/dag speekse
andere Botafwijking
Borstvoeding: graanproducten, Diarree
1,3 mg/dag en Braken
cacaoproducten.
Schade lever
Fluorid Fluere (F) Man: 3,4 In eten en Tandbederf Bruine vlekken en
e mg/dag drinken zit te strepen op tanden
weinig fluoride
Vrouw: 2,9 Aantasting nieren,
voor een goede
mg/dag spieren, botten en
bescherming zenuwen
tegen
tandbederf.
Daarom is het
belangrijk om
tabletten te
nemen of
tandpasta met
fluoride te
gebruiken.
Vit A Retinol Man: 900 Vitamine A zit in Huid problemen Hoofdpijn
mcg/dag dierlijke Dof haar Misselijkheid
producten als
Vrouw: 700
vlees en Nachtblindheid Duizeligheid
mcg/dag
vleeswaren, Totale blindheid Vermoeidheid
Zwanger: 800 zuivelproducten,
mcg/dag Afwijkingen aan
vis en eidooier.
ogen, huid en
Borstvoeding: Daarnaast zit het
skelet
1100 mcg/dag als toevoeging in
margarine,
halvarine en bak-
en
braadproducten.
Dat staat dan op
het etiket. In
lever zit veel
vitamine A.
Provitamine A zit
in groenten,
zoals worteltjes,
bloemkool,
spitskool en fruit,
zoals
sinaasappels,
mandarijnen en
bananen.
Vit E Alfa- Man: 10 Vitamine E zit in Bloedarmoede Bloedstolling
3
, tocoferol mg/dag zonnebloemolie, Neurologische beïnvloeden bij
dieethalvarine, symptomen mensen met een
Vrouw: 8
dieetmargarine, vit K tekort
mg/dag Spierzwakte
brood,
Zwanger: 10 graanproducten,
mg/dag noten, zaden,
Borstvoeding: groenten en fruit.
11 mg/dag
Vit K Fylochinon Geen ADH in Vitamine K zit in Ernstige bloedingen Mogelijk hoge
NL groene bij pasgeboren doses gevaarlijk
bladgroenten, baby’s bij mensen die
maar ook in bloedverdunners
Vertraagde
andere groenten, gebruiken
bloedstolling bij
fruit, melk en volwassenen
melkproducten,
vlees, eieren en
granen.
Vit Foliumzuur Man/Vrouw: Foliumzuur komt Bloedarmoede Mogelijk risico op
B11 300 mcg/dag van nature voor darmkanker
Darmstoornissen
in groenten, verhogen
Zwanger/borst
vooral de groene Vermoeidheid
vo eding:
soorten, Geboorte
400 mcg/dag volkorenproducte afwijkingen (open
n, brood, vlees ruggetje)
en zuivel.
Vit Cobalamine Man/Vrouw: Vitamine B12 zit Bloedarmoede Niet schadelijk
B12 2,8 mcg/dag alleen in dierlijke Neurologische
producten, zoals
Zwanger: 3,2 effecten
melk,
mcg/dag
melkproducten, Geheugenverlies
Borstvoeding: vlees, Coördinatiestoornis
3,8 mcg/dag vleeswaren, vis sen
en eieren.
spierzwakte
Vit C Ascorbinezu Man/Vrouw: Vitamine C zit in Verminderde Diarree
ur 75 mg/dag fruit, groente en weerstand Overschot wordt
aardappelen,
Zwanger: 85 Scheurbuik uitgeplast
met name in
mg/dag
koolsoorten, Tandvleesbloedinge
Borstvoeding: citrusfruit, kiwi’s, n
100 mg/dag bessen en Inwendige
aardbeien. bloedingen
BENOEMEN WAT DE FUNCTIES ZIJN IN HET LICHAAM.
- IJzer:
IJzer kan functioneren als een cofactor voor enzymen die te maken hebben met het
maken van aminozuren, collageen, hormonen en neurotransmitters.
IJzer speelt een rol bij het transport van zuurstof.
- Zink:
Zink ondersteunt het werk van veel eiwitten in het lichaam, zoals de metalloenzymen.
Deze zijn betrokken bij de regulatie van gen expressie.
4
