Feiten
Saladin, een leek op het gebied van beleggingsadvies, krijgt ongevraagd advies van zijn bank.
Saladin heeft hier wel oren naar en hij geeft de bank opdracht tot de geadviseerde aankoop
van 6000 aandelen voor $6 per aandeel in Waterman Pen Company van Savard. In de
bemiddelingsovereenkomst tussen Saladin en HBU heeft HBU een exoneratiebeding
opgenomen, waarin staat dat HBU voor de transacties geen enkele aansprakelijkheid
aanvaardt. Savard garandeert Saladin dat hij na een jaar alle 6000 aandelen zal terugkopen
voor $7 per stuk. Het terugkopen van de aandelen door Savard blijft echter uit. Pas twee jaar
later koopt Savard slechts 3035 aandelen terug. Saladin eist, primair op wanprestatie en
subsidiair op onrechtmatige daad, zijn geld terug van HBU.
Rechtsvraag
Kan HBU een geslaagd beroep doen op het exoneratiebeding in de overeenkomst?
Overweging Gerechtshof
De rechtbank en het Gerechtshof wezen beiden de vordering van Saladin af. De
optimistische uitlatingen van het bankpersoneel en het gegeven beleggingsadvies waren
volgens het hof niet gerechtvaardigd door hetgeen over Savard bij HBU bekend was. De
goede trouw van HBU blijkt echter uit het feit dat het personeel van HBU zelf ook geld in
dergelijke transacties met Savard had geïnvesteerd. Bij kwade trouw kan de bank wellicht
geen beroep doen op het exoneratiebeding, bij goede trouw wel, aldus de overwegingen van
het hof.
Overweging Hoge Raad
De Hoge Raad verwerpt het beroep van Saladin. De Hoge Raad stelde dat een succesvol
beroep op een exoneratiebeding wordt beoordeeld aan de hand van een aantal
omstandigheden:
1. Zwaarte van de schuld, in verband met de aard en ernst van de betrokken belangen.
2. Aard en inhoud van de overeenkomst.
3. De maatschappelijke positie en onderlinge verhouding van de partijen.
4. De wijze waarop het beding tot stand is gekomen.
5. De mate waarin de wederpartij van de strekking van het beding op de hoogte was.
De Hoge Raad oordeelt aan de hand van deze omstandigheden dat de HBU een geslaagd
beroep op het exoneratiebeding kan doen.
Rechtsregel
Art. 6:248 lid 2 BW: “Een tussen partijen als gevolg van de overeenkomst geldende regel is
niet van toepassing voor zover dit in gegeven omstandigheden naar maatstaven van
redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn”. De Hoge Raad erkent dat de goede
trouw de overeenkomst tussen twee partijen opzij zou kunnen zetten, afhankelijk van de
omstandigheden van het geval. Het impliceert namelijk dat de rechtsnorm die tussen twee
partijen heerst niet zomaar aan de overeenkomst kan worden ontleend, maar uitsluitend
, rekening houdend met een aantal buitencontractuele factoren (zie overweging HR) kan
worden geformuleerd.
HAVILTEX HR 13 maart 1981
Feiten
Ermes en Langerwerf verkopen aan Haviltex B.V. een machine voor het snijden van
steekschuim voor bloemen. Als bijzondere voorwaarde komen partijen overeen dat de koper
het recht heeft om de machine binnen dat jaar terug te geven, waarbij de verkoper het
betaalde bedrag moet restitueren. Haviltex B.V. wil halverwege dat jaar de machine
retourneren en hij beroept zich op de bijzondere voorwaarde. De verkopers zijn het daar
echter niet mee eens. Zij vinden dat Haviltex B.V. de machine niet mag retourneren zonder
goede reden, omdat dit in strijd is met de goede trouw van de overeenkomst.
Rechtsvraag
Mocht de machine door Haviltex B.V. worden teruggegeven zonder goede reden? Dus, moet
de contractsbepaling letterlijk worden genomen of speelt de interpretatie hiervan ook een
rol?
Overweging Gerechtshof
Het Gerechtshof stelt vast dat in de overeenkomst niet is opgenomen dat voor teruggave
een reden is vereist. Volgens het hof kan de machine dus worden teruggegeven en wordt de
koopovereenkomst daardoor ontbonden. Zij oordelen dat de bewoordingen in het contract
duidelijk zijn en dat een zuiver taalkundige uitleg van de overeenkomst geen ruimte
overhoudt voor eigen invulling.
Overweging Hoge Raad
“De vraag hoe in een schriftelijk contract de verhouding van partijen is geregeld en of dit
contract een leemte laat die moet worden aangevuld, kan niet worden beantwoord op
grond van alleen maar een zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van dat contract.
Voor de beantwoording van die vraag komt het immers aan op de zin die partijen in de
gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan deze bepalingen mochten
toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten.
Daarbij kan mede van belang zijn tot welke maatschappelijke kringen partijen behoren en
welke rechtskennis van zodanige partijen kan worden verwacht. Een en ander brengt mee
dat het hof bij het bepalen van zijn oordeel dat de in zijn zesde rechtsoverweging bedoelde
bepaling van het contract geen leemte laat in de regeling van de rechtsverhouding van
partijen, een onjuiste maatstaf heeft aangelegd.” De Hoge Raad vernietigt dus het oordeel
van het Gerechtshof.
Rechtsregel
De Hoge Raad maakt korte metten met de traditionele opvatting dat de woorden van een
contract op zichzelf genomen duidelijk zijn en dus geen nadere uitleg behoeven. Voortaan
moet er aan de hand van redelijkheid en billijkheid ook worden gekeken naar de context. Dit
wordt de Haviltex-formule genoemd (een maatstaf die een rechter aan kan leggen om vast
te stellen wat de inhoud is van een onduidelijke afspraak tussen contractspartijen). Het komt
erop neer dat bij de uitleg van een overeenkomst niet alleen moet worden gekeken naar de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper erdgnb1905. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.