Psychological and Neurobiological Consequences of Child Abuse
Het vak psychologische en neurobiologische consequenties van kindermishandeling heeft verschillende
doelen, namelijk:
• Illustreren en uitleggen wat de verschillende consequenties kunnen zijn van verschillende vormen van
kindermishandeling. Deze consequenties liggen in verschillende domeinen, namelijk cognitie, emotie,
sociaal gedrag en fysieke gezondheid.
• Het uitleggen van psychologische en neurobiologische modellen die pogen om de consequenties van
kindermishandeling op de lange termijn proberen te verklaren. Hiertoe behoren ook de risicofactoren en
de veerkracht van de kinderen.
• Het uitleggen van verschillende vormen van psychotherapie die worden gebruikt om de gevolgen van
kindermishandeling te behandelen.
• Leren over de verschillende onderzoekmethoden waaronder ook de nadelen die zij hebben met betrekking
tot het verklaren van de langetermijngevolgen van kindermishandeling.
“De baby en het jonge kind moet een warme, intieme en continue relatie met zijn moeder waarin beiden
voldoening als plezier vinden. Als hiervan geen sprake is dan kan dit aanzienlijke negatieve gevolgen voor
de geestelijke gezondheid met zich meebrengen die onomkeerbaar zijn” (Bowlby).
Het belang van goed ouderschap
Emotionele interacties met de verzorgers vormen het fundament voor de latere ontwikkeling. Het zorgt
ervoor dat het kind zich kan hechten, het biedt een gevoel van veiligheid, het zorgt ervoor dat kinderen hun
eigen emoties leren reguleren. Daarbij leren kinderen door interacties de emotionele staat van anderen te
begrijpen, ontwikkelen ze gevoel van empathie en gaan zij anderen vertrouwen.
Er zijn veel empirische bevindingen die stellen dat kindermishandeling en verwaarlozing ingrijpende
consequenties heeft voor de mentale en fysieke gezondheid. Zo vergroot het de kans op depressie en angst en
wordt het gerelateerd aan andere vormen van psychopathologie in de volwassenheid. Dat is de reden dat we
kijken naar de lange termijngevolgen van kindermishandeling.
De definitie die gegeven kan worden aan kindermishandeling is als volgt: “Elke handeling van ‘omission’ en
verzuim door een ouder/verzorging, dat leidt tot schade, potentieel voor schade of dreiging van schade aan
het kind. Dit terwijl schade niet de intentie hoeft te zijn”.
Omission is het onvermogen om te voldoen aan de behoefte van het kind. Dit kan zich uiten in fysieke en/of
emotionele verwaarlozing of het kind onthouden van bijvoorbeeld onderwijs. Comission (verzuim) is het
actief uitvoeren van een schadelijke handeling. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in fysiek, emotioneel en
seksueel misbruik. Ook geweld tussen de ouders is hier een voorbeeld van. Dit kan ernstige gevolgen hebben
voor het kind. Te denken valt hierbij bijvoorbeeld aan het shaken baby syndroom.
Typen van kindermishandeling
Emotionele verwaarlozing
‘Niet voldoen aan de emotionele behoeften van een kind en nalaten om een kind te beschermen tegen geweld
in huis of in de buurt. '
Fysieke verwaarlozing
‘Niet voldoen aan de fysieke, medische / tandheelkundige of educatieve behoeften van een kind; falen om
Te zorgen voor voldoende voeding, hygiëne of onderdak.’
Emotioneel misbruik
‘Opzettelijk gedrag dat een kind ervan overtuigt dat hij / zij waardeloos, gebrekkig, onbemind,
Ongewenst of bedreigdis of alleen gewaardeerd om aan de behoeften van een ander te voldoen.’
Fysiek misbruik
‘Opzettelijk gebruik van fysieke kracht of werktuigen tegen een kind dat leidt tot of heeft tot potentie om
lichamelijk letsel te veroorzaken.’
,Seksueel misbruik
‘Elke voltooide of poging tot seksuele handeling, seksueel contact of niet-contact seksuele interactie
met een kind door een verzorger '.
Prevalentie
Meer dan de helft van de respondenten (53,4%) rapporteerde tenminste één vorm van tegenslag te hebben
ervaren. Je kunt hierbij denken aan een verlies, psychopathologie bij familieleden of mishandeling.
• National Comorbidity Survey Replication (NCS-R): misbruik en verwaarlozing 5.6 – 8.4 % (70% meer
dan eens).
• Dutch National Prevalence Study: Abuse of Children and Adolescents (NPM). Professionals stelden dat
ongeveer 34 op de 100 kinderen en adolescenten wel eens mishandeld zijn.
• Students on Maltreatment. Dit was een zelfrapportage studie onder 1800 studenten tussen de 12 en 16 jaar
oud. 37% rapporteerde één or meer vormen van mishandeling. Hiervan was fysiek en emotioneel
misbruik het meest voorkomend.
De diagnostiek van misbruik
De DSM is een classificatiesysteem voor het vaststellen van psychologische stoornissen die gebaseerd zijn
op standaard criteria. De focus ligt op de objectieve beschrijving terwijl een theoretisch raamwerk mist. Er is
een verminderde focus op de etiologie (oorzaak) van de stoornissen. Dit is ook lastig want de symptomen
zijn niet per definitie gebonden aan een enkele stoornis.
Comorbiditeit
Van comorbiditeit is sprake wanneer een patiënt twee of meer stoornissen heeft. Een voorbeeld hiervan is de
overlap tussen angst en depressie (60%). Ook verschillende vormen van mishandeling en verwaarlozing
kunnen samen voorkomen. Meer dan 50 procent van de kinderen wordt blootgesteld aan meer dan één vorm
van mishandeling of verwaarlozing.
National Comorbidity Survey Replication (NCS-R)
Deze vragenlijst gaat over de prevalentie van 20 verschillende DSM-IV stoornissen. Het bleek dat
maladaptief familie functioneren het sterkst correleerde met de ontwikkeling van een stoornis.
Kindermishandeling wordt in bijna de helft van de gevallen in verband gebracht met de ontwikkeling van
een stoornis in de kindertijd en met ongeveer 30% van de psychopathologie in de volwassenheid.
Angst en Depressie: Nederlandse studie van depressie en angst
De kans dat je een stoornis ontwikkeld na het doormaken van kindermishandeling is twee tot drie keer hoger
dan wanneer je een normale jeugd hebt gehad. Het grootste deel identificeert de ouders als schuldige.
Kindermishandeling in de jeugd vergroot de kans op depressie en angst tijdens de volwassenheid aanzienlijk.
Mishandeling HC in % Stoornis Odds ratio
Emotioneel 19 45 3.54***
Psychologisch 11 29 3.25***
Fysiek 6 16 2.79***
Seksueel 13 21 1.79***
Kindermishandeling en de consequenties op de lange termijn
Je kunt denken aan twee verschillende vragen die we middels deze cursus trachten te beantwoorden:
1. Wat zijn de oorzaken van mentale gezondheidsproblemen bij volwassenen?
2. Hoe kunnen gebeurtenissen die 25 jaar geleden gebeurd zijn z’n ingrijpende invloed hebben op iemands
latere emotionele, cognitieve en sociale welzijn?
,Mechanismen
Er zijn verschillende mechanismen die ten grondslag kunnen liggen aan kindermishandeling. Je kunt
bijvoorbeeld denken aan cognitieve schema’s, neurobiologische modellen, hechtingsstijlen en verschillen in
de emotieregulatie. Dit kan er mogelijk voor zorgen dat sommige kinderen kwetsbaarder zijn voor het
ontwikkelen van problemen dan anderen.
Onzekere hechting
Onzekere hechting is wanneer je geen veilige band hebt met je ouder of verzorger. Niemand troost je, je
luiers worden niet verschoond etc. Dit zorgt er vaak voor dat de kinderen niet veilig gehecht kunnen raken.
Emotionele verwaarlozing is een grote risicofactor. Gehechtheid aan de mishandelende ouders komt voor,
maar wordt gekenmerkt door onveiligheid. Wanneer biologische ouders niet beschikbaar zijn, kunnen
kinderen zich nog steeds veilig hechten aan een ander persoon. Belangrijk om je te beseffen is dat een
onzekere hechting in de eerste jaren van het leven voor moeilijkheden met hechting in latere relaties kan
zorgen. Er kan onderscheid gemaakt worden tussen twee verschillende soorten van onzekere hechting. Dit is
de vermijdende hechtingsstijl en de angstig-ambivalente hechtingsstijl. Bij de vermijdende hechtingsstijl
behoud je afstand en vind je het lastig om mensen te vertrouwen. Dit gebeurt niet altijd bewust. Bij de
angstig-ambivalente stijl zoeken mensen actief liefde. Ze willen continu bevestiging van de liefde en kunnen
aanhankelijk overkomen.
Emotieregulatie stijlen
Van een gezond kind verwachten we dat hij of zij een ‘drive’ heeft. Het kind moet nieuwsgierig zijn om
nieuwe dingen te ontdekken en gaat hier actief mee aan de slag. Aan de andere kant heeft het kind een
veilige basis nodig, waarbinnen hij gerustgesteld kan worden. Tot slot wordt er verwacht dat de focus niet
ligt op dreiging. Wanneer hierin een disbalans is kan dit voor problemen zorgen met bijvoorbeeld de
emotieregulatie.
, De invloed van kindermishandeling op de hersenstructuur- en functie
De vraag waarmee we ons vandaag bezig gaan houden is: “Hoe kunnen gebeurtenissen die 25 jaar geleden
gebeurd zijn z’n ingrijpende invloed hebben op iemands latere emotionele, cognitieve en sociale welzijn?
Ofwel: hoe kan kindermishandeling ervoor zorgen dat men op latere leeftijd psychopathologie ontwikkelt.
In het verleden was de overtuiging dat recente gebeurtenissen invloed hadden op het welzijn, Momenteel
hebben we meer kennis en weten we dat zaken uit het verre verleden ook een enorme impact kunnen hebben.
de vraag is dus welke processen hierbij betrokken zijn.
Kindermishandeling en sensitiviteit voor stress
Mishandeling kan er chronisch voor zorgen dat men gevoeliger is voor stress. Dit kan op een
cognitief/emotioneel niveau en/of op een neurobiologisch niveau. Deze twee verschillende soorten
mechanismen zullen hieronder kort worden besproken.
Cognitief/emotioneel niveau
Ouders kunnen negatieve attitudes aan hun kinderen doorgeven. Zo kunnen zij hun kinderen bijvoorbeeld
continue vertellen dat zij waardevol zijn. Dit kan vervolgens door het kind worden geïnternaliseerd en kan
resulteren in een laag zelfbeeld. Hetgeen kan leiden tot een sterke sociale gevoeligheid die kan worden
opgeroepen in nieuwe stressvolle situaties.
Neurobiologisch niveau
Ook kan kindermishandeling ervoor zorgen dat hersenfuncties veranderen die belangrijk zijn voor
bijvoorbeeld emotionele reactiviteit, het emotionele geheugen en emotieregulatie. Daarnaast kan de
gevoeligheid voor hormonale stressreacties chronisch veranderen. Je kan hierbij denken aan de HPA-as en
het adrenergische systeem.
Belangrijk om je hierbij te beseffen is dat we via onderzoek vaak geen zicht hebben of onvoldoende controle
hebben op de factoren die mogelijk bijdragen aan comorbiditeit. Bijvoorbeeld: als je kijkt naar volwassenen
met psychopathologie, dan kan dit hun oordelen over het verleden kleuren. Dit maakt de
onderzoeksresultaten mogelijk minder betrouwbaar.
Kindermishandeling, impliciete negatieve zelfevaluaties en emotieregulatie
De negatieve gedachten die men over zichzelf heeft vinden niet altijd even bewust plaats. Mensen lijden
bijvoorbeeld vaak aan erg sterke negatieve gevoelens waarin zij zich erg bekritiseerd voelen. Ze zijn hier zo
aan gewend dat het onbewust plaatsvindt en het lastig is om kritisch na te denken over deze gedachten
(negatieve zelfconcepten).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper pavlov. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.