Literatuur behandeling – Week 1
JOHNSON ET AL.
Kinderen met problemen laat een breed spectrum zien van cognitieve, emotionele en gedragsproblemen. De
problemen kunnen plaats vinden in een van deze gebieden of in meerdere gebieden. Het gedrag kan ook
verschillende oorzaken hebben.
Ondanks veel onderzoek bij de oorzaak van psychopathologie bij volwassenen is er nog weinig bekend over
psychopathologie bij kinderen. Hierdoor is er ook in minder kwantiteit, maar ook kwaliteit van onderzoek naar de
behandeling voor kinderen.
Het is niet compleet duidelijk waarom deze onderzoeken zover achterlopen, maar er zijn een aantal complexe
factoren vastgesteld.
- Subsidies worden vaker uitgekeerd aan onderzoek naar volwassenen
- Voorkeur voor mental health professionals die met volwassenen werken
In de afgelopen jaren wordt er wel steeds meer onderzoek gedaan naar kinderen. Hierdoor komen steeds meer
bewustwording over de verschillen in de pathologie en wat de oorzaken van de problemen zijn bij kinderen.
Tegelijk met meer interesse in psychopathologie van kinderen is er ook meer aandacht gekomen voor de
behandeling van kinderen.
- Psychodynamische en client-centered therapieën
- Familie en gedragsaanpak heeft meer populariteit gekregen
- Meer gebruik van psychofarmaca en diëten
CONCEPTUALISEREN VAN AFWIJKEND GEDRAG
De aanpak voor de conceptualisatie van het gedrag hangt af van het psychopathologisch model dat door de
clinicus wordt gebruikt.
Psychopathologische modellen zijn een collectie van werken over de rol van de biologische, psychosociale, sociale
omgeving en/of andere factoren die bijdragen aan de ontwikkeling van psychopathologie.
MEDISCH MODEL
Het medisch model representeert het biologische perspectief.
- Afwijkend gedrag is het resultaat van onderliggende fysiologische afwijkingen of ziekteprocessen.
- Er wordt gebruik gemaakt van de termen mental illness, symptomen, patiënten, therapie en genezing
Vroeger werd er gedacht dat er een fysiologische ziekte ten grondslag ligt aan de mentale ziekte. Later werd er
verondersteld dat biologische factoren een grote rol spelen in de ontwikkeling van psychopathologie.
I NTAKE
De diagnostiek is zo ingesteld dat er gekeken wordt of het aansluit bij een diagnose en wat de biologische factoren
zijn die daarbij een rol spelen. Tijdens het interview wordt er voornamelijk in gegaan op de zwangerschap en
bevalling. Ook wordt de ontwikkeling in kaart gebracht vanaf de neonatale periode. Daarnaast wordt er ook
gekeken naar de medische geschiedenis van de cliënt. Daarnaast kunnen er ook met testen bepaalde
lichaamswaarden gemeten worden.
B EHANDELING
Er wordt vaak gebruik gemaakt van medicijnen en andere biologische aanpakken. Naast psychofarmaca wordt er
ook gebruikt gemaakt van diëten of megavitamin therapy.
PSYCHODYNAMISCH MODEL
Het psychodynamisch model is een combinatie van het medisch model en het psychoanalytische theorie van
Freud.
1
, Literatuur behandeling – Week 1
Psychoanalytische theorie: elk kind doorloopt verschillende fasen door waarin een keert leert omgaan met
verschillende taken. Persoonlijkheid bestaat uit drie onderdelen: id, ego en superego. De ego medieert
tussen de id en de omgeving, maar ook tussen id en superego.
Conflicten worden geuit op een bewust en onbewust niveau. Het conflict op het onbewuste niveau is het meest
problematisch. Door een onbalans tussen id, ego en superego ontstaan er conflicten. Als het ego te zwak en niet in
staat is om om te gaan met conflicten op een bewust niveau, dan worden deze verplaatst naar het onbewuste
niveau. Hier creëert het eigenlijk meer problemen.
Juiste balans tussen id, ego en superego leidt tot optimale aanpassing en functioneren. Dit is voornamelijk
een functie van een adequate ontwikkeling van ego
Problematiek wordt gezien als een resultaat van psychologische problemen, zoals trauma, fixatie in een bepaalde
fase etc.
I NTAKE
De nadruk ligt op het bepalen van de natuur van de problematiek. Dit wordt gedaan doormiddel van een interview
met het kind of de ouder. Het gaat hierbij voornamelijk om de fysische en ontwikkelingsgeschiedenis, maar ook
informatie over sociale relaties.
Oudere kinderen: interview; jongeren kinderen: interview met spel
Op basis van de informatie uit het interview worden hypothese opgesteld. Deze worden dan vervolgens verder
onderzocht. Hierbij wordt vaak gebruik gemaakt van projectietesten.
Rorschach Inkblot Test, Thematic Apperception Test, Children’s Apperception Test, Zin Aanvul Test, figure
drawing test
Gebaseerd op projective hypothesis: een individu krijgt een ongestructureerd iets voorgelegd en zal dit
proberen te structuren. Hiermee zal er belangrijke informatie naar boven komen over
persoonlijkheidsdynamiek, plekken waar conflicten zijn etc..
B EHANDELING
De behandeling focust zich voornamelijk op het helpen van bewust worden van de onbewuste factoren.
Vervolgens wordt er gekeken hoe deze problemen op een betere manier opgelost kunnen worden. Hierbij krijgt de
cliënt nieuwe vaardigheden aangeleerd.
De focus ligt op de verborgen problemen, in de veronderstelling dat als deze opgelost zijn de problemen die te zien
zijn ook weggaan.
Behandeling wordt in verschillende vormen gegeven: individueel, groepstherapie. Individuele therapie kan zijn
door middel van een gesprek, maar kan ook via spel. De ouders kunnen ook in bepaalde mate betrokken zijn. Dit
hangt af van de leeftijd van het kind.
BEHAVIORAL MODEL
Bij het behavioristisch model ligt de nadruk op dat de omgeving het gedrag bepaald. De focus ligt voornamelijk op
zichtbaar gedrag en psychopathologie wordt gezien als gedragsproblemen. Het gedrag dat het kind laat zien is het
primaire probleem, niet eventuele onderliggende problematiek.
Gedrag kan aangeleerd worden via drie verschillende manieren: klassieke conditionering, operante conditionering
of leren door observatie.
I NTAKE
De focus ligt bij de diagnostiek op specifiek gedrag dat gezien wordt als maladaptief en de omgevingsfactoren die
dit in stand houden of uitlokken. Dit wordt gedaan door middel van een interview. Tijdens dit interview wordt er
heel breed gekeken naar het kind. Meestal wordt er ook specifieke informatie gevraagd omtrent het probleem.
2
, Literatuur behandeling – Week 1
S-O-R-C: S stimuli of situatie; O organismic variables; R respons; C consequenties
Aan ouders of leraren kan gevraagd worden om een gedragsproblemen checklist in te vullen of bepaald gedrag te
observeren.
B EHANDELING
Er zijn verschillende vormen van behandeling. Ze zijn allemaal gebaseerd op de assumptie dat het gedrag
aangepast kan worden door systematische toepassing van de leerprincipes. Hierbij wordt er gebruik gemaakt van
operante conditionering, klassieke conditionering, modeling, negeren, straf.
Bij de behandeling wordt er gewenst gedrag aangeleerd en ongewenst gedrag afgeleerd.
CLIENT-CENTERED MODEL
Individuen hebben de capaciteit voor persoonlijke groei en adaptief functioneren. Psychopathologie ontstaat als
een resultaat van sociale of omgevingsfactoren die interfereren of blokkeren van persoonlijke groei. Hierdoor
ontstaan verschillende problemen.
I NTAKE
Bij de client-centered model wordt er meestal geen intake afgenomen. Dit wordt gezien als te veel oordelend.
B EHANDELING
Therapie wordt meestal gegeven door middel van spelen. Bij oudere kinderen wordt er ook gebruik gemaakt van
gesprekken. De therapeut probeert te communiceren met empathisch begrip en een onvoorwaardelijke, niet-
oordelen en oprechte acceptatie van het kind als persoon. De client beslist voornamelijk hoe de therapie ingevuld
zal worden.
FAMILIE MODEL
Er zijn verschillende gezinsmodellen. Deze komen overeen in dat de primaire focus ligt niet op patiënt, maar op de
variabele binnen een gezinssysteem waar hij of zij een onderdeel van is. Het gezin wordt hier gezien als een
complex en dynamisch sociaal systeem waarin het gedrag van elk gezinslid een functie is van de bestaande druk in
het systeem. De symptomen van een kind worden dan ook zien als een gevolg van disfunctie in het gezin.
I NTAKE
Er zijn veel verschillende manieren om een intake af te nemen bij families. Bijvoorbeeld, gedragscodes systemen
voor dyadische interacties tussen gezinsleden. Daarnaast zijn er ook oudere methoden en zelfrapportage lijsten.
Vaak zijn observaties niet de beste manier voor de klinische praktijk. De Dyadic Parent-child Interaction coding
system is hier een uitzonder op. Deze is specifiek ontwikkeld voor de klinische praktijk.
B EHANDELING
Er zijn verschillende benaderingen voor familietherapie. De meeste benaderingen bestaan uit een therapeut die
interacteert met het gehele gezin of een deel hiervan. Alhoewel het gaat om de problematiek aanpakken zijn hier
verschillende benaderingen voor.
Systematische benadering: focussen op interactie patronen, nadruk op basis gezinspathologie
Psychodynamische benadering: pathologie van het individu en van het gezin
Gedragsbenadering: voornamelijk omgaan met gezin gerelateerde contingenties die worden gezien als
bijdragend aan het disfunctionele gedrag van gezinsleden.
Multi systemische benadering: focus op het gezin, maar ook systemen buiten het gezin
Een aantal van deze benaderingen zijn ontwikkeld om met crisissituaties om te gaan in plaats van lopende
problemen.
3
