Ethiek
Hoofdstuk 1 – Moraal begint bij je mening
Moreel oordeel = oordeel over gedrag van mensen en hoe ze met elkaar omgaan.
Je geeft aan hoe je verwacht dat die met jou of met anderen om zou moeten gaan.
We hebben deze oordelen vaak ook voordat we erover nadenken. Een moreel
oordeel dat vanzelf komt, heet een intuïtief moreel oordeel. Dit ontstaat kant-en-klaar
in je bewustzijn.
5 kenmerken van een moreel oordeel:
1. Een moreel oordeel gaat altijd over gedrag van mensen
2. Een moreel oordeel overstijgt het individuele: ‘wat ik goed vind om te doen,
verwacht ik ook van jou’. We noemen dit ook wel het universaliteitsprincipe:
morele oordelen zijn inherent veralgemeniseerbaar.
3. Een moreel oordeel is normatief: een moreel oordeel gaat over hoe je behoort
te gedragen, het schrijft voor wat je moet doen.
4. Een moreel oordeel is gericht op het goede: morele oorzaken zijn gericht op
zaken die op zichzelf goed of nastrevenswaardig zijn. Morele oordelen gaan
altijd over goed samenleven.
5. Een moreel oordeel kan morele verontwaardiging veroorzaken: er kan bij
moreel oordelen een heel specifiek soort emotie loskomen (verontwaardiging
als gevolg van het oordeel)
Ethiek is de wetenschap die moraal bestudeert en tracht verder te helpen door
nieuwe argumenten te ontwikkelen en te gebruiken in afwegingen, het nadenken
over hoe je tot een goed of fout komt.
Ethiek gaat dus over moraal, probeert het moraal verder te helpen door
nieuwe ontwikkelingen
Moraal is het geheel van morele uitgangspunten waaraan wij onszelf en anderen in
redelijkheid gehouden achten. (normen, waarden, deugden), dit moeten we met
elkaar oplossen
Morele uitgangspunt is een beschrijving van iets dat op zichzelf
nastrevenswaardig is betreffende menselijk samenleven: normen, waarden en
deugden die we met elkaar delen
Waarom ethiek?
- Het sociaal werk is een normatief beroep dat niet waardevrij is
- Staat in verband met de beroepscode van Social Work: regels waaraan
sociaal werkers zich moeten houden
- Professionals moeten vaardig zijn in het morele gesprek
- Morele competenties zijn noodzakelijk, net zoals bvb methodische en
reflectieve competenties.
,Rechtvaardigheid en integriteit in de beroepscode ‘Sociaal Werk’
De beroepscode voor sociaal werkers beschrijft de centrale normen, waarden en
deugden van het beroep
Vijf belangrijke waarden voor het sociaal werk:
respect voor menselijke waardigheid en autonomie,
betrokkenheid,
sociale rechtvaardigheid,
deskundigheid,
betrouwbaarheid
integriteit
Morele competenties!
- Moreel oordelen herkennen wanneer je deze uit, verschillen herkennen tussen
objectieve, subjectieve en normatieve meningen
- Morele vraag erachter stellen
- Morele argumenten verwoorden
- Morele moed tonen
Heel veel ‘morele….’
Morele vragen of oordelen bestaan niet uit feiten. > objectief
Ze zijn ook niet een kwestie van je eigen mening of beleving > subjectief
Morele vragen of oordelen horen bij je normatieve bewustzijn, je oordeelt
over het ‘goede’
Je morele keuzes tonen, toetsen en vormen wie je bent. In het sociaal werk zul je
gevraagd worden moreel te oordelen (de normatieve professional) en jezelf hierin te
verantwoorden. De morele vragen en de argumenten ontwikkel jezelf.
Het drie Wereldenmodel: de ander en jezelf beschrijven in drie werelden
O = Objectief, feitelijk
N = Normatief, moreel (ethiek)
S = Subjectief
, Als je met een client in gesprek wilt blijven en deze wilt helpen, dan moet je
aansluiten bij de beleving van de client en een daarbij passende ontwikkeling
opbouwen die de client verder helpt.
Een groot probleem van de moraal is dat we denken dat het bij objectief en subjectief
blijft. Een moreel is normatief. In subjectiviteit is jouw ervaring alles wat er is. Bij
objectiviteit is kennis altijd kennis van iets. Je hebt kennis, je bent niet de kennis.
Objectiviteit is een verbinding tussen de kenner en de gekende
Dus subjectiviteit kun je je vaststelleen als een punt en objectiviteit als een lijn tussen
twee punten. In normativiteit wordt er weer iets toegevoegd: het wordt een driehoek,
een verbinding tussen 3 punten. In een moreel oordeel vergelijk jij (punt 1) het
gedrag waarover je oordeelt (punt 2) met morele idealen, principes (punt 3). Dit
oordelen is een te kennen van een betekenis aan het gedrag waarover je oordeelt,
door het te vergelijken met de morele principes. Deze morele principes die
tevoorschijn komen in een moreel oordeel zijn universeel. Dit oordeel is een goed of
slecht vinden in het licht van het universele morele principe respect voor anderen.
Begrippen morele competentie
- Morele oordelen-> is een waardering van menselijk gedrag aan de hand van
morele uitgangspunten. Normeren. Dit is ‘het juiste’ om te doen.’ • “Hij mag
niet vloeken in de klas
- Morele uitgangspunten > is een omschrijving van iets dat op zichzelf
nastrevenswaardig is betreffende menselijk samenleven. Altijd gebaseerd op
je morele normen, waarden of deugden
- Morele vragen zijn vragen over het goede, over met welke uitgangspunten we
goed kunnen samenleven. Zitten achter het oordeel.
Een moreel oordeel overstijgt het individu, de gevolgen hiervan zijn:
Morele oordelen verleiden tot een gesprek: wat je hier doet is niet het leren
kennen van een gezamenlijke buitenwereld (objectief), of het ervaren van een
persoonlijke binnenwereld (subjectief), maar een samenstellen van een met
anderen gedeelde tussenwereld. Zo’n gedeelde moreel oordeel van meerdere
mensen noemen we moraal.
Een moreel gesprek leidt tot een moraal: moraal is het geheel van morele
regels. Ethiek is de wetenschap die moraal bestudeert en die tracht de moraal
verder te helpen door nieuwe argumenten te ontwikkelen en te gebruiken in
afwegingen. Elke organisatie en elk vakgebied heeft zijn eigen verzameling
morele oordelen, zijn eigen moraal. Een ander woord voor universele
principes is normen en waarden
Het gesprek over moraal: de moraal van een groep is nauw verbonden met
het voeren van een gesprek. Er is ook sprake van een continu moreel
‘gesprek’ in de samenleving. Als samenleving vormen en hervormen wij
voortdurend onze moraal door middel van interacties en communicatie
Het gesprek over moraal noemen we een vertoog: we gebruiken het woord
moreel vertoog om aan te geven dat een groep mensen interactie heeft en
daarmee haar moraal vormt. De betekenis van het woord ‘gesprek’ is hiermee
opgerekt. Punt is dat de vorm waarin het moreel vertoog wordt gevoerd,
verandert en wij veranderen mee
