Paragraaf 9.1
-De wereldtentoonstelling in Parijs, 1900
Op 15 april 1900 werd in Parijs de wereldtentoonstelling geopend.
-Meer mensen
Rond 1900 groeide de wereldbevolking, vooral in West-Europese steden zoals Londen, Parijs
en Berlijn. Londen groeide bijvoorbeeld van 2,6 miljoen inwoners in 1850 naar 7,1 miljoen in
1911. De bevolkingsgroei werd mede mogelijk door verbeteringen in de bestrijding van
ziekten. Geleerden zoals Louis Pasteur ontdekten de bacteriën achter ziekten als de pest en
tyfus. Dit leidde tot betere hygiëne, zoals stromend water, riolering en steriele
operatietechnieken.
-Sneller transport
Aan het begin van de 20e eeuw konden mensen sneller grote afstanden overbruggen
dankzij nieuwe vervoermiddelen zoals de auto, metro, tram en later het vliegtuig.
Innovators zoals Daimler, Benz, Peugeot en Ford speelden een sleutelrol in de auto-
industrie. Investeringen in spoorwegen zorgden voor een toename van het aantal
kilometers rails. Ook het Panamakanaal (1903-1914) verkortte de zeereis rond Zuid-Amerika
drastisch van 14.800 naar 60 kilometer, wat veel tijd en brandstof bespaarde.
-nieuwe communicatiemiddelen
Aan het begin van de 20e eeuw zorgden nieuwe communicatiemiddelen zoals de radio,
bioscoop en telefoon voor een snelle verspreiding van cultuur, kennis en informatie. De
radio maakte het mogelijk om muziek thuis te beluisteren en grote groepen mensen te
bereiken, terwijl de bioscoop, geïntroduceerd door de Franse broers Pathé, bewegende
beelden toegankelijk maakte voor een breed publiek. Rond 1910 waren er in de VS al meer
dan één miljoen telefoonaansluitingen. Veel van deze innovaties werden getoond op de
wereldtentoonstelling in Parijs.
Deze ontwikkelingen leidden tot ingrijpende veranderingen in steden, die groter werden en
beter verbonden raakten. Het werd eenvoudiger om kennis te delen en over grote
afstanden te communiceren, wat resulteerde in een moderne, op massa's gerichte
samenleving.
-voordelen
Veel ontwikkelingen in de 20e-eeuwse massasamenleving waren al in de 19e eeuw
begonnen. Rond 1875 versnelde de technologische vooruitgang tijdens wat bekendstaat als
de tweede industriële revolutie. Deze periode kenmerkte zich door het gebruik van
,elektriciteit, staal in plaats van gietijzer, en verbrandingsmotoren op diesel of benzine in
plaats van stoommachines. Dit leidde tot nieuwe industrieën, zoals de chemische en
elektrotechnische industrie, en maakte productie sneller en goedkoper, mede dankzij de
introductie van de lopende band.
De nieuwe technieken hadden een grote invloed op het dagelijks leven in West-Europa en
de Verenigde Staten. Er kwamen praktische en interessante huishoudelijke producten, en
snellere vervoermiddelen maakten het voor steeds meer mensen mogelijk om buiten hun
eigen dorp of stad te reizen. Hoewel niet iedereen hiervan kon profiteren, ontdekte een
groeiend aantal mensen de wereld.
Nadelen
Hoewel de vooruitgang in wetenschap en techniek veel vertrouwen in de toekomst gaf, had
deze ook nadelen. Nieuwe communicatiemiddelen zoals de radio en de bioscoop werden
door politieke partijen en regeringen gebruikt voor propaganda. Via de radio konden
miljoenen mensen tegelijk worden beïnvloed, wat in de 20e eeuw zou leiden tot ophitsing,
misleiding en massa-propaganda.
De technologische ontwikkelingen in de industrie zorgden ook voor rivaliteit tussen landen
en de ontwikkeling van nieuwe wapens. Groot-Brittannië was rond 1900 het belangrijkste
land ter wereld, maar andere landen, zoals Duitsland onder keizer Wilhelm II, wilden niet
achterblijven. Duitsland zette zijn industrie op volle kracht in om Groot-Brittannië te
evenaren, waarbij ook de wapenindustrie een grote rol speelde.
Paragraaf 9.2
Wereldoorlog
De gebeurtenissen vonden plaats tijdens de Eerste Wereldoorlog, die in de zomer van 1914
uitbrak tussen de centralen (Duitsland en Oostenrijk-Hongarije) en de geallieerden
(Frankrijk, Groot-Brittannië en Rusland). Nederland bleef neutraal. Beide partijen
verwachtten een snelle oorlog, maar dit bleek onjuist. In plaats daarvan werd het een
uitputtende wereldoorlog, waarin soldaten ruim vier jaar lang vanuit loopgraven tegen
elkaar vochten.
, Nieuwe wapens
De Eerste Wereldoorlog kenmerkte zich door het gebruik van moderne wapens, ontwikkeld
door wetenschappers en geproduceerd aan de lopende band. Soldaten werden
geconfronteerd met onder andere gifgas en mitrailleurs, terwijl kanonnen achter de
loopgraven de verdedigende partij een groot voordeel gaven. Aanvallers moesten door een
regen van kogels en granaatscherven.
Nieuwe wapens zoals de tank en het vliegtuig werden geïntroduceerd om het slagveld te
veranderen. In september 1916 gebruikten de Britten als eerste de tank, een
gemotoriseerde bunker op rupsbanden. Ondanks hoge verwachtingen bleek de tank door
technische problemen nog geen doorslaand succes.
Oude tactiek
Ondanks de moderne wapens bleef de oorlogvoering tijdens de Eerste Wereldoorlog
traditioneel. De legerleiding van beide partijen bleef vasthouden aan voortdurende
aanvallen op vijandelijke loopgraven, een tactiek die in eerdere oorlogen succesvol was
gebleken. Ze beseften niet dat technologische ontwikkelingen de situatie drastisch hadden
veranderd. Soldaten hadden geen keuze en moesten de bevelen van hun meerderen
opvolgen, ondanks de zware verliezen die deze aanpak veroorzaakte.
Burgers massaal getroffen
De Eerste Wereldoorlog trof de burgerbevolking op ongekende schaal. Miljoenen
mannelijke burgers werden als soldaten naar de loopgraven gestuurd, waar ze voortdurend
risico liepen op dodelijke aanvallen en moesten leven onder verschrikkelijke
omstandigheden, zoals kou, honger en stank van gesneuvelden. Overlevenden kregen vaak
last van zenuwaandoeningen, zoals ‘shellshock’. In het Britse leger werd dit echter niet
serieus genomen en vaak gezien als lafheid of desertie, met zware straffen tot gevolg.
Ook gewone burgers werden direct geraakt door de oorlog. Dorpen en steden in de
frontlinie, zoals het Belgische Ieper, werden zwaar beschadigd. Elders droegen vrouwen bij
door massaal in de wapenindustrie te werken. Ondertussen werden de massamedia
gebruikt voor propaganda om de bevolking een positief beeld te geven van de eigen
soldaten en om de moraal hoog te houden, zelfs toen de economische gevolgen van de
oorlog steeds zwaarder voelbaar werden.
Oorlog op wereldschaal
De Eerste Wereldoorlog werd al vanaf het begin een wereldoorlog doordat miljoenen
soldaten ook uit Europese koloniën in Afrika en Azië kwamen. Vanaf 1917 versterkten de
