HOORCOLLEGES:
ONRECHTMATIGE DAAD
EN SCHADEVERGOEDING
,Inhoudsopgave
Hoorcollege I. Aansprakelijkheidsrecht anno 2022: wat is de status quo? .......... 3
Hoorcollege II. Ongevallenrecht......................................................................... 18
Hoorcollege III. Werkgeversaansprakelijkheid I ................................................ 37
Hoorcollege IV. Werkgeversaansprakelijkheid I. .............................................. 47
Hoorcollege V. Beperkte kring der gerechtigden ............................................... 61
Hoorcollege VI. Proportionele aansprakelijkheid .............................................. 78
LexRosa 2023 - Verspreiden niet toegestaan.
2
, Hoorcollege 1: Aansprakelijkheidsrecht anno 2022:
wat is de status quo? (Inleiding en overzicht)
Wat maakt het Nederlandse aansprakelijkheidsrecht bijzonder? Wat komt er ook de komende weken
voorbij? Zo krijg je een inzicht in de onderwerpen die behandeld gaan worden.
We gaan terug naar 9 april 2011. Schietpartij in het winkelcentrum ‘De Ridderhof’. Wie komen er in
beeld? Op wie richten zij zich met hun pijlen? De dader, Tristan van der V? Maar deze is overleden.
De ouders? Je kunt kijken naar de aansprakelijkheidsverzekering. Zijn ouders worden ook in beeld
gebracht. U, ouders, hebt onrechtmatig gehandeld. Wat verwijt je de ouders? Ze hadden bijvoorbeeld
een melding moeten doen bij de autoriteit. Die vorderingen worden afgewezen, omdat de ouders geen
zicht hadden op het gedrag van hun zoon. Wie komt er wel in beeld? In 2005 had hij een eerdere
aanvraag gedaan en kwam in beeld dat er meerdere incidenten waren. In 2006 was hij opgenomen,
omdat hij suïcidaal was. Dit werd bij de tweede aanvraag niet betrokken door de politieregio Hollands
Midden, dus politie aansprakelijk.
Deze claim is typisch van deze tijd. ‘Ieder draagt zijn eigen schade, tenzij.’ Dat adagium is aan
vervaging onderhevig, namelijk door het adagium: ‘pech moet weg!’ We leven dan ook in een
claimcultuur: ‘een nieuwe eistijd’. Er wordt meer geclaimd en er is een groter succes van deze claims.
Het bijzondere van aansprakelijkheidsrecht is dat het allemaal te vinden is in ons BW (1992). We
hebben nog één specifieke aansprakelijkheidsregel buiten het BW: art. 185 Wegenverkeerswet
(WVW). Art. 7:658 BW voor arbeidsongevallen en beroepsziekten. Het tweede belangrijke element
is: uitdijen. Het aansprakelijkheidsrecht heeft het kenmerk om uit te dijen. Daarnaast is er de
ontwikkeling dat we met gemengde gevoelens kijken naar de aard wat er gebeurt. We zien voordelen,
maar ook nadelen om een claimcultuur in te voeren.
Er zijn meer redenen om de aansprakelijkheid te stellen: meer aansprakelijkheidsgronden, namelijk
art. 6:169 BW, 6:170 BW, 6:171 BW, 6:173 BW, 6:174 BW en 6:185 BW. Wat we ook zien is dat de
rechtspraak zich heeft ontwikkeld. Er is veel gebeurd in de rechtspraak. We hebben meer
regresrechten: art. 6:107a BW. Er is ook een uitbreiding op het vlak van schadeposten: art. 6:97 BW
(abstracte begroting), Johanna Kruidhof, Rijnstate/Reuvers. De ruimte voor
aansprakelijkheidsverweren is ingeperkt. Er is minder ruimte voor een succesvol beroep op verjaring:
art. 3:310 lid 5 (personenschade) en art. 6:2 lid 2 BW.
Wat daarbij komt kijken is een hoofdrol van de HR. De HR heeft de overmachtverweren (art. 6:101
BW) afgeschaft voor kinderen jonger dan 14 jaar (introductie 100%-regel t.b.v. kinderen jonger dan
14 jaar). Voor de oudere slachtoffers heeft de HR niet deze stap gezet. Overmacht(sverweer) bestaat
nog steeds. De tweede aansprakelijkheidsregel: de 50%-regel ten behoeve van oudere slachtoffers.
De DES-dochters. Iedereen kon het product op de markt brengen. Als je iemand wilt aanspraken, dan
moet je het causaal verband aantonen. Geen van de DES-dochters kon aantonen dat het dié producent
was geweest die de kanker heeft veroorzaakt. De HR haalde er een bepaling bij: art. 6:99 BW
(alternatieve causaliteit). Alle producenten zijn in theorie volledig aansprakelijk jegens alle
slachtoffers. Ze zijn volledig aansprakelijk voor de markt.
Waar bevindt zich het centrum van de rechtsontwikkeling? Dat is de HR. De HR zet de toon. Hij
wordt gefaciliteerd door de wetgever en politiek. Sinds 1 juli 2012 kunnen feitenrechters vragen die
van belang zijn stellen aan de HR (prejudiciële vraag).
LexRosa 2023 - Verspreiden niet toegestaan.
3
, Wat we ondervinden is dat de rechtsontwikkeling in gang wordt gezet door sprekende gebeurtenissen.
Het Hangmat-arrest bijvoorbeeld. Vrouw ligt te zonnen in de hangmat. De pilaar breekt af en valt op
haar gezicht. Ze wordt volledig afhankelijk van de zorg van derden. Is dit volgens de klassieke leer:
‘ieder draagt zijn eigen schade.’ Of is er een andere mogelijkheid? De man wordt aangesproken
wegens een gebrekkige opstal als medebezitter. Is art. 6:174 BW bedoeld voor derden? Of toch niet?
De HR geeft antwoord. Je kijkt eerst naar de wet. Er is geen beperking in de wet voor derden. De HR
stelt de vraag wat is de meest redelijke reikwijdte? De HR oordeelt uiteindelijk dat medebezitters
elkaar kunnen aanspreken voor de helft. De eerste factor was de ernst van het letsel. Een andere factor
is de aansprakelijkheidsverzekering die aanwezig was. Vervolgvragen dienen zich aan. Hoe zit het
met een hond die iemand bijt? Is er misschien een partner die je kunt aanspreken?
De zaak Imagine. Het paard slaat op hol en loopt de vrouw omver. Wat te doen? Man en vrouw delen
de manage. De man wordt geprobeerd om aan te spreken. De rechter stelt prejudiciële vragen. Geldt
hetzelfde voor medebezitters van dieren (cf. Hangmat-arrest)? Het is een open vraag, want de wet
geeft geen antwoord. Omdat het een open vraag is, kan er een ander antwoord zijn dan in Hangmat;
dat was er ook. Er zijn risico’s die inherent zijn aan dieren. Anders dan bij art. 6:174 BW (opstal), kun
je jezelf verzekeren. Derhalve oordeelt de HR dat medebezitters van dieren elkander niet kunnen
aanspreken; medebedrijfsmatige eigenaren evenmin. In het Hangmat-arrest ging het voornamelijk om
het vergoedingsbelang van de benadeelde.
Bayar/Wijnen. Bayar trekt een stuk folie recht tijdens het productieproces. Hij verliest drie vingers.
De baas is aansprakelijk. Er is een vergaande aansprakelijkheid.
De HR kijkt niet alleen naar art. 7:658 BW (zorgplicht veilige werkomgeving). Naast art. 7:658 BW
wordt gekeken naar art. 7:611 BW (goed werkgeverschap).
Wim Kok kwam met een brief (‘Claimcultuur brief’) aan de Tweede Kamer waarin hij zijn zorgen
uitte over een claimcultuur. Den Haag ziet ook de positieve aspecten. Het is dus heel goed dat mensen
gebruikmaken van de claims die er zijn.
Skeeler-arrest. Vrouw neemt een Skeelercursus. Bescherming wordt aangereikt. Zij valt met haar
hoofd op de grond en overlijdt in het ziekenhuis. Ze laat een man en vier kinderen achter. Wie
spreken de nabestaanden aan? Er werd geen helm gedragen. De overledene wilde dat niet dragen. De
helm werd blijkbaar niet belangrijk gevonden door de organisatie. Waar gaat het de nabestaanden
om? Natuurlijk schadevergoeding. We willen nog meer. Mensen claimen ook om andere redenen,
bijvoorbeeld om de waarheid boven tafel te krijgen, genoegdoening en erkenning, waarheid,
verantwoordelijkheid en verbetering voor de toekomst. Er schuilt meer achter het claimen van geld.
Neen, je wilt iemand verantwoordelijk houden. De aansprakelijkheidsverzekeraar zal de zaak en de
uitkomst daarvan ook verspreiden aan anderen (skeeler)organisaties.
Je moet het niet hebben over vergoeding achteraf, maar je moet voorkómen. Inzetten op het
voorkomen van schadeclaims. Waar het omgaat is dat je gedwongen kan worden door de rechter om
het te doen, indien niet vrijwillig. Wie moeten zich aangesproken voelen: de advocatuur en
rechterlijke macht.
Wat we moeten voorkomen is dat er veel meer wordt geclaimd: ‘Amerikaanse toestanden’. We zijn
bang dat mensen zich op een verkeerde manier laten leiden door aansprakelijkheid. Kok benoemde
dat dan de sociale cohesie in de samenleving wegvalt. Kok benoemde dat we moeten gaan naar een
LexRosa 2023 - Verspreiden niet toegestaan.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LexRosa. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.