Standaarden voor Zelfzorg
1.Aambeien
Overrekking van de arterioveneuze zwellichamen in combinatie met verscheuring of
uitzakking van het steunweefsel. Gaat meestal na enkele weken vanzelf over.
Oorzaken: hoge druk rond de anus
- Obstipatie
- Langdurig toiletbezoek of uitstel gedrag
- Toenemende leeftijd
- Zwangerschap
- Hoesten
Klachten:
- Bloed (helderrood, enkele druppels)
- Pijn bij ontlasting of tussendoor
- Irritatie of jeuk
Stadia van aambeien:
1. Alleen bij proctoscopie zichtbaar, geen prolaps
2. Prolaps bij persen met spontane repositie
3. Spontane prolaps met mogelijkheid digitaal te reponeren
4. Prolaps zonder mogelijkheid digitaal te reponeren huisarts
Differentiaal diagnose:
- Fissuren wel bloed, niet altijd obstipatie, vaker bij jongere of middelbare leeftijd,
scherpe pijn bij ontlasting
- Anale fistels
- Poliepen of diverticulose
WHAM vragen:
W Leeftijd (> 55 jaar verstopping is dan vaak de
oorzaak)
Zwangerschap
H Eerste keer?
Waar?
Beschrijf de klachten (jeuk, bloed, uitpuilen etc.)
A Dieet/leefgewoontes/middelen
M Middelen die obstipatie geven opiaten, TCA,
antipsychotica, ijzer, diuretica, aluminiumzouten
Middelen met antistollingswerking acenocoumarol,
ASA, fenprocoumon (langer bloeden van aambei)
Doorsturen naar huisarts:
- > 2 weken
- Bloed of slijm met ontlasting vermengd (evt. darmkanker)
- Graad 4 aambei
- Ernstige pijn
- Plotselinge verandering stoelgang
,Niet-medicamenteus advies:
- Zachte ontlasting vezelrijke voeding, water drinken (6-8 glazen), ontbijten, half uur
per dag bewegen
- Niet te lang op toilet zitten
- Bij aandrang naar het toilet
- Warm bad
- Geen kunststof ondergoed
Medicamenteus advies:
- Indifferente middelen bij jeuk/pijn tijdens de ontlasting. De crèmes verlichten pijn
en jeuk, maar genezen het niet. Er komt een beschermend laagje over het anale
kanaal. 2x daags na de stoelgang aanbrengen. Altijd in combinatie met leefregels.
(evt. smeren met vingercondoom)
o Vaseline-cetomacrogol crème verzachtend en jeukstillend
o Zinksulfaat-vaseline crème verzachtend, jeukstillend en indrogend
o Zinkoxide zetpil (2e keus)
- Anesthetica bij voortdurende pijn/jeuk.
o Lidocaïne-vaseline crème jeuk en pijnstillend. Het geeft een beschermend
laagje. 2x daags na de stoelgang aanbrengen.
o Lidocaïne/zinkoxide/bismuth zetpil (2e keus) prettig gevoel. Bij zwangeren
niet in zelfzorg adviseren.
o Op recept hydrocortison vaseline crème of trianal
2.Diarree
Verstoring van het normale defecatiepatroon frequentie omhoog, hoeveelheid omhoog,
watergehalte omhoog. Er is actieve secretie van water en elektrolyten door snelle
darmpassage, osmotische werkzame stoffen of een verminderd resorberend oppervlak.
Acute diarree infectie van bacterie of virus, of door geneesmiddelen.
- Klachten:
o Frequente waterdunne ontlasting
o Buikkramp
o Winderigheid
o Gevoel van malaise
o Misselijkheid/braken
o Koorts
o Risico op uitdroging
Chronische diarree IBD, darmkanker, hyperthyreoïdie, Crohn, colitis ulcerosa.
- Klachten:
o > 2 weken
o Gebrek aan eetlust
o Chronisch gevoel van zwakte
o Gewichtsverlies
, WHAM vragen:
W < 2 jaar of > 70 jaar (grotere kans op uitdroging)
Verminderde nierfunctie of hartfalen? (meer kans op
uitdroging
H Hoe vaak per dag? Waterdun?
Hoe lang?
Koorts/braken/vochtinname/urine
Sufheid
Verre reis?
Voedsel (klachten bij familie/collega’s)
A
M Middelen die diarree geven antibiotica (breed
spectrum), antacida (magnesium), misoprostol,
metformine, chemotherapie, lithium, etc.
Doorsturen naar huisarts:
- > 1 week
- Braken en koorts
- Uitdroging (donkere urine, droge mond, lusteloosheid)
- Medicijn gebruik
- Bloed/slijm in ontlasting
- Diarree bij obstipatie
- Reizigers vanuit de Middellandse Zee
Niet-medicamenteus advies:
- Hygiëne
- Veel kleine beetjes drinken en kleine porties eten (geen cafeïne of melkproducten)
- Let op bij pilgebruikers diarree na 3-4 uur neem pil nog een keer
Medicamenteus advies:
- ORS mengsel van zouten en koolhydraten om uitdroging te voorkomen. Aanvullen
met kraanwater (dan nog 24 uur houdbaar in koelkast). Smaak is vies, maar voeg
GEEN glucose toe ivm osmolariteit. T/m 6 jaar = 10 ml/kg lichaamsgewicht. > 6 jaar =
200-300 ml na elke ontlasting. 1e keus middel. Moeilijk toe te dienen bij kinderen < 2
jaar, dus geef dan niks maar let op voldoende drinken. Diarree gaat hier niet van
weg.
- Loperamide raad aan bij onpraktische diarree. Het remt de darmperistaltiek zodat
er meer kans is op het opnemen van water en elektrolyten. Gebruik voor max 2
dagen. Gebruik > 8 jaar ivm bijwerkingen bij kinderen. NIET bij zwangeren.
o Dosering voor volwassenen: max. 16 mg/dag, start met 4 mg en dan 2 mg na
elke diarree-achtige ontlasting. Max. 2 dagen gebruiken.
o Dosering kinderen van af 8: max. 0.3 mg/kg of 16 mg/dag, start met 2 mg en
dan 2 mg na elke diarree-achtige ontlasting. Max. 2 dagen gebruiken.
o NIET gebruiken als: diarree komt door micro-organismen, want die wil je juist
eruit spoelen, of bij koorts of bloed in de ontlasting
- Cola en chips zouten en antibacteriële werking. Soms gedaan bij kinderen.
- Norit adviseer alleen bij vergiftigingen omdat het alles absorbeert. Verder niet
aangetoond effectief.