Onderwijskunde als Ontwerpwetenschap
PABAP045
Rijksuniversiteit Groningen
1
,Inhoud
Onderwijskunde als ontwerpwetenschap................................................................................4
H1 Een gestructureerde kijk op actoren, processen en variabelen.....................................4
Onderwijskundig referentiekader.....................................................................................4
Onderwijskundig referentiekader op micro- en mesoniveau............................................5
Onderwijskundig referentiekader op macroniveau...........................................................5
Overzicht......................................................................................................................... 6
Kernbegrippen.................................................................................................................6
H3 Behaviorisme.................................................................................................................8
H4 Cognitivisme................................................................................................................ 13
H5 Constructivisme........................................................................................................... 18
5.3 Constructivisme: een nog steeds groeiend veld van visies, theorieën en opvattingen
...................................................................................................................................... 19
5.4 Constructivistische opvatting over instructie............................................................23
5.5 Systemische vertalingen..........................................................................................24
5.6 Ingrediënten voor een evidence-based constructivistische aanpak.........................24
5.7 Onderwijskundig referentiekader en constructivisme...............................................25
H6 Executieve functies.....................................................................................................27
6.1 t/m 6.3..................................................................................................................... 27
6.5.1, 6.5.2 en 6.5.4......................................................................................................27
6.6.1.1, 6.6.1.3 en 6.6.2.2..............................................................................................28
6.7 Executieve functies in onderwijskundig referentiekader...........................................29
H7 Curriculum................................................................................................................... 31
H8 Evaluatie en toetsing...................................................................................................34
8.1 t/m 8.3.2.................................................................................................................. 34
8.6 t/m 8.13.1 m.u.v. 8.10.3 en 8.10.7...........................................................................34
8.4 Aggregatieniveau: mesoniveau...............................................................................36
8.5 Aggregatieniveau: macroniveau..............................................................................36
H9 Diversiteit.................................................................................................................... 38
9.2 Diversiteit................................................................................................................. 38
9.3 Diversiteit en sociale ongelijkheid............................................................................38
9.4 Sociaal-economische status (SES).........................................................................38
9.7 Geslacht.................................................................................................................. 39
9.8 Motivatie.................................................................................................................. 39
9.10.3 Meritocratie - het gelijkekansendebat.................................................................39
2
, 9.14 Gender en instructie..............................................................................................40
9.15 Motivatie en instructie............................................................................................40
H10 Onderwijskundig ontwerpen......................................................................................41
10.6.4 4C/ID-model van Merriënboer............................................................................42
10.8 & 10.9.................................................................................................................... 42
3
, Onderwijskunde als ontwerpwetenschap
H1 Een gestructureerde kijk op actoren, processen en variabelen
Onderwijskundig referentiekader
Het onderwijskundig referentiekader is een model om naar onderwijs te kijken. Actoren, processen en
variabelen worden onderzocht.
- Actoren zijn concrete personen (ik als student) of organisaties die ze vertegenwoordigen
(Dennis Wiersema als minister van onderwijs) of organisaties zelf (een land, alle ouders
samen).
- Processen zijn verloop van zaken over de tijd heen (instructieproces/leerproces).
- Variabelen hebben verschillende waarden (moedertaal, leerprestatie, leeftijd leerkracht e.d.).
- Aggregatieniveau:
- Micro: klas/groep/directe interactie tussen lerende en instructieverantwoordelijke e.d.
- Mesoniveau: organisatie, zoals school, universiteit e.d.
- Macroniveau: politiek, maatschappij e.d.
- Organisatie: organisatorische aspecten beïnvloeden processen bij leren en instructie.
Voorbeelden zijn: grootte klas, aantal leerkrachten, indeling klaslokaal/werkruimte,
beschikbare tijd & rooster.
- Didactisch handelen: concrete activiteiten die actoren (vaak instructieverantwoordelijke)
ondernemen om leeractiviteit te bewerkstelligen. 5 componenten hiervan:
- Doelstelling
- Leerstof
- Instructieactiviteit
- Media
- Toetsing
- Leeractiviteiten (formeel/informeel). Gedrag van lerenden moet overeenkomen met gewenst
gedrag voor het leren.
- Context (alle invloeden buiten instructie setting, maar beïnvloeden onderwijskundige
thema’s). Lerenden nemen als het ware een rugzakje mee met context naar de leersituatie.
Voorbeelden zijn gebrekkige beheersing abn, gender e.d. en dit heeft invloed op het leren.
Context speelt op microniveau dus een grote rol.
In onderwijskundige discussies is de rol en plaats van de actor heel belangrijk. Daarom worden
actoren ook wel stakeholders genoemd: belangengroepen. Een leerkracht zal op een situatie heel
anders reageren dan bijvoorbeeld een ouder.
Effect sizes
Effect sizes kunnen helpen bij het maken van betere onderbouwde conclusies over statistisch effect.
Vanaf d=.50 is een effect size gemiddeld, vanaf d=.80 is het groot. Pas vanaf .40 is het interessant
voor onderwijskundige praktijk.
Kenmerken van lerenden hebben invloed op het leren. Er wordt onderscheid gemaakt tussen interne
variabelen en externe (vanuit context).
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rixt1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
