Een samenvatting van historische context () aan de hand van de 'kennen & kunnen"-puntjes achteraan het hoofdstuk. De definities van begrippen worden in ieder puntje uitgelegd en alle begrippen zijn rood + dikgedrukt.
Geschiedenis – historische context 1 samenvatting
Deelcontext 1: De opkomst van een stedelijke burgerij (1050-1302)
• Beschrijven hoe in de Nederlandse gewesten vanaf de 11e eeuw een agrarisch-urbane
samenleving ontstond
Agrarisch-urbane samenleving: een maatschappijvorm waarin de meeste mensen werkzaam zijn in
de landbouw, maar waar ook steden zijn, waarin veel mensen hun brood verdienen als ambachtsman
of handelaar.
De opkomst van een agrarisch-urbane samenleving heeft drie oorzaken:
1. Mensen begonnen steeds meer land te bebouwen.
Bossen die werden gekapt en moerassen en venen werden drooggelegd. Hierdoor kwam er
meer ruimte beschikbaar voor de aanleg van akkers.
2. Drieslagstelsel
Een akker werd in het eerste jaar bebouwd met zomergranen. In het tweede jaar met
wintergranen. Het derde jaar lag het land braak, zodat de bodem kon herstellen. Dit stelsel
leverde veel meer graan op dan het oude stelsel.
3. Nieuwe technieken om de grond te bewerken.
- Betere ploeg
- Paarden voor de karren spannen
↳ Gevolg:
Hogere productie in de landbouw à bevolkingsgroei à niet iedereen meer nodig op het land à
specialisatie (bijv. vervaardiging van werktuigen, kleding of siervoorwerpen) ß herleving van handel
↳ Gevolg:
- Toename in verstedelijking
↳kruispunten handelswegen & waterwegen = ontmoetingsplek handelaren,
ambachtslieden ß wonen op kruispunten à geleidelijk nieuwe steden
Geld als ruilmiddel
Uitleggen welke gevolgen stadsrechten hadden voor economische, culturele en politieke positie
van een stad
Stadsrechten: het recht van een plaats op eigen bestuur en eigen rechtspraak.
Politiek
- Zelfbestuur
- Eigen rechtspraak
- Verdedigingsmuur rondom de stad bouwen
- Stadsrechten belastingen en militaire steun (vorsten)
Cultureel
- Opkomst van de burgerij (poorters)
o Ambacht uitoefenen
o Stadsgenoten te berechten
o Aanmerking bestuursfuncties
- Toestroom van aspirant-poorters: mensen die van het platteland naar de steden trokken
om in hun levensonderhoud te voorzien
o Nieuw kapitaal & kennis ßà specialisatie & ontwikkeling
o Nieuwe kennis
Economisch
- Marktrecht: organiseren van markten
- Verzorgingsgebied: het gebied rondom een stad, waarvoor die stad een economische
functie heeft.
, • Aan de hand van voorbeelden uitleggen hoe Vlaanderen zich in de late middeleeuwen tot
een economisch succesvolle regio ontwikkelde
De belangrijkste economische stad was Atrecht: de hoofdstad van een bisdom + productieve
landbouw + specialisatie in schapenhouderij. Dit zorgde voor veel werkgelegenheid + grotere vraag
naar luxeproducten, waardoor dit weer zorgde veel aantrekking van werklieden uit de omgeving
ß Antwerpen werd een centrale plaats in lakennijverheid (laken: wollen stof, waarvan kleding werd
gemaakt) ß bekend om: hoge kwaliteit + kooplieden konden hun stoffen verkopen via een
handelsnetwerk van jaarmarkten.
• Uitleggen waarom de opkomst van steden leidde tot politieke spanningen tussen de adel
en de patriciërs enerzijds en de boeren en ambachtslieden anderzijds
Patriciër: lid van een machtige en belangrijke familie in een stad.
Adel & patriciërs
Doordat steden zichzelf mochten besturen, ontstonden er nieuwe bestuursfuncties, zoals
burgemeester. Rijke (steeds grotere geldbedragen werken à steeds grotere machtspositie)
kooplieden verdeelden deze functies onderling, waardoor zij een nieuwe sociale klasse vormden in
de samenleving: patriciërs à o.a. geldvoorschieters voor lokale vorsten ß schuld opbouwen
Adel à afhankelijk patriciërs + vermindering machtspositie
↳ Patriciërs gingen zich steeds meer gedragen als de adel
Guldensporenslag: een veldslag in 1302, waarin Vlaamse ambachtslieden en boeren streden tegen
patriciërs en Franse ridders. Tegen alle verwachtingen in wonnen de ambachtslieden en boeren deze
strijd.
↳ - de patriciërs eisten hogere belastingen
↳ - patriciërs bepaalden:
o de werkomstandigheden van de ambachtslieden
o de prijzen van grondstoffen
o de hoogte van de lonen
Deelcontext 2: De positie van de stedelijke burgerij (1302-1602)
• Aan de hand van voorbeelden uitleggen dat elke stad een eigen positie had binnen het
stedelijk netwerk in de Nederlandse gewesten rond 1300
- Brugge: centrum van geldhandel
o Handelaren werkten met grote geldbedragen en moesten lange afstanden
afleggen à wisselbrief: een document waarop was aangegeven hoeveel geld
handelaren elkaar schuldig waren ß ontstaan: eerste banken
- Antwerpen
o Goede verbinding met het Europese achterland
o Toegankelijk voor nieuwe, grotere schepen
- Amsterdam: moedergenotie
o Geen geschikte bodem voor verbouw van graan ß handel met Oostzeegebied à
belangrijke haven met een grote koopvaardijvloot
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mettekorving. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,48. Je zit daarna nergens aan vast.
