Samenvatting
Aardrijkskunde samenvatting Systeem Aarde - De Geo
Aardrijkskunde samenvatting van de vwo eindexamenstof Systeem Aarde, afgeleid van De Geo
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 11 pagina's
Voorbeeld 2 van de 11 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
H1 De actieve aardeH1.1 Ontstaan en opbouw van de aarde
Het verleden van de aarde
Het ontwikkelen van de aarde heeft miljoenen jaren geduurd, ze is zo’n 4,5 miljard jaar oud.
Geoloog Hutton kwam in de 18e eeuw met het actualiteitsbeginsel. Met dit concept kunnen
geologen nog steeds veel uitleggen en verklaren. Men weet ook dat er vroeger grote en
kleine catastrofes hebben plaatsgevonden, die veel geologische cycli hebben doorbroken.
De kraamkamer van de aarde
4,6 miljard jaar geleden ontstonden in een kleine nevel van heet gas en stof, door
samentrekking en zwaartekracht, concentraties van deeltjes. De grootste werd onze zon.
Daaromheen vormden planeetachtige lichamen. Door zwaartekracht en botsing werden ze
groter en uiteindelijk kwam daaruit ons zonnestelsel.
schillen
De aarde heeft twee belangrijke eigenschappen die een grote rol spelen in de vorming van
continenten, oceanen en landschappen: vloeibaar water en de inwendige gelaagdheid. Deze
schillen hebben verschillende eigenschappen: chemische en fysische. Bij chemische gaat
het om de verschillende chemische samenstellingen, zoals ijzer en nikkel in de kern en
lichter gesteente bij de mantel. De fysische eigenschappen gaat om de hardheid van de
schillen. Zo is de lithosfeer hard en vast maar de asthenosfeer zacht en plastisch. De aarde
kent een paar lagen: aardkern, aardmantel en de continentale en oceanische aardkorst. De
lithosfeer, hard, en de asthenosfeer, zacht horen bij de korst en mantel.
Inwendige warmte
De aarde krijgt haar warmte van inwendige en uitwendige bronnen. Bij inwendige warmte
gaat het om de warmte die vrijkwam bij meteorietinslagen en het ontstaan van de aarde,
maar ook om radioactiviteit van sommige stenen. Bij uitwendig gaat het om de zon. Deze
geeft atm meer warmte dan de inwendig, wat gevolgen heeft voor de exogene krachten.
H1.2 Ontstaan en opbouw van de aarde
Bouwstenen
Gesteenten is opgebouwd uit een mengsel van mineralen en/of organische stoffen: de
basisbestanddelen. Een mineraal is een verbinding die in de natuur voorkomt en die
bepaalde chemische eigenschappen heeft. Voor de vorming van een kristal is veel tijd nodig.
Een andere eigenschap van mineralen is de hardheid.
Soorten gesteenten
Er zijn drie hoofdgroepen gesteente: stollingsgesteente, sedimentgesteente en metamorfe
gesteente. Stollingsgesteenten ontstaan door afkoeling en stolling van magma en kent twee
soorten: diepte- en uitvloeiingsgesteenten. Dieptegesteente ontstaat als magma ver onder
de aardkorst heel langzaam stolt. Omdat er dan voldoende tijd en ruimte is, kunnen
kristallen vormen. Uitvloeiingsgesteente ontstaat als magma bij een vulkaanuitbarsting naar
buiten stroomt. Door de lage buitentemperatuur koelt de massa snel af en stolt. Er is geen
tijd voor vorming van kristallen.
, Sedimentgesteente ontstaat wanneer afzettingen van bijv. zand worden samengeperst. Ze
kunnen worden onderverdeeld in twee typen: klastisch en organisch. Bij klastische
sedimenten worden zand en klei in wateren gesedimenteerd tot dikke lagen. Door de druk
van de bovenliggende lagen worden de lagen samengeperst tot een hard gesteente.
Organische sedimenten ontstaan door ophoping van organisch materiaal.
Metamorfe gesteente ontstaat wanneer een gesteente langere tijd onder invloed van hoge
druk en hoge temperatuur staat. De mineralen vallen uiteen en de moleculen organiseren
zich in nieuwe kristallen. De samenstelling van het gesteente is veranderd. Deze processen
vinden diep in de aardkorst/aardmantel plaats of bij gebergtevorming.
Wat een steen kan vertellen
Met behulp van gesteenten kan het verleden worden ontleed en de toekomst worden
voorspeld. Zo kan metamorf gesteente weer veranderen in sedimentgesteente. Deze
kringloop heet de gesteentekringloop.
Dimensies
Er zijn vijf dimensies: demografisch, economisch, fysisch, sociaal-cultureel en politiek.
H1.3 Schuivende continenten
De leeftijd van de aarde
Twee geologische conclusies:
1. Alle sedimenten worden in horizontale beddingen afgezet. Als de lagen geplooid zijn,
weet je dat ze door druk zijn vervormd, nadat ze eerst horizontaal zijn neergelegd.
2. Als lagen sedimenten op elkaar liggen, is de onderliggende laag ouder dan de
bovenliggende. Dit heet het principe van superpositie.
Hierdoor kon men de relatieve ouderdom van stenen bepalen. Sedimenten die horizontaal
zijn neergelegd, kunnen bij de vorming van gebergten vervormd worden en omhoog worden
gedrukt. Daarna worden ze door erosie weer deels afgesleten. Met behulp van deze
dateringsmethoden en het veelvuldig vergelijken van gesteenten kon men een geologische
tijdschaal opstellen. Elke periode in die tijdschaal komt overeen met een serie gesteenten en
kenmerkende fossielen (gidsfossielen). De tijdsindeling was relatief.
In de twintigste eeuw ontdekte men dat je met radioactief verval van bepaalde elementen in
gesteenten de absolute ouderdom kan bepalen. De relatieve tijdschaal kon sindsdien
verfijnd worden. Bij de tijdsperioden staan nu ook de jaren: het een absolute tijdschaal.
De schuivenden continenten van Wegener
De Engelse filosoof en wetenschapper Francis Bacon beschreef in 1620 al de overeenkomst
in kustvorm van Zuid- Amerika en Afrika. De beide continenten leken in elkaar te passen. In
1915 kwam Alfred Wegener met nieuwe bevindingen. De flora en fauna op de verschillende
continenten vertonen zoveel overeenkomsten dat ze ooit aan elkaar vast gezeten moeten
hebben. Ook sluiten de gesteenten in Zuid-Amerika en Afrika op elkaar aan. Er zijn
aanwijzingen gevonden dat grote delen van verschillende continenten in dezelfde tijd onder
koude omstandigheden bedekt zijn geweest met een grote ijskap. Wegener kwam tot de
conclusie dat de continenten Afrika en Zuid-Amerika aan elkaar vast hebben gezeten en dat
ze ten opzichte van elkaar hebben bewogen. Ooit vormden de continenten Pangea. Hij werd
toen niet geloofd, maar later werd bekend dat Wegener gelijk had.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper femkesiebel2. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen