Een volledige en Nederlandse samenvatting van: 'Een beknopte geschiedenis van Nederland' van James C. Kennedy. Een duidelijke samenvatting met de belangrijkste onderwerpen zo doeltreffend mogelijk beschreven.
Samenvatting “Een beknopte geschiedenis van Nederland” van James C.
Kennedy
Week 1.1: pagina 1-35
Het boek baseert zich op het gebied wat op dit moment het Koninkrijk der Nederlanden is. Dit is
lastig, omdat:
- Vooral Holland is vaak het middelpunt in de Nederlandse geschiedenis geweest
- Het gebied wat nu België is, heeft veel invloed gehad op de geschiedenis van Nederland.
- Delen van Nederland hebben tijdelijk aan andere rijken toebehoord.
- De koloniën die op dit moment niet meer bij Nederland horen, maken deel uit van de
geschiedenis. (Deze zullen af en toe wel langskomen.)
- Het Nederlandse grondgebied is veranderd door water.
Hoofdstuk 1 – Van moeras naar handelssteden. Nederlandse geschiedenis tot 1384
Nederland lag lang aan de rand van de beschaving, want:
- Klimaat en geografie niet voordelig voor landbouw en bouwen van nederzettingen.
Pre romaanse tijd – De eerste bewoners
Homo heidelbergensis -> 250.000 jaar geleden in Zuidelijke Nederlanden. Maar dit waren jagers en
verzamelaar die zich niet vestigden. -> Nederland vooral bedekt met ijs.
Later ook andere menssoorten, maar niemand bleef permanent.
35.000 jaar geleden stopt de trek door Nederland door de ijstijd. Pas in 10.000 v.Chr. weer. Na het
einde van de eerste ijstijd.
De Noordzee liep vol met water en ook in Nederland werd het land natter en overstroomde vaker.
Hierdoor meer flora en fauna: Geschikter om te leven.
Toch maar weinig mensen die zich vestigden. Bewijzen zijn bijvoorbeeld:
- De kano van Pesse – 7500 V.Chr.
- Graf van Hardinxveld-Giessendam 5500-5000 V.Chr.
Geen permanente huizen of boerderijen in deze tijd.
Permanente bewoning
Eerste tekenen van neolithische cultuur: rond 5500 V.Chr. -> Plateaus in Limburg. Aardewerk
gevonden. -> kwamen waarschijnlijk uit Centraal-Europa.
Landbouw, vee, gebruik van de ploeg (kenmerken). Belangrijkste kenmerk: boerderijen van 40 meter.
Landbouw in Europa heel belangrijk -> In Nederland lastiger: vooral veel jagers en verzamelaars in
deze tijd.
Vanaf 3500 V.Chr. -> Jagers en verzamelaars vestigden zich in Noord-Oost-Nederland op
zandgebieden.
,Dit is de Trechterbekercultuur. -> de samenleving van sociaal complex en hiërarchisch. ->
Hunebedden.
Vanaf 2800 V.Chr. -> meer gebruik van grafheuvels.
De regio was geïsoleerd -> pas in 700 V.Chr. ijzertijd. -> Gebruik van ijzeren gereedschap. (500 jaar na
begin hiervan in Middellandse zeegebied).
IJzeren gereedschap als eerste gebruikt door Kelten. (Centraal-Europa). Nederlanden lagen aan het
grensgebied van het Keltische rijk. Nederlanders in West en Oost hadden hier nauwe banden mee.
In het Noordoosten kwamen Germaanse volken. Uiteindelijk in heel Nederland de Germaanse taal
dominant.
Kenmerk van deze tijd: strijd tegen water.
Eerste wierden of terpen ter bescherming tegen water in 2500 jaar geleden in Friesland en
Groningen.
Er was geen centraal gezag, gevolg:
- Geen vredige samenleving
- Vechten, stelen en plunderen
Wel: welvarende regio.
De Romeinse Nederlanden: Rome komt aan de macht
57 V.Chr. -> Julius Caesar met 8 legioenen in de buurt van de zuidelijke grens van de Nederlanden.
Caesar: 2 grote vijanden in Zuidelijke Nederlanden. De Menapii in het Westen en de Eburonen in het
Oosten.
Zij konden niet winnen en verborgen zich in moerassen en bossen.
De Romeinen plunderen en vernietigen de boerderijen van vooral de Eburonen.
Rond 53 V.Chr. gaven de Menapii zich over. (Eburonen waarschijnlijk ook rond deze tijd).
De Romeinen hadden verder weinig aandacht voor deze regio. Pas in de tijd van Nero: ze probeerden
de gebieden ten oosten van de Rijn te onderwerpen met steun van de Bataven.
12 V.Chr. wonnen de Romeinen van de Friezen in het Noorden en Westen van Nederland. Maar dit
duurde maar een paar jaar.
In het jaar 28 -> Friezen rebellen tegen Romeinen en slachtten velen af. Na 28 jaar vrede en de
handel bloeide op.
Rijn is niet altijd een goede grens -> 69: Bataven komen in opstand, omdat ze onjuist behandeld zijn.
Na jarenlange hulp werden 2 Bataafse legeraanvoerders (Julius en Paulus Civilus) van verraad
beschuldigd.
In Rome gelijktijdig een kleine burgeroorlog na dood Nero. -> Romeinen dwingen Bataven zich bij
Romeinse leger te voegen. Bataven in opstand met steun Germaanse stammen. De Romeinen
werden ten zuiden van de Rijn verdreven.
Romeinse opvolger Vespasianus stuurde legioenen. -> in het jaar 70 wordt een akkoord gesloten.
Bataven weer hulptroepen van de Romeinen.
Verder is de Rijn als grens vrij stabiel.
Bezet gebied is een Romeinse provincie -> Germania Inferior.
Eerste twee steden: Maastricht (Mosae Trajectum) en Nijmegen (Ulpia / Novio Magus).
Kleine vestigingsplaats aan de Rijn was Utrecht (Traiectum ad Rhenum).
,Het leven in het Romeinse Rijk
Het Noorden bleef dunbevolkt.
Romeinse cultuur zeer belangrijk voor de Bataven -> veel artefacten in Bataafse hoofdstad -> Ulpa
Novio Magus.
In Zuid-Limburg: belangrijke militaire weg van het Rijnland naar Gallië. -> onderdeel hiervan is brug
over de Maas.
Romeinen hadden villea. -> Landgoederen. De kalkgronden waren hiervoor favoriet.
Het gebied was veilig -> weinig bewijs van gestationeerde troepenmachten.
Rijn was naast grens ook belangrijke handelsroute. -> handel met Brittannië en Friezen.
Pax Romana (politieke stabiliteit in Rome) zorgde voor nieuwe culturele en religieuze uitingsvormen.
Latijns werd gebruikt, Romeinse wet werd de norm.
De tradities van niet bezette gebieden ook beïnvloed door de Romeinse cultuur. Ook religie.
Romeinse neergang, migratie en ontvolking
Rond 160 -> eerste barbaarse invallen.
Economie werd slechter. Weer veranderde. (Meer regen, zee wilder).
Veel nederzettingen waren ontvolkt, Friezen moesten vertrekken door overstromingen. ->
Waarschijnlijk in Engeland.
Rond 250 werden de Limes (grenzen) van de romeinen verbroken door de Franken. Grote delen
bevolking gevlucht naar het zuiden.
Gevolgen:
- Boerderijen en nederzettingen massaal verlaten;
- Landgoederen verwilderden en natuur kreeg vrij spel op gecultiveerde grond -> bossen
breidden uit.
Maastricht bleef bestaan.
Rond 4e eeuw -> veel Romeinen in het gebied en meer mensen vestigen zich weer.
De Franken bouwen nederzettingen en sluiten een pact met Romeinen. Hierdoor bleven meer
mensen in het gebied. De Salische Franken vestigden zich in het huidige Overijssel.
In de 5e eeuw -> de grens werd niet meer gehandhaafd door de Romeinen. Ze gingen Rome
verdedigen.
Romeinse gezag in Nederland kwam ten einde. Veel mensen gingen mee naar het Zuiden. In het
rivierengebied kwamen de Chamavi.
Maar er woonden weinig mensen door onveiligheid en het klimaat.
, Merovingische en Karolingische perioden: de samenleving in de vroege middeleeuwen
Na de Romeinen kwamen er migranten uit Duitsland en Zuid-Scandinavië. Vaak afsplitsingen van
stammen.
Salische Franken beschouwden zich al 1 groep. Afstammelingen van de koning Merovech.
De groepen hadden dezelfde voorouders, maar geen etnische of politieke eenheid.
De Franken mengden zich met de bevolking en domineerden de taal en gebruiken.
Bovenin -> Angelen en Saksen in Friesland en Holland. Nu de Friezen genoemd.
Oostelijk: de Saksen.
Door interactie van deze drie talen ontstond de Nederlandse taal.
Het waren geen onderscheiden stammen met een eigen cultuur, maar samenraapsels van los
verbonden gemeenschappen met een gelijkwaardige cultuur.
7/8e eeuw -> bevolking neemt toe. Klimaat was verbeterd.
Friezen hadden handel met grote delen van Europa.
Hoofdstad van de handel was Dorestad. Aan de splitsing van de Lek en de Rijn. Gesticht door de
Friezen.
Dorestad werd groter en welvarender. Ze kregen een eigen munt.
De opkomt van het Frankische christendom
7e eeuw-> door de groei van handel kwamen er meer conflicten over politieke controle. Dorestad lag
bij het Frankisch gebied.
De Salische Franken werden nu geregeerd door de Merovingers. Clovis had zich eind 5 e eeuw
bekeerd door het katholicisme. -> een christelijke dynastie.
Vanaf het midden van de 7e eeuw -> Rooms-katholieke kerk en Franken namen stappen om
Nederland te kerstenen. In Zuid-Nederland al wel wat kerken, maar de verspreiding van het geloof
ging niet gemakkelijk.
De Friezen en Saksen verzetten zich. De Engelse missionarissen waren uiteindelijk cruciaal voor de
verspreiding.
Toch was militaire druk nodig om de Friezen te bekeren. Friese koning Radboud verzette zich.
Rond 690 versloeg Frankische hofmeier Pepijn van Herstal, koning Radboud.
Willibrord werd aartsbisschop van de friezen in Utrecht. Hij verspreidde het geloof meer en meer.
Maar amper in het gebied noorden en oosten van Utrecht.
Radboud kon Willibrord verdrijven, maar stierf in 719. Karel Martel zorgde ervoor dat heel Friesland
binnen decennia onder de Frankische invloedssfeer viel.
Friezen nog altijd niet christelijk -> Bonifatius. Bisschop en evangelist gedood in Dokkum in 754.
Pas rond 854 was Friesland stabiel christelijk.
Karolingische erfenis
Merovingische koningen overgenomen door Karolingen. Officieel vanaf 751.
768 -> Karel de Grote.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Ella134. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
