Hoofdstuk 1 – logopedische diagnostiek bij
kinderen met een taalontwikkelingsstoornis.
1.1. Inleiding.
Kinderen met een TOS vormen de grootste patiëntengroep van
logopedisten in Nederland.
TOS is de meest voorkomende ontwikkelingsstoornis.
Ongeveer 7% van de kinderen op de basisschool heeft een TOS.
1.2. Taalontwikkelingsstoornis.
Als de taalontwikkeling van een kind niet vergelijkbaar verloopt met de
taalontwikkeling van leeftijdsgenootjes, het kind verwerft bijvoorbeeld
bepaalde taalvaardigheden later dan leeftijdsgenoten, wordt gesteld dat
de taalontwikkeling van het kind achterloop ten opzichte van de
normgroep.
Men spreekt dan van een taalachterstand. Nader onderzoek is dan nodig
om te bepalen wat hiervan de oorzaak is.
Een taalachterstand kan door verschillende factoren verklaard worden.
Een veelvoorkomende oorzaak van een taalachterstand is een
blootstellingsachterstand, waarbij het kind te weinig talige input heeft
gehad.
Er kan ook sprake zijn van ontwikkelingsproblematiek of een zintuiglijke
beperking waardoor de taal van het kind zich niet goed ontwikkelt. Er
wordt dan gesproken van een niet-specifieke
taalontwikkelingsstoornis.
Voorbeeld blootstellingsachterstand =
Micha komt uit Polen. Hij is met zijn ouders in Nederland komen wonen
toen hij 4 jaar was. Micha is nu 6 jaar. Hij spreekt thuis met zijn ouders
Pools en op school Nederlands. De leerkracht geeft aan dat Micha het
Nederlands nog niet zo goed beheerst. Hij heeft nog te weinig talige input
gehad in het Nederlands om net zo goed Nederlands te spreken als zijn
leeftijdsgenootjes. Micha heeft een blootstellingsachterstand.
Voorbeeld niet-specifieke taalontwikkelingsstoornis =
Sanne is 8 jaar. Haar taalontwikkeling verloopt zorgelijk. Ze praat niet
duidelijk en haar zinnen zijn vaak niet compleet. Het vervoegen van
werkwoorden lukt haar niet goed. Ook het begrijpen van taal is lastig.
Sanne draagt aan beide oren een hoortoestel omdat ze beiderzijds een
behoorlijk gehoorverlies heeft. Dit heeft ze sinds haar geboorte. Sanne
heeft een niet-specifieke taalontwikkelingsstoornis.
Als er geen (duidelijke) aanwijsbare oorzaak is voor de achterstand in de
ontwikkeling van de taal van het kind, kan een diagnose specifieke
taalontwikkelingsstoornis overwogen worden. Deze diagnose werd
vaak afgekort als S-TOS, maar sinds 2021 is de afkorting TOS de
aangewezen afkorting.
1
, TAALDIAGNOSTIEK BIJ KINDEREN
De diagnose TOS kan worden gesteld bij kinderen vanaf 3 jaar. Bij jonge
kinderen kunnen er problemen in de taalontwikkeling zijn zonder dat er
zicht is op de oorzaak hiervan. Zo kan er sprake zijn van problematiek die
de taalontwikkeling negatief beïnvloedt. Deze onderliggende problematiek
die de taalontwikkeling negatief beïnvloedt. Deze onderliggende
problematiek kan nog niet opgemerkt zijn of er kan alleen sprake zijn van
een vermoeden van onderliggende problematiek.
Bij kinderen tot 3 jaar wordt daarom aanbevolen terughoudend te zijn met
het stellen van de definitieve diagnose TOS en juist te spreken van een
vermoedelijke TOS. Vanaf de leeftijd van 3 jaar kan met meer zekerheid
TOS worden vastgesteld, mits tijdens de diagnostiek de inclusie- en
exclusiecriteria zijn aangehouden. Als er over de oorzaak van de
taalproblematiek onvoldoende
duidelijkheid bestaat, dan wordt er
ook bij kinderen ouder dan drie
jaar gesproken van een
vermoedelijke TOS.
Kader 1.1. Begrippen
1.2.1. Inclusiecriteria.
Om de diagnose TOS te kunnen stellen moet er diagnostisch onderzoek
worden gedaan door een logopedist. De logopedist stelt tijdens het
onderzoek vast of er wordt voldaan aan de inclusiecriteria voor TOS.
2
, TAALDIAGNOSTIEK BIJ KINDEREN
Inclusiecriteria = zijn vastgestelde factoren waaraan moet worden
voldaan om te kunnen bepalen dat er sprake kan zijn van een TOS.
Deze inclusiecriteria zijn:
1. De taalontwikkeling van het kind moet achterlopen ten opzichte van
de normgroep, zonder dat hier een duidelijke verklaring voor is. De
mate van de taalachterstand wordt vastgesteld met de verkregen
scores van een afgenomen taaltest. Wat hierbij geldt als afwijkend
wordt beschreven in de handleiding van de test zelf. Over het
algemeen wordt een score die beneden gemiddeld is of lager
(meestal minimaal 1,0 tot 1,3 SD onder het gemiddelde) gezien als
afwijkend, omdat er dan gesproken kan worden van een statische
afwijking van de normgroep.
2. Het kind ervaart problemen in het dagelijkse functioneren. Het kind
is onvoldoende taalvaardig om te participeren in communicatieve
situaties (bijv. school of thuis).
3. Er is bij het kind sprake van hardnekkige problematiek waarbij geen
spontaan herstel van de problemen in de taalontwikkeling wordt
verwacht.
1.2.2. Exclusiecriteria.
Exclusiecriteria = zijn kenmerken in de ontwikkeling van het kind die
een diagnose TOS uitsluiten.
Een diagnose TOS wordt gesteld op basis van exclusie van andere
oorzaken. In de definitie van TOS wordt een aantal exclusiecriteria
genoemd:
Gehoorverlies,
Lage non-verbale intelligentie,
Afwijkingen aan de spraakorganen,
Duidelijk aanwijsbare neurologische afwijkingen,
Contactstoornissen,
Extreme taaldeprivatie
Of andere taalaanbodsituaties.
Om uit te sluiten dat er sprake is van andere problematiek wordt verder
onderzoek door andere disciplines aanbevolen, anders kan de diagnose
TOS niet met zekerheid gesteld worden.
1.2.3. Subtypen van TOS.
Kinderen met een TOS vormen een heterogene groep. De taalproblemen
van kinderen met een TOS zijn zeer divers. De stoornis wordt om deze
reden ook wel omschreven als een spectrumstoornis. Een gangbare grove
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hinckevanbrunschot. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,74. Je zit daarna nergens aan vast.