Staatsrecht – Beginselen van het Nederlands staatsrecht H8
Inleiding:
Theoretische schepping machtenscheiding bijv. Amerika; volgens de letter van
de Grondwet heeft het congres uitsluitend wetgevende, president uitsluitend
uitvoerende macht
Europa absolute alleenheerschappij democratisch systeem checks & balances
Absolute koningschap in Engeland:
16e en 17e eeuw absoluut koningschap als normale staatsvorm in Europa
1581 afzwering van de Spaanse koning in de Nederlanden, eerste demonstratie
van idee dat de koninklijke macht beperkingen moest hebben
Koloniën welvaart koopmannen ontevredenheid over staatsbestel
Koninklijke macht is uiteindelijk overal wel beperkt, Engeland vaak als voorbeeld voor
parlementair stelsel
1765 William Blackstone, grote commentaar over het Engelse recht, onderscheidt
2 fasen binnen de verandering van de machtsverhoudingen:
o Fase 1 koninklijke absolute macht teruggedrongen tot door het recht
erkende bevoegdheden
o Fase 2 groei van de verantwoordelijkheid van het parlement en de komst
van een constitutionele monarchie
Engeland was een voorbeeld voor het Nederlandse staatsbestel
Ontwikkeling in Nederland:
Republiek is na Franse tijd niet teruggekomen
1814 herstel onafhankelijkheid
1815 nieuwe Grondwet vanwege vereniging noordelijke Nederlanden met
zuidelijke Nederlanden
o Koning alle macht die niet uitdrukkelijk aan parlement was toegekend
o Parlement wilde reëele invloed op staatsbestuur
Vanaf 1840 ministers verantwoordelijk stellen voor de gang van zaken
Strafrechtelijke ministeriële verantwoordelijkheid:
1840 Grondwetsherziening:
o Eis van medeondertekening van kb’s door een minister (!)
o Strafrechtelijke ministeriële verantwoordelijkheid ministers
strafrechtelijk verantwoordelijk gesteld voor alle daden waaraan zij hadden
meegewerkt en waardoor de wetten geschonden waren
Vervolging neergelegd in Wet ministeriële verantwoordelijkheid en
ambtsdelicten leden Staten-Generaal, ministers en
staatssecretarissen
Maar: beperkte invloed, want beleidsrichtingen zijn niet per se
strafbare feiten maar kunnen wel onwenselijk zijn ministers volledig
verantwoordelijk stellen
Politieke ministeriële verantwoordelijkheid en het parlementaire stelsel:
1848 Grondwetswijziging n.a.v. revolutie in Frankrijk
o Politieke ministeriële verantwoordelijkheid ingevoerd
Ministeriële verantwoordingsplicht parlementair stelsel
, o Wanneer een minister blijkt geen vertrouwen van de volksvertegenwoordiging
te hebben, dient hij ontslag aan te bieden
o Resultaat van strijd tussen conservatief kabinet-Van Zuylen van Nijevelt-
Heemskerk en de liberale Tweede Kamer (Tweede Kamer won)
Koning en ministers:
De koning is onschendbaar, de ministers zijn verantwoordelijk (art. 42 Gw)
Onschendbaarheid niet onderworpen aan enig ander staatsorgaan en niet
strafrechtelijk te vervolgen
Geen verantwoordingsplicht van de ministers aan de koning
KB’s koning zet handtekening onder door minister gedane voorstel
Het geheim van het Noordeinde / van het Huis ten Bosch / van Soestijk
Interne verhoudingen tussen koning en ministers zijn geheim
Regering en Staten-Generaal:
Thorbecke wilde koning laten beslissen in geval van een geschil tussen ministers en
parlement
Dualisme regering en Staten-Generaal hebben een eigen verantwoordelijkheid en
de een is niet gesteld boven de ander
o Samenwerking geboden
o Ieder een eigen functie en verantwoordelijkheid
o Wil parlement > wil regering
o Beleid en wetgeving in “gemeen overleg”
Parlementair kabinet kabinet waarbij de coalitiefractie in de Tweede Kamer nauw
bij de formatie betrokken zijn en waarbij de hoofdlijnen van het beleid worden
vastgelegd in een regeerakkoord
Parlementair meerderheidskabinet fracties die het regeerakkoord zijn
overeengekomen maken samen een meerderheid in de Tweede Kamer uit
o Kabinet en regeringsgezinde fracties treden vaak solidair op
o Maar: soms kabinetscrisis
Partijpolitieke samenwerking in de regeringscoalitie verbroken
Ministers kunnen zich binnen het kabinet niet vinden in besluiten OF
regeringsgezinde fractie trekt zich terug uit regeringscoalitie
Rutte I: Parlementair minderheidskabinet
Rutte II: Parlementair meerderheidskabinet (niet in Eerste Kamer)
Rutte III: Parlementair meerderheidskabinet (in beide kamers, uiteindelijk verloren)
Gedoogakkoord steun van een of meer andere fracties inzake een aantal
onderwerpen tijdens de kabinetsformatie vastgelegd omdat er geen meerderheid is
Bij minderheidskabinet moet regering meer rekening houden met oppositie
Extraparlementair kabinet men is niet voor of tegen een kabinet en er is geen
regeerakkoord tot stand gekomen, binding tussen kabinet en parlementaire
meerderheid is zwak / afwezig
Kabinetsformatie:
Voor 2012 koning bemoeit zich met formatie:
o Benoemt (in)formateur
o Nodigt voorzitters EK en TK uit
o Nodig alle fractievoorzitters uit voor advies over samenstelling kabinet
Vanaf 2012 Tweede Kamer benoemt (in)formateur(s)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rbrouwer12. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.