Week 1: De Nederlandse staat
Inleiding Hoofstuk 1 (1.2 alleen lezen) en 3.2
1. De student kan de kenmerken van een staat weergeven en kan de staatkundige
verhoudingen binnen het Koninkrijk der Nederlanden beschrijven; (Statuut, Grondwet)
We spreken van een staat als er een gemeenschap is van mensen op
een bepaald grondgebied, waarover een organisatie het hoogste
gezag uitoefent.
De drie kenmerken van een staat zijn dan dus ook:
1. Grondgebied (territorium) -> het stuk grond of luchtruim tot hun
bezit
2. Gemeenschap (bevolking) -> de gemeenschap wordt gevormd
door mensen die daar wonen en die zich verbonden voelen met
elkaar.
3. Gezag -> staat heeft zeggenschap op en over zijn hele grondgebied. Hoogste gezag zorgt
voor orde en mag alleen geweld gebruiken. Niet alleen op burgers, maar iedereen op dat
grondgebied. (toeristen etc)
Statuut = regeling met betrekking tot de organisatie van het koninkrijk en de verhouding
tussen landen die daartoe behoren.
Grondwet = regelt de inrichting en het functioneren van de Nederlandse staat en de
staatsorganen en de verdeling van staatsmacht. Bijvoorbeeld : dat de regering wordt
gevormd door de koning en de ministers.
Hoogste gezag is overheid!
2. De student kan bronnen van staatsrecht benoemen en kan beschrijven wat de
Grondwet is en wat er in geregeld wordt;
Constitutioneel recht = staatsrecht
De rechtsregels die het staat gezag en de organisatie van de staat vast leggen, worden
constitutie op staatsregeling genoemd.
3 bronnen van staatsrecht:
1. Geschreven staatsrecht
- Verdragen (EU-verdragen)
- Statuut (voor koninkrijk der Nederlanden)
- Grondwet = regelt de inrichting en het functioneren van de Nederlandse staat en de
1
,staatsorganen en de verdeling van staatsmacht. Bijvoorbeeld : dat de regering wordt
gevormd door de koning en de ministers.
- Organieke wetten = wet in formele zin (door regering en Staten-Generaal) die in opdracht
van de grondwet tot stand komt.
- AMvB’s = Algemene Maatregel van Bestuur
- Ministiriele regelingen
2. Ongeschreven staatsrecht
Gewoonterecht -> regels over hoe je je moet gedragen
3. Jurisprudentie
Het rechtersrecht. Uitspraken van rechters waarin bestaande rechtsregels voor de
verduidelijkt en toegepast in een concreet geval.
3. De student kan de vier pijlers van de rechtsstaat beschrijven (grondrechten,
machtenscheiding, legaliteitsbeginsel, onafhankelijke rechtspraak);
De vier pijlers van de rechtstaat zijn:
1. Scheiding der machten = alle macht niet in handen van
1, anders kans op misbruik. De drie functies van de
overheid door verschillende afzonderlijke organen houden
zich bezig met 1 van die taken.
Wetgeving in handen van volksvertegenwoordiging, overheidsorganen voeren deze wetten
uit en de rechter past deze wetten goed toe. In Nederland is dit echter niet gelukt want,
meer spreiding dan scheiding!
Wetgevende macht:
- Staten-Generaal = eerste + tweede kamer (de volksvertegenwoordigers), maar
wetten worden samen met regering gemaakt!
- Regering = koning + alle ministers
Uitvoerende macht:
- Regering, maar de regering kan zonder medewerking van volksvertegenwoordiging
regels vaststellen in de vorm van een koninklijk besluit die de koning dan
ondertekend.
2. legaliteitsbeginsel = uitgangspunt dat elk publiekrechtelijk optreden van de overheid een
grondslag moet hebben in wetten die mede door volksvertegenwoordiging tot stand zijn
gekomen. Bijvoorbeeld; politie mag je niet zomaar aanhouden zonder enige reden, het moet
echt in de wet staan!
3. grondrechten = invloed van overheid wordt begrensd door fundamentele rechten van
burgers. De overheid moet deze rechten respecteren en mag hier alleen inbreuk op maken
als dit wettelijk is bepaald en in het wetboek staat geschreven.
4. onpartijdige en onafhankelijke rechters = rechters bieden burgers bescherming tegen
overheidsoptreden dat willekeurig is of op een andere manier in strijd is met het recht.
Week 2 en week 3: Grondrechten
Hoofdstuk 2 en 9.1
4. De student kan uitleggen wat er onder klassieke en sociale grondrechten wordt verstaan
en wat het verschil is tussen beiden;
Klassieke grondrechten = grondrechten die jou beschermen tegen de macht van de
overheid.
- Waarborgnormen (creëert staatsvrije sfeer)
- Overheidsingrijpen niet toegestaan, tenzij is vermeld in GW!
- Directe werking en rechtstreeks afdwingbaarheid bij rechter.
- Verticaal en horizontale werking
Stel iets van jou wordt beperkt of wordt aangetast dan: kun je de overheid daarop
aanspreken en in laatste instantie naar de rechter.
Overheid kan klassieke grondrechten niet tegen burger gebruiken, want die grondrechten
zijn juist voor bescherming van burger van de overheid en niet andersom.
Sociale grondrechten = grondrechten die de overheid verplicht iets te doen.
- Dwingen de overheid om zich actief op te stellen bijvoorbeeld zorgen dat er recht is
op werk, huisvestiging of onderwijs etc.
- Instructienormen -> overheidsingrijpen juist gewenst
- Indirecte werking en niet rechtstreeks afdwingbaar bij de rechter.
- Alleen verticale werking
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sisi1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,79. Je zit daarna nergens aan vast.