Steden en burgers in de lage Landen
Kort en bondige samenvatting van het eerste hoofdstuk van historische context. Zelf ga ik volgend jaar geschiedenis studeren en haal altijd achten op mijn toetsen.
Steden en burgers in de Lage Landen (1050 –
1700)
Paragraaf 1.1 Steden in Vlaanderen en Artesië (1050 – 1302)
Wat maakt de opkomst van stedelijke burgerij in de Nederlandse gewesten mogelijk (1050 –
1302)?
De opkomst van Nederlandse economie begon in de 11e eeuw toen in Europa een snelle
bevolkingsgroei plaatsvond die het gevolg was van de toename van de voedselproductie
- Boeren verhoogden opbrengst van bestaande landbouwgronden en maakten veel
meer grond geschikt voor landbouw
- Ze kapten bossen, legden veenmoerassen droog en ontgonnen ook andere woeste
gronden
Er ontstond weer een agrarisch-urbane samenleving met verstedelijking en een monetaire
economie
- Alle steden waren centra van nijverheidsproductie en handel
- Er waren markten waar stedelingen en boeren uit de omgeving producten verkopen
en kopen
Boeren produceerden niet alleen meer voor eigen gebruiken en voor hun heer, maar ook
voor verkoop op de stedelijke markten. Het omliggende platteland voorzag steden van
voedsel en grondstoffen voor de nijverheid
- De steden op hun beurt leverden het platteland werktuigen, kleding en andere
nijverheidsproducten
Op den duur gingen ze zich specialiseren in speciale soorten textiel, door hun marktfunctie
werden de handelsnetwerken van de steden en hun verzorgingsgebied steeds fijner vertakt
Om hun economische belangen te beschermen wilden steden stadsrechten
- Zoals jet recht om zichzelf met muren en andere verdedigingswerken te beschermen,
zichzelf te besturen en recht te spreken volgens eigen wetten en regels
Koningen, graven, bisschoppen en andere heersers gaven stadsrechten in ruil voor geld,
steun van de stad te krijgen tegen concurrenten en om de welvaart in hun gebied te
bevorderen
- De steden kwamen onder leiding van schepenen, vooraanstaande burgers die zowel
het bestuur als de rechtspraak van de stad in handen
Aan de bevolkingsgroei kwam in de 14e eeuw een eind toen de Europese bevolking door
hongersnoden en pestepidemieën scherp daalde maar het proces van verstedelijking en
commercialisering ging door
- In steden waren meer sterfgevallen dan geboortes, maar de migratie vanaf het
platteland hield de bevolking op peil
- Nieuwkomers konden het burgerschap van de stad bemachtigen als ze kundige
ambachtslieden of kapitaalkrachtige kooplieden waren zij waren belangrijk voor
de voor de instandhouding en ontwikkeling van de economie (poorters: stadsburger)
, - Maar in alle steden woonden ook grote aantallen die het burgerschap niet kregen die
zichzelf niet met hun eigen arbeid konden onderhouden
- Geestelijken die in de stad woonden stonden onder het gezag van de kerk
Binnen de Nederlandsen kwam de verstedelijking het eerst op gang in Vlaanderen en Artesië
- In deze graafschappen ontstonden de steden, Lille, Ieper, Brugge, Gent en Atrecht
Vooral Atrecht was een machtige stad, was het startpunt van de stedelijke dynamiek
(levendigheid) in de Nederlanden
- Qua ligging voor stedelijke ontwikkeling gunstig, vruchtbare leembodem, schapen (in
onvruchtbare gronden) er was landproductiviteit mogelijk om groeiende bevolking
te voeden
Laken (geweven en vervilte wollen stof) was tot de opkomst van de katoennijverheid de
belangrijkste soort textiel in Europa Vlaanderen en Artesië werden de belangrijkste
centra van de lakennijverheid
- Bood een groot deel van de stadsbevolking werk er waren veel ambachten voor
nodig
Het hele productieproces werd georganiseerd door kooplieden, die de wol kochten, de
ambachtslieden aan het werk zetten en het afgewerkte laken verkochten
- Door lakenhandel werden de Atrechtse kooplieden rijk en machtig
- Ze organiseerden zich in koopliedengilden, hadden grote invloed in het
stadbestuurder en werden geldschieters voor steden en vorsten
Jaarmarkten waren belangrijk in Europese handelsnetwerk waar Italiaanse en Franse
kooplieden hun luxeproducten afzetten en handel dreven met kooplieden uit Artesië en
Vlaanderen
Aan het eind van de 13e eeuw werden Atrecht en zijn buursteden voorbijgestreefd door
steden in het noorden van Vlaanderen Brugge nam de plaats over van Atrecht als
belangrijkste handelscentrum in de Nederlanden
- Lakennijverheid kwam in die steden op
- Er ontstonden nieuwe handelsroutes die jaarmarkten verstoorden
- Oorlogen in Italië maakten handel onveilig
- Handel met Hanze in Duitsland deze steden waren gunstiger
In de 13e eeuw was het bestuur in alle Vlaamse steden in handen van patriciërs leden van
aanzienlijke koopmansfamilies die van generatie op generatie schepenen leverden
- Ze raakten verbonden met adel en kwamen ver af te staan van het gewone stadvolk
(gemeen)
Aan het einde van de 13e eeuw klaagden ambachtslieden steeds vaker over corruptie en
machtsmisbruik zij waren ook economische afhankelijk van de patriciërs, regelmatig waren er
protesten tegen slechte werkomstandigheden en lage lonen
Sociale spanningen liepen uit op een veldslag in 1302 door een conflict tussen Franse koning en graaf
van Vlaanderen, die gewonnen werd tot Vlaanderen (Guldensporen) bewees dat boeren en
ambachtslieden bestand waren tegen feodale heren en patriciërs Vlaamse steden gaven invloed
aan de gilden van de wevers
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmabesselink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,59. Je zit daarna nergens aan vast.
