H5 Tijd van ontdekkers en hervormers
5.1 Renaissance en humanisme
Renaissance:
-betekent wedergeboorte van de Griekse en Romeinse kunst en cultuur
-periode tussen ongeveer 1450-1600
-ontstaan in Italië
Waarom in Italië?:
-veel overblijfselen uit de Romeinse tijd
-door handel meer geld en contacten met andere culturen (Afrika, Midden-Oosten, Azië)
-genieten van luxe spullen
-rijke Italianen willen kunst (soms van zichzelf)—> kunstenaars krijgen daarom veel geld—> kunst
wordt daardoor steeds beter
Kennis:
-in Middeleeuwen: kerk had weinig belangstelling voor de oudheid—> alle kennis gaat verloren
-door handelscontacten en kruistochten werd de Arabische wetenschap weer bekend in Europa
(vooral medisch en wiskundig)
-mensen gingen meer waarde aan het leven hechten—> kerk sloot hier slecht op aan, zij
benadrukten vooral het leven na de dood
-de Romeinse cultuur sloot hier wel goed op aan, vandaar de heropkomst van hen cultuur, hun
klassieke erfgoed werd voor het eerst weer bekeken
-1453: Constantinopel valt in Turkse handen, rijke burgers uit de stad vluchten naar Italië, namen
klassieke idealen en denkbeelden mee, heropkomst kreeg een impuls
-klassieke architectuur was weer veel te zien in het straatbeeld
Kenmerken van de Renaissance-kunst:
-wedergeboorte van Griekse en Romeinse kunst/cultuur
-realistisch
-veel details
-perspectief (weergeven van diepte)
-thema’s: Griekse/Romeinse mythen/sagen, maar ook Bijbelse verhalen
-naakt
-eerst observeren, dan pas schilderen
Anders denken over het leven en de dood:
-memento mori (gedenk te sterven) veranderd naar carpe diem (pluk de dag)
-mensen gaan meer leven voor het leven nu, en niet voor het leven na de dood
-God en geloof blijven heel erg belangrijk, maar het vertrouwen in de kerk wordt minder
Leonardo da Vinci & Michelangelo:
-bekende kunstenaars
-Homo universalis (Universele mens): werden zo genoemd omdat ze schilder, beeldend
kunstenaar en architect waren
Opkomst van anatomie: kennis van het menselijk lichaam
Humanisme:
-humanisme: de mens staat centraal
-wetenschappers en kunstenaar uit de Renaissance keken neer op middeleeuwen—> ze vonden
het een duistere periode en wilde zelf dingen gaan verklaren in plaats van zomaar de verhalen van
de Bijbel aan te nemen
-humanisme bekritiseerde soms ook de kerk
-Erasmus, humanist, ging de Bijbel opnieuw vertalen, van het Hebreeuws/Grieks naar het Latijns,
deze keer wetenschappelijk verantwoord
-de kerk maakte gebruik van de Vulgaat, regels uit de Bijbel, gebaseerd op een oude vertaling van
de Bijbel
-Erasmus ontdekte veel fouten in de Vulgaat, waardoor er con icten met de kerk ontstonden
fl
, -humanistische artsen onderzochten opnieuw het menselijk lichaam, ze gingen hierbij uit van
klassieke theorieën, maar volgde deze niet kritiekloos
-Vesalius (humanistische arts) onderzocht lichamen, aan de hand van de theorieën van Grieks-
Romeinse arts Galenus, vond hierdoor een aantal fouten in de theorieën van Galenus
5.2 Ontdekkers van nieuwe werelden
Wereldbeeld rond 1450:
-dankzij handel was de topogra sche kaart van het Middellandse Zeegebied al vrij gedetailleerd
en betrouwbaar, alleen wereldkaart nog niet
-Toscanelli (wetenschapper uit Florence), bekeek oude wereldkaarten van Griekse cartografen uit
de 1e eeuw (Ptolemeüs, Strabo), en combineerde deze kennis met nieuwe kennis van Europa en
Arabië
-Middellandse Zeegebied was correct weergegeven, de rest alleen minder
Nieuwe contacten:
-door handel komen mensen in contact met andere culturen en producten, maar, via oude
boeken, ook met de oude kennis van de Grieken en Romeinen
-Europeanen gaan op zoek naar nieuwe landen, maar vooral naar nieuwe rijkdommen
Specerijen:
-erg interessant, meer smaak, langer houdbaar, ‘medicijn’
-groeit alleen in Zuidoost-Azië
-door lange route, met veel tussenhandel, zijn specerijen peperduur
Verschillende handelsroutes:
Portugezen gaan voor:
-handel van Azië naar Portugal was duur, doordat op de route veel verschillende handelaren
waren die allemaal zelf ook iets wilde verdienen—> prijs steeg hoe verder het product kwam
-Portugal wil direct met Azië handelen—> over land onmogelijk door Ottomaanse Rijk, dus over
zee
-Portugese prins Hendrik de Zeevaarder organiseert ontdekkingsreizen langs de Noord-Afrikaanse
kust—> ontdekte veel eilanden (Canarisch, Madeira, Azoren, Kaapverdisch)
-voor plaatsbepaling op zee werd kompas en astrolabium gebruikt (Arabische wetenschap)
-op de eilanden die ze onderweg tegen kwamen maakten ze factorijen, hier dreven ze handel met
inheemse bevolking
Europese landen willen zelf winst maken:
-de Portugezen ontdekken de route naar Azië
-Vasco da Gama maakt als eerste Europeaan de zeereis naar India (1498)
fi