Blok A: het belang en de basis van vreedzame geschillenbeslechting
Het is van groot belang dat staten op vreedzame wijze een einde maken aan een geschil, want
mensen worden zwaar benadeeld/ overlijden door grote oorlogen, vb. hiervan is te zien in de
geschiedenis. Opvallend is dat de meeste van de hedendaagse geschillen en conflicten bestaan uit
interne problemen, denk aan Syrië of Jemen. Maar toch blijven die regels van belang om te zorgen
dat conflicten niet verder uit de hand lopen. Dat wordt ook erkend in het Handvest van de VN. In art.
2 lid 4 wordt het geweldsverbod omschreven: de staten mogen geen geweld gebruiken tegen andere
staten. Ook art. 2 lid 3 is hier van groot belang: het omvat geen verplichting om een conflict op te
lossen, het zegt alleen dat als je een conflict beëindigt dat je dat op een vreedzame manier moet
doen.
In theorie klinkt het allemaal heel plausibel en logisch, maar in de realiteit ligt het niet zo simpel.
Staten zijn soeverein en dat betekent dat staten zelf de hoogste macht zijn en daardoor zijn ze dus
ook allemaal gelijk aan elkaar. Die soevereiniteit brengt met zich mee dat staten niet zomaar
gebonden kunnen worden aan iets, dus ze kunnen niet zomaar verplicht worden om voor een
bepaalde rechter te verschijnen; staten kunnen niet gedwongen worden om de rechtsmacht van een
bepaalde rechter te erkennen. Daarom zijn juist de buitengerechtelijke vormen van
geschilbeslechting zo belangrijk. Het verschil tussen deze buitengerechtelijke vormen en
gerechtelijke vormen=dat bij de buitengerechtelijke vormen doorgaans een derde partij betrokken is,
maar die derde partij is geen rechtscollege en er worden ook geen bindende uitkomsten opgelegd.
à Bij gerechtelijke geschilbeslechting is er dus een rechtscollege dat een bindende uitkomst geven
over dit geschil.
We hebben in het internationaal recht geen gebrek aan rechters, alleen al die rechters werken met
verschillende partijen. Dus als je zoekt naar een rechter die geschillen behandelt tussen 2 staten is
dat al best lastig. Denk bijv. aan ISH, dat vervolgt individuen voor schendingen van internationaal
recht; of mensenrechtenhoven, die gaan in op klachten van individuen wegens schendingen van
mensenrechten door een staat. Als je dan een keer een hof vindt dat klachten behandelt/ disputen
oplost tussen 2 staten, dan is het ook nog zo dat vaak die hoven een beperkte materiële jurisdictie
kennen. Dat betekent dat ze maar op een beperkt aantal onderwerpen jurisdictie hebben,
rechtsmacht hebben. Bijv. Dispute Settlement Body van de WTO, die beslecht handelsgeschillen; De
ITLOS behandelt alleen geschillen die gaan over zeerecht. Dat brengt ons dus uiteindelijk tot het IGH.
Blok B: buitengerechtelijke vormen van geschillenbeslechting
Het systeem van internationaal recht maakt het moeilijk om staten tot iets te dwingen. Ze kunnen
alleen gehouden worden aan verplichtingen als ze zelf met die verplichtingen hebben ingestemd. Dat
maakt gerechtelijke procedures zo lastig en dat maakt juist buitengerechtelijke procedures tot een
heel belangrijk aspect van de vreedzame geschillenbeslechting. Er zijn verschillende vormen van
buitengerechtelijke geschillenbeslechting (diplomatieke beslechting). Bij elk van deze vormen is een
derde partij betrokken, behalve bij 1. En die derde partij heeft steeds een andere rol en die rol van de
derde partij is dus heel bepalend voor de vorm waarmee we te maken hebben; het geeft echt de
karakteristieken aan. De vormen van buitengerechtelijke geschillenbeslechting worden besproken in
de volgorde van een toenemende mate van actieve betrokkenheid van die derde persoon:
1. Onderhandelingen (hierbij is geen derde persoon betrokken) à hierbij gaan de staten die
een geschil hebben gewoon samen aan tafel zitten en proberen samen dat geschil op te
lossen. Dat wordt vaak op diplomatiek niveau gedaan. Het is best lastig om er op deze
manier samen uit te komen, maar toch wordt onderhandeling vaak voorgeschreven door
bijv. het IGH of de VN Veiligheidsraad als een manier om een geschil te beslechten.
, 2. Good offices (bij deze vorm is de derde partij niet heel actief bezig) à de derde partij is
hierbij namelijk gewoon de spreekbuis en geeft communicatie door van de ene staat naar de
andere staat. Je zit hier als de staten eigenlijk niet meer goed op diplomatiek niveau met
elkaar kunnen overleggen. De derde partij is echt puur degene die de communicatie in stand
houdt, maar gaat niet bijdragen aan een oplossing en gaat ook niet op zoek naar een
oplossing.
3. Bemiddeling/ mediation à een mediator gaat op zoek naar onderliggende oorzaken van een
geschil, want hetgeen waar staten vaak ruzie over hebben is niet altijd het enige wat er
speelt; vaak spelen er ook andere dingen. En een mediator probeert juist die andere
problemen ook boven tafel te krijgen. Een mediator houdt verder ook de communicatie in
stand, maar gaat geen oplossingen aandragen en gaat ook niet op zoek naar een oplossing.
4. Feitenonderzoek à hierbij is de derde partij heel actief maar wel met betrekking tot 1 klein
element en dat zijn de feiten die ten grondslag liggen aan het conflict. Dus bij een
feitenonderzoek gaat de derde partij onderzoek doen en die gaat vaststellen wat nou precies
de feiten zijn waar beide staten een conflict over hebben. En als die feiten eenmaal
vastgesteld zijn, dan kunnen de staten daarmee verder; dan weten ze dus over welke feiten
ze precies nog een conflict hebben en dan kunnen ze bijv. verder met onderhandelingen.
5. Conciliatie à hierbij is de derde partij het actiefst en lijkt het meest op wat een rechter doet.
Bij conciliatie gaat de derde partij echt actief op weg naar een oplossing. Alleen hier is de
uitspraak niet bindend en bij een rechter zou het dus wel bindend zijn.
Eenzijdige maatregelen
Een staat kan eenzijdige maatregelen nemen teneinde een staat die een rechtsplicht jegens hem
schendt, ertoe aan te zetten zijn verplichtingen na te leven. Twee typen maatregelen die een staat
kan nemen om te reageren op een schending van een andere staat, kunnen worden onderscheiden:
- Retorsies = maatregelen die in beginsel niet door internationaal recht zijn verboden. In de
afwezigheid van specifieke verdragsbepalingen zijn dergelijke maatregelen niet onrechtmatig
en is een staat derhalve vrij ze te gebruiken om een andere staat ertoe aan te zetten zijn
gewraakte handeling te beëindigen. à Rechtmatige reactie op een onrechtmatige daad
- Represailles = maatregelen die op zichzelf door internationaal recht verboden zijn, maar
waarvan de onrechtmatigheid wordt weggenomen indien zij worden genomen jegens een
staat die een onrechtmatige daad begaat. Represailles worden ook tegenmaatregelen of
countermeasures genoemd. Tegenmaatregelen mogen slecht worden genomen indien aan
een aantal voorwaarden is voldaan. à Onrechtmatige reactie op onrechtmatige daad
Ten eerste mogen alleen gelaedeerde staten (injured states) tegenmaatregelen nemen. Ten tweede
moet de staat op wiens rechten een inbreuk is gemaakt en die voornemens is om tegenmaatregelen
te nemen, eerst een beroep doen op de aansprakelijke staat om de schending te beëindigen en
rechtsherstel te bieden.
Ten derde moet de staat die tegenmaatregelen neemt, onderhandelen met de ingebreke blijvende
staat. Ten vierder mogen geen tegenmaatregelen worden genomen indien het geschil over de
inbreuk op het recht van een staat is voorgelegd aan een internationaal tribunaal dat de
bevoegdheid heeft om het geschil te beslechten. Tot slot moeten tegenmaatregelen evenredig zijn
aan de aard van de geleden schade. Bepaalde tegenmaatregelen zijn zonder meer onrechtmatig.
Daartoe behoort in ieder geval gebruik van geweld. Tot slot mogen tegenmaatregelen niet in strijd
komen met dwingend recht.
Conflictbeslechting binnen internationale organisaties
Internationale organisaties spelen een belangrijke rol bij het voorkomen en beslechten van geschillen
tussen staten. Binnen verschillende organisaties bestaan geformaliseerde procedures met als doel
het houden van toezicht op de toepassing of naleving van verdragen of de besluiten van de
organisatie. Deze procedures kunnen worden aangeduid als ‘toezichtsprocedures’.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper isabelbrouwers37. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
