Complete samenvatting met per tijdvak alle kenmerkende aspecten uitgebreid uitgelegd met bijpassende jaartallen en voorbeelden. Ook staan alle VWO historische contexten in het document! Overigens kan dit document ook gebruikt worden voor algemene info en jaartallen voor de HAVO leerlingen.
Tijdvak 1: Prehistorie: Tijd van jagers en boeren (tot 3000 v.Chr.)
1. Levenswijze van jager-verzamelaars
2. Ontstaan van de landbouw
3. Ontstaat van de eerste steden
1) Levenswijze van jager-verzamelaars
Jager-verzamelaars leven in kleine groepen als nomaden en trekken rond voor voedsel.
Jagers waren constant bezig met het verbeteren van hun wapens, bijlen, speren en pijlen. Ze
hadden ook geen schrift, de informatie uit deze tijd komt uit opgegraven skeletten en
fossielen etc. Er is geen weet van gevoelens en gedrag. In Ötzi’s maag zijn vlees- en
graanproducten gevonden er is hierdoor dus een overgangsperiode geweest van jacht naar
landbouw.
2) Ontstaan van de landbouw
Nomadische leefwijze Sedentaire leefwijze (vestigen op 1 plek)
Het ontstaan van de landbouw en landbouwsamenleving verliep geleidelijk, de
veranderingen waren zo groot dat we spreken van een landbouwrevolutie.
De oorzaak: Het klimaat veranderde waardoor granen en peulvruchten goed konden
groeien. Hierdoor konden er gewassen uitgezaaid worden.
3) Ontstaat van de eerste steden
Dankzij de landbouw kunnen boeren zich vestigen op vaste woonplaatsen. Wanneer er
voedseloverschotten ontstaan kunnen de boeren zich gaan specialiseren in ambachten,
handel, bestuur en godsdienst. Dorpen ontwikkelen zich tot een stedelijke
landbouwsamenleving met stenen huizen en stadsmuren, elk dorp was autarkisch
(zelfvoorzienend). De sociale verschillen tussen mensen nemen toe. Dit noemen we
stadstaten. In de landbouw stedelijke samenleving werd het eerste schrift uitgevonden op
stenen.
Functie schrift:
1) Regels en wetten vastleggen.
2) Religieuze en historische verhalen opschrijven.
3) Boekhouding voorraden.
Geloof: Er werd in meerdere goden gelooft Polytheïsme
Ontwikkeling landbouw (vaste woonplaats) Voedseloverschotten en innovaties
Stedelijke gemeenschappen, specialisatie en handel Toename sociale verschillen en
geloof en wetgeving en bestuur Begin Oudheid!
,Tijdvak 2: Oudheid: Tijd van Grieken en Romeinen (3000 v.Chr.-500)
4. Griekse gedachten over politiek en wetenschap
5. Grieks-Romeinse cultuur
6. Groei van het Romeinse rijk en de verspreiding van de Grieks-Romeinse cultuur
7. Botsing van Germaanse en Romeinse cultuur
8. Oorsprong van het jodendom en het christendom
De Grieks-Romeinse cultuur heeft zich door de Romeinen over een groot deel van Europa
verspreid.
Kenmerken van deze cultuur:
- Ontwikkeling van wetenschappelijk denken
- Ideeën op het gebied van bestuur en rechtspraak
- Bouw-schilder en beeldhouwkunst
- Het ontstaan van de monotheïstische geloven; Jodendom en Christendom
4) Griekse gedachten over politiek en wetenschap
Oorzaak: In Griekeland verspreid de landbouw zich vanuit het Midden-Oosten naar Europa.
Gevolg: Er ontstaan diverse landbouwsamenlevingen die uitgroeien tot stedelijke gebieden,
in deze stadstaten (poleis) staan de filosofie en de wetenschap centraal en het burgerschap
en politiek.
5) Grieks-Romeinse cultuur
Gevolg: Cultuur komt tot bloei in elke stadstaat, met eigen wetten en regels, eigen leger en
eigen bestuur. Toch eenheid door 1 gemeenschappelijke taal, dezelfde munt, Olympische
spelen etc. Door kolonisatie groeiden de Romeinse handel, nijverheid en welvaart. Ze
wonnen de oorlogen van de Perzen waardoor er nog meer een eenheid ontstond. Hierna
begon de ‘klassieke periode’ Periode van bloei.
Er ontstaan verschillende regeringsvormen: Monarchie, Democratie en aristocratie. Door
grote bevolkingsgroei ontstonden er voedseltekorten waardoor ze verhuisden en de Grieken
de cultuur weer verspreiden over Europa en Azië.
Athene Was de grootste en machtigste poleis heeft uiteindelijk een directe (gelijk
besloten) democratie (macht ligt bij het volk), maar heeft alle bestuursvormen gekend. Allen
de autochtone vrije mannelijke hadden stemrecht.
,Er ontstond strijd tussen Athene en Sparta. Door alle verschillen in cultuur. Athene verloor
van het leger van Sparta. Macedonië veroverde Athene omdat ze nu zo zwak waren.
510 V.C Romeinse republiek werd bestuurd door een senaat. Het machtscentrum in
Rome, het was een Imperium Romanum.
6) Groei van het Romeinse rijk en de verspreiding van de Grieks-Romeinse cultuur
Oorzaak: De Romeinen veroveren Griekeland en ze zijn onder de indruk van de Griekse
cultuur.
Gevolg: De Romeinen nemen veel over van de bouwkunst en wetenschap. Wel kritiek op ze
door: Roddelachtig.
Gevolg: Veel Grieken worden meegenomen naar Rome om daar als architect, schilder,
beeldhouwer etc. te werken. Er ontstaat zo een nieuwe Grieks-Romeinse cultuur die door de
uitbreiding van het Romeinse rijk verspreid wordt over Europa. Deze verspreiding van
Grieks-Romeinse cultuur over EU Romanisering
7) Botsing van Germaanse en Romeinse cultuur
Niet-Grieken = barbaren, de Griekse stadstaten voerden vaak oorlog met elkaar
De gemixte cultuur hield niet stand:
Oorzaak: De Romeinen willen hun rijk steeds meer uitbreiden en meer volkeren veroveren
Gevolg: 1) Er ontstond een conflict met de Germaanse stammen. De Germanen keken op
tegen de Romeinen. Hun eigen cultuur werd sterk door de Romeinen beïnvloed. Ze
probeerde Germanen af te kopen maar daardoor werden ze steeds zwakker.
2) Er ontstonden ook conflicten tussen Bataafse stammen. Bataafse Opstand: De
Bataven voelde zich steeds meer bedreigd door de romanisering. Zij leverden
troepen voor de Romeinen maar ze eisten steeds meer.
395 N.C werd het romeinse rijk in 2en gesplitst. De Germanen vielen het Romeinse rijk
binnen hierdoor viel het West-Romeinse rijk uiteen. Mensen trokken steeds meer naar het
platteland en de Germanen kregen steeds meer macht. De laatste keizer werd afgezet door
de Germanen. Er vonden volksverhuizingen plaats van de Germanen naar het Romeinse rijk.
, 8) Oorsprong van het jodendom en het christendom
Het Christendom werd de staatsgodsdienst van het Romeinse rijk. De verschillen tussen het
Christendom en Jodendom leidde tot conflicten.
Bloeitijd Griekse cultuur:
Griekeland veroverd door Romeinen Bloeitijd Grieks-Romeinse cultuur in Romeinse rijk
Romanisering Splitsing Romeinse rijk west en oost door Germaanse invallen
West heeft grote problemen Volksverhuizingen van Germanen
Ineenstorting westelijke deel van Romeinse rijk Begin Middeleeuwen!
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sofiedejonge. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.
