Dit is een samenvatting over Geschiedenis Hoofdstuk 5-6 van het boek feniks. Ik schrijf redelijk uitgebreid en ik probeer zoveel mogelijk details mee te nemen in mijn samenvatting.
Hoofdstuk 5 De tijd van ontdekkers en hervormers
5.1 De renaissance
Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin
van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling
De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid
De Medici en hun kunstenaars kregen een nieuw mens- en wereldbeeld. In de middeleeuwen werd
de mens gezien als slecht en zondig. De wereld was door God geschapen maar was daarna in handen
van de duivel geraakt. Daarom moest de mens zich van de wereld afwenden -> moest zich losmaken
van de natuur en richten op God en het hiernamaals. De elites in Florence zagen de wereld als Gods
schepping, maar zij genoten van de schoonheid. Zij geloofden dat God de mens had uitverkoren de
schepping te vervolmaken
De Italiaanse kunstenaars bestudeerden het klassieke erfgoed dat in de vorm van ruïnes en
beeldhouwwerken volop in Italië aanwezig was. De tijd van de renaissance (wedergeboorte) was
aangebroken. De kunst van de middeleeuwen noemden ze gotisch, naar de barbaarse Goten, die
Rome hadden geplunderd. In die tijd begon de vroegmoderne tijd. De 16e eeuw noemen we de tijd
van ontdekkers en hervormers. Filippo Brunelleschi bouwde in Rome een koepel die groter was die
van het Pantheon zelf. Hij gebruikte elementen van de klassieke vormentaal, zoals zuilen, ronde
bogen en kroonlijsten. Zo ontstond een nieuwe architectuurstijl -> lijkt op oudheid, maar lichter en
gracieuzer. Brunelleschi was de ontdekker van het perspectief. Geïnspireerd door kunstenaars uit de
oudheid, die in staat waren geweest een illusie van diepte te scheppen. Het idee dat ze een
verbeterde versie van de natuur creëerden, maakte dat beeldhouwers en schilders niet meer werden
gezien als ambachtslieden, maar als kunstenaars die boven gewone mensen verheven waren.
Er kwamen humanisten (vriendelijkheid en een levenshouding die nadruk legt op vrijheid en
waardigheid), vernoemd naar de humanitas waarover Cicero had geschreven. Maar volgens Cicero
ging het ook om taalbeheersing en het vermogen met taal anderen te overtuigen. Monniken
schreven klassieke teksten over, maar zij maakten fouten doordat ze weinig begrepen van de
klassieke denkwereld. De humanisten gebruikten de klassieke teksten ook voor onderwijs en
opvoeding. Studie van de klassieken zou leerlingen helpen om beschaafde en verstandige mensen te
worden. Zo ontstond in Italië een nieuwe type onderwijs, dat gericht was op de
geesteswetenschappen: de humaniora. De boekdrukkunst zorgde voor verspreiding.
In de 16e eeuw werd de renaissance over Europa verspreid. Buitenlandse geleerden, kunstenaars en
studenten reisden naar Italië en ook voor jongens uit rijke families werd het gebruikelijk om hun
vorming in Italië af te ronden. Het humanisme ten noorden van de Alpen richtte zich niet op de
herleving van de klassieke oudheid, maar op de wedergeboorte van het oorspronkelijke christendom.
De belangrijkste vertegenwoordiger van dit christelijk humanisme was de monnik Erasmus van
Rotterdam. Erasmus had een afkeer van dogmatische redeneringen van intolerante theologen ->
deze hadden niets met het zuivere christendom te maken. Om het christendom te zuiveren vertaalde
Erasmus het Nieuwe Testament uit oude Griekse handschriften. Hij constateerde toen dat de Bijbel
vol fouten zat. Lof der zotheid is een boek met zijn kritiek op de misstanden in de samenleving.
Humanisten waren niet bezig met natuurwetenschappen. Wel was hun kritisch onderzoek van
klassieke teksten voor de natuurwetenschappen van belang. De Middeleeuwers baseerden hun
kennis op bijv. de teksten van Aristoteles. De humanisten ontdekten dat ook in die teksten fouten
zaten. Renaissancekunstenaars hadden belangstelling voor de natuur, die ze zo perfect mogelijk
wilden uitbeelden. Leonardo da Vinci en Andries van Wesele deden veel anatomisch onderzoek,
, waarbij ze lichamen opensneden en ontleden. Dit soort observerend onderzoek was een voorbeeld
van de nieuwe wetenschappelijke belangstelling die ontstond.
5.2 De Europese expansie
Het begin van de Europese overzeese expansie
1415 -> Portugal veroverde de Marokkaanse havenstad Ceuta. Vanuit Ceuta hadden islamitische
strijders 700 jaar eerder Spanje en Portugal grotendeels veroverd, maar sinds de 11 e eeuw hadden de
christenen bijna alles weer heroverd. Door de inname van Ceuta werd de reconquista buiten Europa
voortgezet. Het was het begin van een lange reeks activiteiten van Europeanen buiten Europa ->
wordt Europese expansie genoemd. Portugezen trokken met hun schepen langs de Afrikaanse
westkust naar het zuiden. Hiervoor hadden Spaanse zeelieden al de Canarische eilanden bereikt.
Beiden hadden ze 2 doelen: goud en grondgebied (voor zichzelf en christendom). Het verlangen naar
goud kwam door het goud dat via de Sahara naar Marokka werd gebracht en ze wilden weten waar
het vandaan kwam. Omdat ‘de zandzee’ voor hen onbegaanbaar was, zochten ze een route langs de
kust. Portugal probeerde de Canarische eilanden te veroveren, maar ze bleven Spaans. Wel kwamen
de Portugezen met hun ontdekkingsreizen verder naar het zuiden. Zo ontdekte ze bijv. de
onbewoonde Azoren en Madeira-eilanden. Via deze eilanden konden ze weer vanuit het zuiden
makkelijker naar huis. Rond 1450 passeerden de Portugezen Kaap Bojador, waar de zee woest was.
Om naar het zuiden te komen, moesten ze de oceaan op en dat deden de Portugezen. Ze voerden
om West-Afrika heen en vonden de herkomst van het goud in Ghana en andere landen aan de
Goudkust.
De Portugezen gingen daarna op zoek naar de route naar Indië (Zuid- en Oost-Azië). Vanuit Indie
kwam via Arabische tussenhandelaren al eeuwen kostbare koopwaar naar Europa. De Portugezen
hoopten op enorme winsten als ze dit zelf konden halen en hiervoor moesten ze om Afrika heen
varen. Vanwege de stromingen en winden moesten ze eerst ver naar het Westen varen, dicht bij
Brazilië. In 1488 vonden ze bij Zuid-Afrika de grens tussen de Atlantische en Indische oceaan (Kaap de
Goede Hoop). 1492 -> Spanjaarden waren de Portugezen te vlug af. De ontdekkingsreiziger Columbus
was vanaf de Canarische eilanden naar het westen gevaren en had in 5 weken land bereikt. Hij
gebruikte hier het boek van Marco Polo voor. Het eiland waar hij aan land ging leek niet op de
beschrijvingen van Marco Polo -> er woonden naakte mensen en de natuur was heel anders. Toch
geloofde Columbus dat hij de westelijke route naar Indië had ontdekt, noemde de bewoners
indianen en het Caribisch gebied en de landen eromheen West-Indië of de West. Azië werd Oost-
Indië of de Oost. Columbus voer nog 3 keer naar Amerika en tot zijn dood hield hij vol dat het Indië
was. Vespucci meende dat het een nieuw continent (de Nieuwe Wereld) was en hij verkende in
Portugese dienst de kust van Brazilië. Intussen hadden de Portugezen de zeeweg naar Indië wel
ontdekt en in 1498 voer Vasco da Gama langs Kaap de Goede Hoop naar India. Van daaruit
arriveerden de Portugezen in 1510 in Indonesië waarna ze ook China en Japan bereikten. 1522 ->
Spanjaarden bereikten via andere route Indië ook. Ontdekkingsvloot voer om Zuid-Amerika heen en
bereikte Oost-Azië via de Stille Oceaan -> rondreis aarde.
Armanda’s -> oorlogsvloten die bijv. door Portugal waarmee ze Arabische handelsschepen
verjaagden en havensteden beschoten. De Portugezen wilden geen grote gebieden veroveren. In
plaats daarvan namen ze langs de Afrikaanse en Aziatische kusten kleine gebieden in bezit en
bouwden er factorijen (handelsposten). Rond 1550 had Portugal zo’n 50 factorijen. De Portugese
hoofdkwartier in Azië werd de in 1510 veroverde stad Goa in West-India. De stad werd gekoloniseerd
door o.a. Portugese priesters die er het christendom verspreidden. 1570 -> Spanje veroverde de
Filipijnen (vernoemd naar Filips II). Ook hier was handel het belangrijkste doel, maar ook probeerden
ze de inheemse bevolking tot het christendom te bekeren.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper noahverboom. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,89. Je zit daarna nergens aan vast.
