Aantekeningen van alle colleges van Introductie Maatschappijwetenschappen (IMW) van de studie Interdisciplinaire Sociale Wetenschappen (ISW) van de Universiteit Utrecht.
INTRODUCTIE MAATSCHAPPIJ
WETENSCHAPPEN: DE MODERNE
SAMENLEVING
HC1: INTRODUCTIE
Sociologie
- Mens in zijn of haar context in de samenleving waarin diegene
leeft
- Interactie en samenleven in een samenleving
- Sociologie is een wetenschap die zich richt op hoe mensen
vormgeven aan hun leven
- Met vragen over hoe wij met elkaar samenleven, welke invloed we
op elkaar hebben en hoe de omgeving waarin we wonen ons
mogelijkheden biedt en beperkingen geeft
Sociologie zien in individuele keuzes
- Persoonlijke, individuele keuzes?
Sociologie
- Sociologie richt zich op hoe macrostructuren de organisatie van ons
sociale leven vormgeven
- EN hoe deze sociale structuren de keuzes en mogelijkheden voor
individuen geven en beperken
- Sociologie richt zich op individuen en hun interacties
(microdynamics) en hoe die beïnvloed worden door de context
waarin zij zich begeven
o EN de keuzevrijheid (agency) die individuen daarbinnen
gebruiken
Sociologie
- Comte (1798-1857)
o Socius (medemens)
o Logos (leer)
- De Verlichting als keerpunt
Voordat ‘sociologie’ als zodanig bestond
- Werd het denken over de samenleving vooral beschreven door
filosofen
Het positivisme van Comte
- Positivisme het centraal stellen van het waarneembare
- Regels van de natuurwetenschappen toepassen (bepaalde
regelmatigheden of wetten die begrip geven)
- Uitgangspunt moet zijn datgene dat waarneembaar is (empirisme)
- Wetenschap is objectief
Vereenvoudigde weergave van de mogelijkheid van het toepassen
van een theorie
,VB:
- W: Naarmate er meer in de publieke gezondheidszorg wordt
geïnvesteerd, is de levensverwachting van mensen hoger
- C: In rijke landen wordt er meer in de publieke gezondheidzorg
geïnvesteerd dan in arme landen
- E: In rijke landen is de levensverwachting hoger dan in arme landen
Interpretatieve benadering
- Het onderwerp van de sociale wetenschappen betreft de mens en
haar gedrag, wat niet te vangen is in wetten
- Een sociaal wetenschapper verhoudt zich anders tot zijn
onderzoeksobject dan een natuurwetenschapper
Twee dominante (elkaar aanvullende) benaderingen
1. Positivistisch de werkelijkheid kunnen we waarnemen en meten
met indicatoren. Met statistiek kunnen we de relaties tussen
kenmerken vaststellen.
2. Interpretatief het verklaren van sociale fenomenen door het
begrijpen van de alledaagse gecontextualiseerde werkelijkheid
Theorie – wat is het?
- Sociologische theorie is een verzameling van concepten en
uitspraken over relaties daartussen, waarmee de patronen en
processen in de samenleving worden begrepen
- Theorie om antwoord te geven op wetenschappelijke vragen over
empirische sociale fenomenen
- Een theorie is in ontwikkeling, waarmee het een verzameling van
kennis is
Gebruik van theorie
- Vraag theoretisch antwoord onderzoek naar het theoretische
antwoord nieuwe vraag
- Eventueel aanpassing van het theoretisch antwoord
- Theorie stimuleert ons om nieuwe vragen te stellen en om een ander
perspectief te nemen dan we gewoonlijk zijn te doen
Wauw, theorie!
- Veel theorieën – veel perspectieven
- Sommige theorie beter toepasbaar op sommige onderwerpen
o Sommige meer op ongelijkheid in de samenleving
o Sommige meer op relaties, netwerken en het samenleven
o Sommige meer op veranderingsprocessen in een samenleving
Sociologische theorie stimuleert te gaan van vragen over het individu naar
vragen over de samenleving
, - Hoeveel mensen leven in armoede in Nederland?
- Onder welke groepen in Nederland is de armoede de afgelopen 5
jaar het sterkst gestegen?
- Waarom is de armoede onder sommige groepen sterker gestegen
dan onder andere groepen?
- Hoe ervaren mensen in armoede hun positie en wat betekent
armoede voor hen?
HC2: KARL MARX
Denkers voorafgaand aan Marx
- Hobbes (1588-1679) mensen zijn hebzuchtig en de een bezit
meer dan de ander
- Locke (1632-1704) positiever mensbeeld; rationeel eigenbelang
zal een positieve uitwerking hebben op het individueel welzijn en op
de samenleving als geheel
- Economen als Smith (1723-1790) ging het om de welvaart in een
land
o Volgens econoom Smith nam bij vrije markten de welvaart toe
o Wie maakt welk deel van consumptieve goederen?
Hoe sterker de arbeidsdeling, hoe efficiënter
Verdere specialisatie zorgt voor meer welvaart
Splitsing van arbeid is efficiënter
Marx legt de nadruk op ongelijkheid
- De welvaart neemt wellicht toe, maar niet in gelijke mate voor
iedereen toe
o Sterker nog het daalt voor de arbeidersklasse
Marx werkte veel samen met Friedrich Engels
De theorie (Marx, Engels): Het Historisch Materialisme
- Veranderingen in de wijze waarop in het bestaan wordt voorzien,
verklaren de loop van de geschiedenis
Groeiende ongelijkheid door het kapitalisme
- Kapitaalbezitters (de bourgeoisie) bezitten de productiemiddelen
o Hun doel is het maken van winsten
- De arbeidskrachten produceren goederen (en diensten) maar krijgen
slecht betaald
o Zij vormen het proletariaat en worden uitgebuit
WAARDOOR een alsmaar grotere ongelijkheid ontstaat
Wet van de kapitalistische accumulatie
- De rijken worden rijker, de armen worden armer
Waarom betalen kapitaalbezitters zo weinig?
- Het systeem maakt dat ze uit zijn op zo hoog mogelijke winsten
o Daarvoor is het zaak om de productiekosten zo laag mogelijk
te houden
, Productiekosten alle kosten voor het maken van een
product
- Ze kunnen dwang uitoefenen door arbeidskrachten te vervangen
door arbeiders die zelfs minder geld accepteren
o OF door machines (of robots)
Revolutie!
- Het ontstaan van een communistisch systeem
o Kapitalistisch systeem kan volgens Marx alleen worden
omvergeworpen met revolutie
- Revolutie zal ontstaan uit arbeidersklasse
- NU in NL Nieuwe Communistische Partij Nederland
Werk
- Marx is niet tegen het werken
- Wel tegen de manier waarop er in het kapitalistische systeem vorm
aan wordt gegeven
Werk louter als gebruikerswaarde
- Commodificatie van werk
o Werk werd een verhandelbaar goed (wat levert het op?)
Werk wordt uitgedrukt in een geldwaarde
- Kapitaalbezitters betalen lonen (ruil-waarde van arbeid)
o MAAR de gebruik-waarde is hoger
o Het verschil daartussen is de ‘surplus-waarde’ welke de
winsten van de kapitaalbezitters vormen
Vals bewustzijn
- Het systeem appelleert aan vrijheid, geluk van geld en consumptie
- Ons geloof in het systeem Marx zegt dat wij ons vrijwillig
verkopen aan de kapitaalbezitters
- Geld maakt ons gelukkig
Arbeidsdeling
- Smith essentieel voor welvaartsgroei
o Zonder arbeidsdeling zouden we niet in zo’n welvarende
wereld leven
- Marx reduceert het individu tot gebruikerswaarde in het
kapitalistische systeem
o Arbeider heeft helemaal geen creativiteit en menselijkheid in
het werk
Vervreemding
- Vervreemding van het product dat gemaakt wordt
o Als je een heel klein deel van een product maakt en het
eindproduct niet ziet, dan word je vervreemd van het product
- Vervreemding van het productieproces
- Vervreemding van de menselijke essentie (creativiteit en hoger
bewustzijn)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fvz0708. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,09. Je zit daarna nergens aan vast.
