ONDERWIJSGROEPEN:
ONRECHTMATIGE DAAD
EN SCHADEVERGOEDING
Incluis samenvatting literatuur, jurisprudentie en oefententamen(s)
,Inhoudsopgave
Bijeenkomst I. Hoofdlijnen van het aansprakelijkheidsrecht ............................... 2
Bijeenkomst II. Gevaarzetting............................................................................. 30
Bijeenkomst III. Werkgeversaansprakelijkheid ex art. 7:658 BW ..................... 77
Bijeenkomst IV. Capita schadevergoedingsrecht. ............................................ 136
Bijeenkomst V. Beperkte kring der gerechtigden ............................................. 185
Bijeenkomst VI. Invloed van verzekeringen en regres ..................................... 234
Bijeenkomst VII. Verjaring ............................................................................... 286
Oefententamen I ......................................................................................................
Oefententamen II .....................................................................................................
Oefententamen III....................................................................................................
LexRosa 2023 - Verspreiden niet toegestaan.
1
,Bijeenkomst 1:
Hoofdlijnen van het aansprakelijkheidsrecht
Jurisprudentie
o HR 08-10-2010, NJ 2011/465 (Hangmat)
o HR 29-01-2016, NJ 2016/173 (Imagine)
o HR 17-12-2010, NJ 2012/155 (Wilnis) (AAe 2011, p. 208-2013)
o HR 31-03-2006, NJ 2011/250 (Nefalit/Karamus) (AAe 2006, p. 736-741)
Verplichte literatuur
- Asser/Sieburgh 6-IV, nrs. 18-34;
- T. Hartlief, Ieder draagt zijn eigen schade, Kluwer, Deventer 1997, p. 5-31;
- T. Hartlief c.s., Verbintenissen uit de wet en Schadevergoeding, hoofdstuk 1 (S.D. Lindenbergh).
- T. Hartlief, ‘Leven in een claimcultuur: wie is er bang voor Amerikaanse toestanden?’, NJB 2005, p.
830-834.
LexRosa 2023 - Verspreiden niet toegestaan.
2
,Taak 1. ‘Ieder draagt zijn eigen schade’
Het is donderdag 12 maart, elf uur des avonds. Zojuist heeft het Limburgs Symfonie Orkest (LSO) in
‘De Oranjerie’ te Roermond de generale repetitie gehouden voor een aankomend concert. De meeste
musici zijn al op weg naar huis in een drietal door het LSO gehuurde touringcars. Aan solocellist
Simon, trompettist Tom en reserve cellist Ronald heeft het LSO één van de haar toebehorende
minibusjes ter beschikking gesteld. Ze blijven met zijn drieën in Roermond om nog even een biertje te
drinken op de geslaagde repetitie. Ronald, de reserve cellist, is er normaal niet bij als Simon en Tom
nog wat drinken na de repetitie. Hij staat als enige niet in vaste dienst van het LSO, het orkest heeft
hem maar af en toe nodig voor een uitvoering. Hij leeft verder van een sociale uitkering.
Het is een aantal uren en een twaalftal biertjes later, als het drietal, redelijk beschonken, besluit om
zich huiswaarts te begeven. Tijdens het afrekenen aan de bar roepen Simon en Tom hun reserveman
Ronald plagend toe: “Jij rijdt!”. Ronald is gevoelig voor het argument dat Simon en Tom als
tegenprestatie samen zijn consumpties zullen betalen en gaat akkoord.
Eenmaal met het LSO busje op de autosnelweg blijkt het zicht slechter dan verwacht. Het regent en
het is een beetje mistig. Dat mag de pret niet drukken, Ronald blijkt een goede verteller van sterke
verhalen en de drie hebben de grootste lol. Na het nemen van de laatste afslag naar Maastricht echter,
raakt de auto ineens in een slip en komt met een harde klap tegen de vangrail tot stilstand. Hoe dat
precies heeft kunnen gebeuren is niemand achteraf duidelijk. Uit het proces-verbaal blijkt dat Ronald
weliswaar ‘teveel op had’, maar niet of hij te hard of roekeloos heeft gereden. De gevolgen zijn
ernstig. Solocellist Simon en trompettist Tom worden met spoed afgevoerd naar het ziekenhuis.
Beiden zijn er niet best aan toe; ziekenhuisopname blijkt dan ook noodzakelijk. Het busje van het LSO
is ‘total loss’ en wordt door de politie weggesleept. En ook Simon’s cello ligt in duigen…
LexRosa 2023 - Verspreiden niet toegestaan.
3
,Beantwoording: Het aansprakelijkheidsrecht stelt dat ieder in beginsel zijn of haar eigen schade
moet dragen tenzij iemand anders verantwoordelijk kan worden gehouden voor die schade. Uit
desbetreffende casus rijst de vraag of Ronald aansprakelijk is voor de schade als gevolg van het
ongeluk. In casu is er geen sprake van een verkeersongeval waardoor schade is toegebracht aan een
ander motorrijtuig vervoerde personen of zaken. Art. 185 WVW wordt derhalve niet behandeld.
Aangezien er in casu geen sprake is van een contractuele relatie, vindt aansprakelijkheid een
buitencontractuele/wettelijke grondslag. Voor aansprakelijkheid krachtens onrechtmatige daad in
art. 6:162 BW moet aan de volgende voorwaarden worden getoetst:
1. Onrechtmatige gedraging
Aansprakelijkheid krachtens onrechtmatige daad in art. 6:162 BW vereist een onrechtmatige
gedraging. De volgende gedragingen worden in het tweede lid van art. 6:162 BW aangemerkt als een
onrechtmatige daad:
a) inbreuk op een recht;
b) doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht;
c) hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt.
Ronald was ten tijde van het ongeluk onder invloed van alcohol. Het rijden onder invloed van alcohol
is strafbaar gesteld in art. 8 WVW. De gedraging van Ronald kan derhalve worden aangemerkt als
een gedraging in strijd met een wettelijke plicht en vormt in casu een onrechtmatige gedraging.
De onrechtmatige gedraging kan worden gerechtvaardigd indien de veroorzaker van de schade een
beroep kan doen op een rechtvaardigingsgrond. De rechtvaardigingsgronden voor onrechtmatige
gedragingen staan gelijk aan het strafrecht en zijn als volgt (art. 40-42 Sr):
a) overmacht (als noodtoestand);
b) noodweer;
c) uitvoering van een wettelijke voorschrift;
d) bevoegd gegeven ambtelijk bevel.
Ronald leeft van een sociale uitkering. Ronald leeft van weinig geld en was derhalve gevoelig voor het
argument van Simon en Tom dat zij alle consumpties van Ronald zouden betalen als hij hen naar huis
zou rijden. Onder dwang staan of gevoelig zijn voor een argument constitueert geen
rechtvaardigingsgrond. Dit vormt derhalve onvoldoende reden om de onrechtmatige gedraging te
rechtvaardigen. In casu is sprake van een onrechtmatige gedraging.
2. Toerekenbaarheid
Aansprakelijkheid krachtens onrechtmatige daad in art. 6:162 BW vereist dat de onrechtmatige
gedraging kan worden toegerekend aan de dader. Er is sprake van toerekening indien de onrechtmatige
gedraging te verwijten is aan:
a) zijn schuld;
b) een oorzaak welke krachtens de wet voor zijn rekening komt;
c) in de verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt.
Schuld in het kader van toerekenbaarheid betekent verwijtbaar handelen. Hiervoor volstaat de lichtste
vorm van schuld. Art. 8 WVW stelt dat het verboden is om een voertuig te besturen, ‘terwijl hij
verkeert onder zodanige invloed van een stof waarvan hij weet of redelijkerwijs had moeten weten dat
het gebruik daarvan de rijvaardigheid kan verminderen, dat hij niet tot behoorlijk besturen in staat
moet worden geacht.’ Het is een feit van algemene bekendheid dat het rijden onder invloed van
alcohol de reactiesnelheid vermindert. Voordat de mannen de kroeg in gingen om zichzelf te
bezatten, wisten de mannen dat een van de drie uiteindelijk later op die avond naar huis moest rijden
LexRosa 2023 - Verspreiden niet toegestaan.
4
,en dat mogelijk onder invloed van alcohol. Voorts impliceren de feiten van de casus niet dat Ronald,
op het moment dat hij akkoord gaat met de deal, heeft nagedacht over de gevolgen van het rijden
onder invloed van alcohol, terwijl hij dat redelijkerwijs had moeten weten. Het rijden onder invloed
van alcohol kan Ronald derhalve worden toegerekend krachtens schuld in art. 6:162 lid 3 BW.
3. Schade
Voor een schadevergoeding krachtens onrechtmatige daad in art. 6:162 BW dient er sprake te zijn
van schade. Schade is geregeld in art. 6:95 BW en bestaat in vermogensschade en ander nadeel.
Vermogensschade omvat zowel geleden verlies als gederfde winst in art. 6:96 BW. Ander nadeel
verwijst vooral naar immateriële schade. De vermogensschade die in aanmerking voor
schadevergoeding komt is als volgt: kosten voor de ziekenhuisopname van Simon en Tom, het busje
van het LSO; Simon’s cello; de kosten voor het slepen van het busje van het LSO ter voorkoming of
beperking van (meer) schade; en de kosten ter vaststelling van de schade. Maar ook de schade aan
de vangrail komt in aanmerking voor een schadevergoeding. Indien het ongeluk leidt tot lichamelijk
letsel bij Simon en Tom, dan komen beiden in beginsel in aanmerking voor schadevergoeding
ingevolge ander nadeel in art. 6:106 BW. Dit is in aanvulling op de vermogensschade.
4. Relativiteit
Voor een recht op schadevergoeding dient de geschonden norm te zijn geschreven ter bescherming
van het geschonden belang. Het relativiteitsbeginsel is vastgesteld in art. 6:163 BW. Art. 8 WVW
verbiedt het rijden onder invloed van alcohol en is geschreven ter bescherming van de
verkeersveiligheid. Als Ronald niet had gereden onder invloed van alcohol dan had hij mogelijk een
normale reactiesnelheid gehad en had hij mogelijk geen ongeluk veroorzaakt. De geschonden norm
dient ter bescherming van iedereen die deelneemt aan het verkeer waaronder Simon en Tom. Er
is derhalve sprake van relativiteit en Simon en Tom hebben recht op schadevergoeding.
5. Eigen schuld
Aan alle vereisten is voldaan. Ronald is aansprakelijk op grond van onrechtmatige daad en heeft
derhalve een plicht tot schadevergoeding. Om de schadevergoedingsplicht te verminderen kan
Ronald beroep doen op eigen schuld van de benadeelde in art. 6:101 lid 1 BW. Dit wetsartikel
leest dat de schadevergoedingsplicht kan worden verminderd indien de ‘schade mede een gevolg is
van een omstandigheid die aan de benadeelde kan worden toegerekend.’ De toepassing van art. 6:101
lid 1 BW schrijft een (i.) causale verdeling voor, (ii.) het laatste zinsdeel van lid 1 ziet op de
billijkheidscorrectie. De causale verdeling is gericht op de objectieve weging van gevaarzettende
gedragingen.
Het feit dat Simon en Tom bij Ronald in de auto stappen terwijl zij wisten dat Ronald onder
invloed van alcohol wordt aangemerkt als een zelfstandige fout. In Geerts/Ten Dam heeft deze
omstandigheid voor 25% tot de schade bijgedragen. Bovendien is het ingevolge art. 8 lid 6 WVW
‘verboden een motorrijtuig als bestuurder te doen laten besturen door een persoon waarvan men weet
of redelijkerwijs moest weten’ dat hij onder invloed van alcohol was.1 Deze omstandigheid kan het
percentage van eigen schuld tot de schade verhogen.
De billijkheidscorrectie is gericht op de mate van verwijtbaarheid van het gevaarzettende
gedrag. Bij de billijkheidscorrectie kunnen de volgende omstandigheden in de casus bepalend zijn:
Ronald leeft van een sociale uitkering; Simon en Tom voor de drankjes van Ronald hebben betaald om
1Volledige tekst art. 8 lid 6 WVW:
Het is verboden een motorrijtuig als bestuurder te doen besturen door een persoon waarvan men weet of redelijkerwijs moet
weten dat deze verkeert in een toestand als in het eerste, tweede, derde of vijfde lid is omschreven.
LexRosa 2023 - Verspreiden niet toegestaan.
5
, Ronald aan te zetten tot het rijden onder invloed van alcohol; de ernst en blijvendheid van het letsel;
de verzekeringsdekking van het drietal; etc.
Kortom, Ronald is aansprakelijk op grond van onrechtmatige daad en heeft derhalve een plicht
tot schadevergoeding. Ronald kan een beroep doen op eigen schuld in art. 6:101 BW. Eigen
schuld wordt vastgesteld aan de hand van (i.) de causale verdeling en (ii.) de eventuele
billijkheidscorrectie en is afhankelijk van de omstandigheden van het geval.
Overige vragen uit casus
- Sprake van werkgeversaansprakelijkheid?
- Wie is aansprakelijk voor de schade aan het busje?
- Wie is aansprakelijk voor de schade aan Simon’s cello?
- Het feit dat Ronald niet in vaste dienst is bij het LSO van belang in de aansprakelijk?
- Verschil in aansprakelijkheid bij alcohol en hard of roekeloos rijden?
Zijn er andere vergoedingssystemen dan het aansprakelijkheidsrecht, en welke?
1e vergoedingssysteem
Privaatvergoedingssysteem: aansprakelijkheidsrecht, wettelijke aansprakelijkheidsverzekeringen
(AVP: aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren/AVB: aansprakelijkheidsverzekering voor
bedrijven) o.a. WAM-verzekering. Thirdparty insurance: aangesloten door partij om aansprakelijk
jegens derden te dekken (WAM, AVP, AVB)
Beroep op aansprakelijkheidsrecht wanneer geen vergoeding mogelijk bij andere twee systemen.
Welke schade wordt door het aansprakelijkheidsrecht vergoed? Vermogensschade en ander
nadeel (smartengeld) art. 6:95 BW. Vermogensschade art. 6:96 BW. Ander nadeel art. 6:106 BW.
Voor alle wettelijke grondslagen in het privaatrecht wettelijke verplichting tot schadevergoeding art.
6:95 BW.
Doctrinaire onderscheid in schade: personenschade, zaaksschade en zuivere vermogensschade.
Personenschade betreft letsel en overlijdensschade in vermogensschade en immateriële schade bijv.
begrafeniskosten, gederfd levensgenot, burn-out klachten. Zaaksschade betreft vernietiging of schade
in vermogensschade en immateriële schade. Zuivere vermogensschade niet terug te voeren naar
personen- en zaaksschade betreft onder meer schade door verkeerde advies.
Top van het inkomen = inkomen wat je niet krijgt vergoed bij schade
2e vergoedinsgssysteem
Private verzekeringen: firstparty insurance o.a. ziektekostenverzekering, reisverzekering. Door
verzekerde afgesloten voor het afdekken van risico wat iedereen in de maatschappij loopt op eigen
schade. Verzekering dekt meestal niet 100%. Oorzaak van schade en eigen schuld is meestal niet
relevant.
3e vergoedingssysteem
Sociale vergoedingssystemen: Laagdrempelig systeem, schade uitgekeerd ongeacht oorzaak of eigen
schuld. Vergoeding is in omvang en tijd beperkt. Wet op arbeidsongeschiktheid.
Eigenaar van busje heeft WAM-verzekering. Art. 3 WAM dekt ook aansprakelijkheid van bestuurder,
onder omstandigheden staat WAM wel regres door de verzekering open.
Grondslag aansprakelijkheid: Onrechtmatige daad (art. 6:162 BW Ronald),
werkgeversaansprakelijkheid (art. 6:170 BW functioneel verband), schuldaansprakelijkheid van
LexRosa 2023 - Verspreiden niet toegestaan.
6
