Hoofdstuk 5 - Veranderend mens en wereldbeeld
De renaissance
★ Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een
nieuwe wetenschappelijke belangstelling
★ De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid
Beeld: Voor de Renaissance: Tijdens/na de Renaissance:
Mensbeeld Relatie met God het Mens zet zich centraal,
belangrijkste. ideaal mensbeeld is uomo
universale (volledig
ontplooid)
Wereldbeeld Aarde als centrum Zon als centrum
Humanisme: belangstelling voor antieke literatuur, poëzie en geschiedenis. Er ontstond een
mentaliteitsverandering.
Op welk gebied? Voor de Renaissance Tijdens/na de Renaissance
Literatuur Vooral geestelijkheid schrijft Leken (niet-geestelijken)
literatuur. schrijven ook literatuur.
Kunst Ambachtslieden maken Echte leven weerspiegelen:
godsdienstige kunst. emoties, natuurlijke kleuren,
licht, perspectief, anatomie.
Politiek Politiek is goddelijk plan, Vorst regeert in belang van
vorst mag regeren omdat gemeenschap.
god dat wil.
Machiavellisme: het doel dat alle middelen heiligt. Slachtoffers moeten vallen om hoger doel
te bereiken. Er was geen scherpe breuk tussen de middeleeuwen en de renaissance, enkele
voorlopers begonnen en werd later overgenomen door andere schilders. Vaak leefde men
met een combinatie beide gedachten.
De renaissance begint in Florence (Italië), waar nog vele restanten van de oudheid stonden
en voelden zich daarmee verbonden. Rijke families gaven kunstenaars de opdracht om ook
iets met de oudheid te doen. Door de uitvinding van de drukpers rond 1450 kon de
renaissance zich snel verspreiden. Er werd kritisch naar de oude literatuur gekeken.
Erasmus → vertaalde nieuwe testament en vergeleek deze met de oude (week af!).
De Europeanen ontdekken de wereld
★ Het begin van de Europese overzeese expansie.
Handelsroutes waren minder toegankelijk → instorten Mongoolse rijk, pestepidemie, handel
belastingen Ottomaanse rijk. Dus: nieuwe routes zoeken naar Indië.
Technische verbindingen → mogelijk om overzee te varen, kompas.
Christendom verspreiden → geestelijken gingen anderen bekeren.
, Het wereldbeeld
veranderde door deze
ontdekkingsreizen,
omdat de wereld er
anders uitzag dan ze
dachten (groter). Er
kwamen conflicten om
wie recht had op welk
land, vooral tussen
Spanje en Portugal. In
1494 werd met het
verdrag van Tordesillas
ingestemd. Maar na de
ontdekking dat je een
rondje om de wereld
kon varen, moest er een nieuwe 2e lijn komen. In 1529 kwam er met en het verdrag vvan
Zaragoza een nieuwe lijn.
Gebied Gevolgen
Religieus Christendom verspreidde zich over de hele wereld.
Economisch Er ontstond een wereldhandel, Europeanen werden schatrijk.
Demografisch Hele indiaanse koninkrijken verdwenen door: geweld, misbruik en ziekten.
Slaven uit Afrika kwamen naar Amerika.
De reformatie
★ De protestantse Reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot
gevolg had
Luther had kritiek op de kerk.
● Aflaatbrieven, L: zonden worden alleen vergeven als Jezus daar oprecht om vroeg,
en de kerk verrijkt zichzelf hiermee.
● Heiligenverering, B: Je mag geen beelden maken en niemand anders aanbidden dan
god.
● Sacramenten: doop, vormsel, avondmaal, biecht, huwelijk, sacrament zieken, wijding
tot priester. L: alleen doop, avondmaal en biecht; deze hadden rechtstreeks te maken
met het vergeven van je zonden.
● Paus, L: eigent zich een gezag toe wat alleen god toebehoorde: het geven van
vergiffenis.
● Bijbel moet in volkstaal.