College aantekeningen
College-aantekeningen Middeleeuwen I
Overzichtelijk weergegeven en uitgewerkte aantekeningen van alle hoorcolleges van het vak Middeleeuwen I zoals gegeven aan de Radboud Universiteit.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 20 pagina's
Voorbeeld 3 van de 20 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
5 beoordelingen
Door: pvandenoort • 10 maanden geleden
Door: noahkleijne • 1 jaar geleden
Door: okkayhill • 1 jaar geleden
Door: mollemaeva • 1 jaar geleden
Door: janthuss • 1 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
! terminologie: met barbaren bedoelden Romeinen iedereen die niet Romeins was; wijbedoelen er meestal niet-beschaafde mensen mee. Je kunt ze ook aanduiden als
‘Germanen’, maar dat suggereert weer dat ze een culturele/sociale/politieke eenheid zijn
30-01-2023: van oudheid naar middeleeuwen
Middeleeuwen worden gezien als een duistere tussenperiode, vanaf de renaissance; dit idee
van een ‘terugval’ in de menselijke ontwikkeling was vrij nieuw.
476: laatste West-Romeinse keizer afgezet; wordt algemeen gezien als het begin van
de middeleeuwen, maar je kunt hier vanuit meerdere perspectieven naar kijken
Er was geen abrupte overgang van oudheid naar middeleeuwen, dit was geleidelijk; de
oudheid bleef doorleven in de middeleeuwen
Eindtijden zijn arbitrair, voor meerdere jaartallen valt wat te zeggen
Het beeld van de middeleeuwen als duistere periode wordt gebruikt en misbruikt
Cellarius (17e eeuw) kwam met de term ‘middeleeuwen’; daarvoor bestond al wel het
idee van verschillende periodes
Slag bij Adrianopolis & gevolgen (378)
Romeinen (o.l.v. keizer Valens) verloren van Visigothen in eigen gebied
Het werd gezien als een opstand van niet-Romeinen
Visigothen waren altijd onderdrukt, maar kregen nu door dat Romeinen niet
onoverwinnelijk waren
395: keizer Theodosius sterft rijk opgedeeld, maar zijn zoons zijn jong &
onervaren onrust; belangrijke legerleiders (zoals Flavius Stilicho) hebben feitelijk
de macht; Alarik (leider van Visigothen) ziet kansen
Zoons hebben voortdurend ruzie; proberen wel meerdere keren nog vrede te sluiten
met Alarik en de Visigoten weer te incorporeren in het rijk, maar dit mislukt (o.a.
doordat afspraken niet werden nagekomen) Alarik probeert Rome te plunderen,
slaagt hierin in 410
Plundering van Rome (410)
Traditioneel beeld: woeste barbaren plunderen en slopen Rome; in de 19 e eeuw werd
dit als een breekpunt gezien
In de oudheid zelf kregen christenen de schuld
Gebeurtenis paste in politieke context van die tijd, gekenmerkt door instabiliteit en
incapabele heersers
Druk op de grenzen
Romeinen waren bang voor barbaarse invallen verdeel-en-heerstactiek
Door interne problemen kregen ze minder grip op barbaren ze kunnen zich beter
organiseren
Al heel lang migreerden mensen & stammen naar het Romeinse rijk; aan de
noordgrenzen vond permanente uitwisseling van mensen en cultuur plaats
Werd wel intenser in 3e & 4e eeuw; waarschijnlijk door klimaatverandering (hadden
Italische gebieden ook veel last van) en de opmars van de Hunnen
Ook de Sassaniden in het oosten vallen Romeinen lastig
Politieke chaos
Grip van centrum (Rome/Italië) op periferie werd steeds minder sterk; rijk was uit
haar voegen gegroeid opkomst usurpatoren in periferie
Bureaucratie was steeds groter geworden, maar baantjes loonden nauwelijks meer
Romeinen hadden geen tijd/geld om relaties te onderhouden met de barbaren en hen
tevreden te houden barbaren vestigden zich in Romeinse rijk
! het was nooit een ‘doel’ om het Romeinse rijk ten onder te laten gaan
Het einde van het Romeinse rijk?
, Oost-Romeinse rijk
o Machtscentrum verschuift naar strategisch gelegen Constantinopel
o Werd gezien als een continuering van Romeinse rijk inwoners noemden
zich Romeinen
o Was overwegend christelijk en bleef nog lang voortbestaan
Ook veel andere gebieden zagen zich nog als Romeins
De Vandalen die naar Spanje en Noord-Afrika waren getrokken vertoonden nog
culturele overeenkomsten met de Romeinen:
o Een Vandaalse christen liet zich op zijn grafsteen flamen perpetuus
noemen, een Latijnse naam voor een Romeinse priester
o Romeinse administratie en juridische processen werden behouden
! wel presenteerden Vandalen zich als Carthaags en worden ze nooit echt
volledig Romeins
31-01-2023: post-Romeinse koninkrijken
Bronnen
tekstuele bronnen: manuscripten, oorkondes, codices
! meeste overgeleverde tekstuele bronnen komen uit 9e eeuw (ten tijde van de
Karolingische renaissance); ook is meer dan 90 % verloren gegaan
Volksverhuizingen & migratie
waren niet echt ‘volken’; vormden niet echt een eenheid, waren flexibel, samenstelling
& grootte veranderden continu
o wel werd geprobeerd een etnische eenheid na te streven; etniciteit heeft in
deze context vooral te maken met (flexibele!) sociale & culturele kenmerken
i.p.v. biologische kenmerken
o dit ontstaat door interactie tussen individuen, maar vooral door een kleine,
dominante bovenlaag die de afkomst van hun volk & bijbehorende verhalen &
cultuur ‘uitvindt’ steeds meer mensen willen zich bij de groep aansluiten,
mede door benamingen van volken; Franken betekent bijv. ‘stoere mannen’
o Ook mensen die zichzelf eerst als Romein zagen sloten zich er soms bij aan
! veel inwoners migreerden ook niet
! de volken waren relatief klein
Ostrogoten
, 476: laatste West-Romeinse keizer afgezet door generaal Odoaker
488: keizer van Oost-Romeinse rijk stuurt hoveling Flavius Theodorius met leger
naar Italië om er orde op zaken te stellen; hij verslaat Odoaker, neemt titel ‘rex’ aan
Behoudt veel Romeinse zaken:
o Administratie & bureaucratie
o Legerorganisatie
o Senaat mag aanblijven
o Investeert in Romeinse geleerdheid & kennis
o Benadrukt continuïteit met Romeinse verleden
Hij wordt zo een voorbeeld voor andere barbaarse leiders; zowel Romeinen als
Ostrogoten waren overwegend positief over zijn leiderschap
! was Ariaans christelijk i.p.v. katholiek christelijk zijn rijk van Ostrogoten &
Romeinen werd nooit echt een eenheid
Theodorik steunde ook geleerden antieke kennis bleef bewaard:
o Boetius
Was conservatieve Romein, kreeg veel belangrijke politieke functies
van Theodorik
Bedacht het middeleeuwse onderwijssysteem: trivium (taalvakken:
grammatica, retorica, logica) gevolgd door quadrivium (geometrie,
astronomie, muziek, wiskunde)
Wordt onterecht veroordeeld en belandt in gevangenis, schrijft hier
een boek: ‘Over de vertroosting van filosofie’:
Zegt dat hij wordt bezocht door vrouwe philosophia
Maakt hem duidelijk dat aardse, materiële zaken er niet toe
doen maar dat de intellectuele, spirituele wereld belangrijker is
Hij past Griekse filosofie toe op het geloof, deden christenen
wel vaker
o Cassiodorus
Schrijft boek over de oorsprong van de Goten
Stelt een lijst met belangrijke antieke boeken op, wordt leidend voor
bibliotheken antieke erfenis behouden
Na zijn dood viel het rijk uiteen keizer Justinianus van het Oost-Romeinse rijk wil
Italië heroveren; lukt hem, maar hij lijdt veel verliezen Longobarden konden het
makkelijk binnenvallen in 568
Merovingisch Frankrijk
Belangrijke bron over deze periode: Historia Francorum van bisschop Gregorius van
Tours
Franken waren al redelijk vroeg gesetteld in Romeinse Rijk veel inwoners (uit alle
bevolkingslagen) zien zichzelf als Frank
Heersers claimen af te stammen van de legendarische krijger Merovech
Clovis I (r. 481-511), eerste Frankische koning van alle Frankische stammen:
o Versloeg andere troonpretendenten & volgt vader op
o Bekeert zich tot het katholicisme ca. 500, niet tot het arianisme (ondanks het
feit dat bijna iedere belangrijke heerser Ariaans was geweest)
o Succesfactoren onder Clovis:
Was katholiek goede betrekkingen met Romeinse elite
Militaire successen & gebiedsuitbreiding aanzien
Benadrukt continuïteit met Romeins verleden
Sterke erfopvolging
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper socialhermitcrab. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,59. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67163 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen