Hoofstuk 3 blz. 41 De poëtische functie van taalgebruik
Proza is ongebonden taalgebruik, poëzie is gebonden door extra ordening als rijm, metrum, herhalingsfiguren,
beeldspraak echter niet altijd aan te wijzen. Er is dus geen waterdicht onderscheid tussen proza en poëzie.
We kunnen wel de poëtische functie bespreken.
Dat doen we aan de hand van literatuurwetenschapper Roman Jakobson.
3.1 Taalfuncties blz. 41
Analyse van de communicatiesituatie waarbinnen de tekst als vorm van taalgebruik functioneert en verschillende
functies die taalgebruik daarbinnen kan vervullen. Volgens communicatieschema Zender → Boodschap → Ontvanger
De zender produceert een boodschap (bericht) en brengt dat over naar de ontvanger (luisteraar, lezer).
De boodschap kent twee aspecten:
1. De vorm waarin zij is verpakt
2. De betekenis (datgene waar naar wordt verwezen)
Semiotiek = de discipline die aard en werking van tekens bestudeert
Met semiotiek kun je zeggen dat de boodschap een teken is met twee kanten.
1. De betekenaar (bijvoorbeeld het paard), de signifiant of signifier genoemd
2. Het betekende (dus het concept ‘paard), signifié of signified genoemd
Om de boodschap over te brengen is een kanaal nodig. Een overdrachtsmedium of rechtstreeks contact.
De inhoud van de boodschap moet in een bepaalde taal gecodeerd worden en die code moeten beide partners
delen. De zender encodeert (vat het in taal) en de ontvanger decodeert (ontcijfert met behulp van zijn kennis van de
regels van de taal).
Taalgebruik kan gekarakteriseerd worden naar zijn functie / component communicatie in schema:
Informatieve of referentiële functie: ‘Ik heb kiespijn’
Emotieve of expressieve functie: ‘Ik heb kiespijn’. En de boodschapper heeft die al meerdere keren gezegd
vandaag. De zender wil zich uiten.
Fatische functie*: de functie om het kanaal open te houden (‘Hallo, hoort u mij? Of het gezellige geklets van
mensen in de kroeg.)
Appelatieve of directieve functie: de taaluiting doet een appel op de ontvanger: ‘Hé, jij daar, luisteren!’
Metalinguale functie: de zender reflecteert in zijn uitingen op de code (de taal, het taalgebruik of de
taalregels). ‘Ik wordt, moet als ik word geschreven worden’.
*De fatische functie van taal is het gebruik van taal voor het opbouwen of onderhouden van sociaal contact, zonder
dat er sprake is van werkelijke communicatie in de zin van informatie-uitwisseling.
De functies van de boodschap zelf:
Woordspel: ‘Kopen bij de Spar is sparen bij de koop’
Dubbelzinnigheid van zinsconstructie en/of woordbetekenis = syntactische en lexicale homonymie: ‘Toch
maar mooi van Britisch Leyland’. ‘Pak Biotex mee’.
Klankherhaling: ‘Heerlijk helder Heineken’. ‘De NMB denkt met u mee’.
Woordspelige tegenstellingen; ‘’s Lands grootste kruidenier blijft op de kleintjes letten’
Beeldspraak: ‘Stop een tijger in uw tank’
Creatieve overtreding van een grammaticaregel: ‘Wij geuren u de deur uit’. ‘Daar heeft heel Nederlands kaas
van gegeten’. Bakker Bas bakt ze het bruinst, het witst, het broodst’.
Een variatie op een intertekst, (in casu een staande uitdrukking): Daar heeft heel Nederland kaas van
gegeten’.
Poëtische functie: ? zie 3.2
1
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper KarinHvA. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
